dodano: 2007-10-11 00:00:00 edycja: 2020-12-06 14:20:15 odsłon: 7882

WITKOWO ( Wittichow )

Województwo: zachodniopomorskie
Powiat: stargardzki
Gmina: Stargard Szczeciński
Diecezja: szczecińsko-kamieńska
Dekanat: Stargard Zachód
Parafia: Witkowo I - filia pw. M.B. Różańcowej

 

Niewielka wieś o średniowiecznym rodowodzie i typowo rolniczym charakterze, położona nad Małą Iną, w odległości około 3 km na południe od Stargardu Szczecińskiego. Na przestrzeni XIII-XVIII wieku wchodziła w skład domeny stargardzkich joannitów. Mimo rozrastającej się nieustannie wzdłuż drogi zabudowy, wieś zachowała do dziś czytelny plan owalnicy, ze zlokalizowanym pośrodku kościołem.

Źródła

- Osada wspomniana była po raz pierwszy w roku 1229. W akcie potwierdzającym nadania uczynione na rzecz joannitów, wymieniono ją w gronie dwunastu miejscowości, stanowiących podstawę ich uposażenia.
- Kościół wybudowano pod koniec XV wieku.
- Na środkowej sterczynie umieszczono żelazny krzyż joannicki z datą 1662.
- W roku 1769 wspomniano o budowie folwarku zakonnego, przekazanego następnie w dzierżawę.
- W tym samym okresie ufundowano nowe ławki i emporę muzyczną.
- W 1939 roku w Witkowie było dwanaście gospodarstw chłopskich o areale od 21 do 107 ha.
- W roku 1945 osiadła we wsi grupa pierwszych osadników, przybyła w ramach repatriacji z miejscowości Naliboki koło Nowogródka (Białoruś).
- Kościół pw. Matki Boskiej Różańcowej został poświęcony 19 lipca 1945 roku.

Architektura:

Usytuowany pośrodku osady kościół jest budowlą salową, orientowaną, wzniesioną na planie prostokąta z dobudowaną od zachodu wieżą. Wszystkie ściany wymurowano z nieobrobionych otoczaków granitowych, połączonych zaprawą wapienną. Cegły użyto jedynie w detalu architektonicznym (obramienia okien i portali), oraz w górnych partiach murów wieży. Całkowicie ceglany jest tylko szczyt wschodni, być może na nowo powstały w okresie prosperity zakonu. Przebudowie poddano też ściany budowli w wyniku czego utraciła ona częściowo swoją pierwotną formę.

W ścianie wschodniej znajduje się tylko jedno, centralnie osadzone okno, o prostych, zamkniętych łukiem odcinkowym ościeżach. Szczyt wschodni posiada bogatą dekorację w postaci szerokich, ostrołukowych blend z maswerkowym wypełnieniem, ułożonych piramidalnie. Dodatkowo zdobią go kostkowe sterczyny. Na najwyższej z ich, znajduje się joannicki krzyż o charakterystycznej formie. W ścianie północnej, osadzone są symetrycznie tylko dwa okna o prostych, rozglifionych nieznacznie do wewnątrz ościeżach, zamkniętych łukiem odcinkowym. Podobnie rozwiązano ścianę południową. Pomiędzy oknami znajduje się portal wejściowy o prostym ościeżu, zamkniętym łukiem odcinkowym. Pierwotnie stanowił on zewnętrzne wejście do kościoła, obecnie łączy wnętrze zakrystii z nawą.

W okresie nowożytnym do ściany południowej dobudowano zakrystię o planie kwadratu, krytą dachem trójspadowym z wejściem od strony południowej, oraz oknami od południa i zachodu. Szkoda, że wzorem średniowiecznych rozwiązań, nie zdecydowano się na zastosowanie dachu siodłowego, poprzecznego do osi kościoła, zamkniętego szczytem południowym.

Wnętrze świątyni zamknięte jest stropem belkowanym i dachem siodłowym, krytym dachówką ceramiczną. W ostatnim okresie wymieniono posadzkę w kościele. Kładąc funkcjonalną glazurę nie zatroszczono się jednak o wyeksponowanie płyty nagrobnej, poświęconej zmarłemu w 1751 roku pastorowi kościoła Christianowi Lupke i jego małżonce, którą wymieniają starsze inwentaryzacje.

Wieża zachodnia posiada plan kwadratu o boku węższym od nawy kościoła. Dolna kondygnacja wzniesiona jest całkowicie z kamienia, wyjątek stanowi obramienie portalu zachodniego, wykonane w cegle. Proste ościeże zamknięte jest łukiem odcinkowym i osadzone w płytkiej blendzie o tym samym wykroju. Po lewej stronie portalu, znajduje się niewielka wnęka jałmużnicza w ceglanym obramieniu, zamknięta łukiem odcinkowym. Górna kondygnacja (ceglano-kamienna), rozczłonkowana jest dużymi blendami arkadowymi, o prostych, ostrołukowo zamkniętych ościeżach. Pomiędzy łukami znajdują się dodatkowo okrągłe blendy, również w ceglanym obramieniu. W środkowych blendach, osadzone są otwory szczelinowe doświetlające wnętrze i emitujące dźwięk dzwonów.

Nieco ubożej potraktowana została wschodnia korona muru wieży, ozdobiona jedynie dwoma niewielkimi, ostrołukowymi blendami, w których znajdują się okna szczelinowe. W narożach również zastosowano okrągłe blendy. Wieża zamknięta jest dachem namiotowym o fazowanych krawędziach, krytym blachą. Całość wieńczy iglica z kulą i krzyżem.

Plac kościelny o regularnym, prostokątnym zarysie, otoczony jest kamiennym murem z dwiema bramkami, pochodzącymi z okresu budowy kościoła. Jedna z nich - w narożniku północno-zachodnim - zastała zamurowana.

Wyposażenie:

Większość wyposażenia nie zachowała się. Obecnie zobaczyć można:

- Emporę muzyczną z XVIII wieku.
- Pozostałości ołtarza ambonowego. W predeli, malowidło olejne przedstawiające Ostatnią wieczerzę”, a w środku, współczesna rzeźba Matki Boskiej.
- Krzyż żeliwny na sterczynie szczytu wschodniego z inskrypcją.
Ramię górne: IOH - MAV
Ramię dolne: 1662
Ramię lewe: NAS - MAG
Ramię prawe: PRI ( I - ?) - ORD
 
Mimo poszukiwań nie udało się ustalić znaczenia tego napisu, ani umieszczonej daty. Prawdopodobnie jest ona związana z reorganizacją struktur zakonu.
 
 
Ołtarz ambonowy
Widok na emporę
Widok na prezbiterium
Szczyt wschodni
Wejście do zakrystii


11 października 2007r. 06 grudnia 2020r. 7882