WITKOWO ( Wittichow )
Niewielka wieś o średniowiecznym rodowodzie i typowo rolniczym charakterze, położona nad Małą Iną, w odległości około 3 km na południe od Stargardu Szczecińskiego. Na przestrzeni XIII-XVIII wieku wchodziła w skład domeny stargardzkich joannitów. Mimo rozrastającej się nieustannie wzdłuż drogi zabudowy, wieś zachowała do dziś czytelny plan owalnicy, ze zlokalizowanym pośrodku kościołem.
Źródła
Architektura:
Usytuowany pośrodku osady kościół jest budowlą salową, orientowaną, wzniesioną na planie prostokąta z dobudowaną od zachodu wieżą. Wszystkie ściany wymurowano z nieobrobionych otoczaków granitowych, połączonych zaprawą wapienną. Cegły użyto jedynie w detalu architektonicznym (obramienia okien i portali), oraz w górnych partiach murów wieży. Całkowicie ceglany jest tylko szczyt wschodni, być może na nowo powstały w okresie prosperity zakonu. Przebudowie poddano też ściany budowli w wyniku czego utraciła ona częściowo swoją pierwotną formę.
W ścianie wschodniej znajduje się tylko jedno, centralnie osadzone okno, o prostych, zamkniętych łukiem odcinkowym ościeżach. Szczyt wschodni posiada bogatą dekorację w postaci szerokich, ostrołukowych blend z maswerkowym wypełnieniem, ułożonych piramidalnie. Dodatkowo zdobią go kostkowe sterczyny. Na najwyższej z ich, znajduje się joannicki krzyż o charakterystycznej formie. W ścianie północnej, osadzone są symetrycznie tylko dwa okna o prostych, rozglifionych nieznacznie do wewnątrz ościeżach, zamkniętych łukiem odcinkowym. Podobnie rozwiązano ścianę południową. Pomiędzy oknami znajduje się portal wejściowy o prostym ościeżu, zamkniętym łukiem odcinkowym. Pierwotnie stanowił on zewnętrzne wejście do kościoła, obecnie łączy wnętrze zakrystii z nawą.
W okresie nowożytnym do ściany południowej dobudowano zakrystię o planie kwadratu, krytą dachem trójspadowym z wejściem od strony południowej, oraz oknami od południa i zachodu. Szkoda, że wzorem średniowiecznych rozwiązań, nie zdecydowano się na zastosowanie dachu siodłowego, poprzecznego do osi kościoła, zamkniętego szczytem południowym.
Wnętrze świątyni zamknięte jest stropem belkowanym i dachem siodłowym, krytym dachówką ceramiczną. W ostatnim okresie wymieniono posadzkę w kościele. Kładąc funkcjonalną glazurę nie zatroszczono się jednak o wyeksponowanie płyty nagrobnej, poświęconej zmarłemu w 1751 roku pastorowi kościoła Christianowi Lupke i jego małżonce, którą wymieniają starsze inwentaryzacje.
Wieża zachodnia posiada plan kwadratu o boku węższym od nawy kościoła. Dolna kondygnacja wzniesiona jest całkowicie z kamienia, wyjątek stanowi obramienie portalu zachodniego, wykonane w cegle. Proste ościeże zamknięte jest łukiem odcinkowym i osadzone w płytkiej blendzie o tym samym wykroju. Po lewej stronie portalu, znajduje się niewielka wnęka jałmużnicza w ceglanym obramieniu, zamknięta łukiem odcinkowym. Górna kondygnacja (ceglano-kamienna), rozczłonkowana jest dużymi blendami arkadowymi, o prostych, ostrołukowo zamkniętych ościeżach. Pomiędzy łukami znajdują się dodatkowo okrągłe blendy, również w ceglanym obramieniu. W środkowych blendach, osadzone są otwory szczelinowe doświetlające wnętrze i emitujące dźwięk dzwonów.
Nieco ubożej potraktowana została wschodnia korona muru wieży, ozdobiona jedynie dwoma niewielkimi, ostrołukowymi blendami, w których znajdują się okna szczelinowe. W narożach również zastosowano okrągłe blendy. Wieża zamknięta jest dachem namiotowym o fazowanych krawędziach, krytym blachą. Całość wieńczy iglica z kulą i krzyżem.
Plac kościelny o regularnym, prostokątnym zarysie, otoczony jest kamiennym murem z dwiema bramkami, pochodzącymi z okresu budowy kościoła. Jedna z nich - w narożniku północno-zachodnim - zastała zamurowana.
Wyposażenie:
Większość wyposażenia nie zachowała się. Obecnie zobaczyć można:
