Architektura Pomorza

Kolejna letnio-jesienna wyprawa studyjna zawiodła mnie do Derczewa, ongiś zasobnej rycerskiej wsi ulokowanej na starym trakcie Myślibórz – Pyrzyce.

Jednak zanim dotarłem do celu odwiedziłem Sitno. Duża wieś z pałacem i w większości zachowanymi zabudowaniami folwarcznymi. Opodal na naturalnym wyniesieniu wznosi się kościół zrealizowany w połowie XIX wieku w stylu neoromańskim z kamienia i cegły, orientowany, z wieżą na planie kwadratu. Ponieważ jest on spod znaku „NEO”, dlatego kilka tylko zdjęć i dalej.

Derczewo … nie zawiodło. Duża wieś rycerska stanowiąca ongiś centrum życia społeczno-gospodarczego okolicy. Pośrodku miejscowości usytuowano XIII wieczny kościół wzniesiony w całości z dokładnie opracowanych kwadr kamiennych, z nadbudowaną wieżą zachodnią i XIX wieczną zakrystią po północnej stronie partii prezbiterialnej. Dzięki uprzejmości przemiłych mieszkańców mogłem zobaczyć także wnętrze, a później rozkoszując się smakiem kawy wysłuchać ciekawej gawędy o świetności Derczewa (Dertzow). Nieistniejący zamek, rozległy kompleks folwarczny, ciekawa krajobrazowo okolica … to tylko niektóre z poruszonych tematów. Znalazłem też ślady na kamieniu … Szachownicę w narożniku południowo-wschodnim kościoła oraz symbol (monogram Chrystusa) na jednaj z kwadr, tuż nad portalem południowym. Trzeba będzie powrócić jesienią, by odnaleźć relikty zamku rodu von Brederlow ulokowanego na zachodnim brzegu jeziora.   

Z Derczewa udałem się do Krzemlina, dużej wsi ulokowanej na terenie ukształtowanym przez lądolód z liczną siecią mniejszych i większych cieków wodnych. Okolica urzekła mnie swoim pięknem. Niestety kościół w Krzemlinie, choć posiada ciekawą bryłę i imponująca wieżę, należy do grupy „NEO”.

Mile zaskoczył mnie kościół w Nowielinie, dużej wsi folwarcznej, położonej na „przedmieściach” Pyrzyc. Wzniesiono go w II połowie XIII w. z ciosów granitowych i cegły, w stylu wczesnogotyckim. Pierwotny układ składał się z prostokątnej wieży zachodniej, prostokątnej nawy i wydzielonego, prosto zamkniętego prezbiterium. Późnogotycką wieżę nadbudowano ok.1500 r. z cegły i nieobrobionych głazów, sytuując ją asymetrycznie do osi założenia. Wieża otrzymała ganek z krenelażem i ceglany hełm ostrosłupowy. Obecnie przygotowywany jest remont dachu kościoła.

W drodze powrotnej, już przy zachodzącym słońcu, odwiedziłem kościoły w Tetyniu, Załężu i Piasecznie. Niezwykle ciekawe obiekty z ciekawą historią i detalami.

Jeszcze raz serdecznie dziękuję mieszkańcom Derczewa, Janinie Polaszczyk i Wiesławowi Kacprzakowi za gościnę i ubogacającą gawędę.