Wyprawa studyjna - u splotu dwu rzek
Mimo niesprzyjającej „oświetleniowo” pogody, postanowiłem odbyć kolejną podróż studyjną. Tym razem udałem się w kierunku starego granicznego grodu, usytuowanego u splotu dwu rzek, Noteci i Warty.
Po drodze zahaczyłem o neogotycki kościół w Starych Dzieduszycach. Majestatyczna bryła z wysoką wieżą góruje nad miejscowością. Szczególnie dekoracyjnie prezentują się elewacje wieży.
Z kolei kościół w Lubnie legitymizuje się średniowieczną metryką. Budowla wzniesiona z kwadr granitowych posiada plan prostokąta z dobudowaną w późniejszym okresie kruchtą zachodnią oraz północną zakrystią. Prawdopodobnie zastąpiła ona rozebraną przybudówkę, która znajdowała się po stronie południowej. Szczególnie uroczo prezentuje się triada okien w elewacji wschodniej. W XIX wieku do ściany południowej domurowano pomieszczenie kotłowni. Wątpliwej urody i zdewastowana substancja wymaga szybkiego usunięcia. Drewnianą do niedawna jeszcze wolnostojącą dzwonnicę zastąpiła żelbetowa konstrukcja, w której zamontowany jest duży żeliwny dzwon.
Z Lubna podążyłem do wsi Wawrów leżącej po wschodniej stronie Gorzowa. Znajduje się tu średniowieczna świątynia wzniesiona z kwadr granitowych. W XVIII wieku dobudowano północną kruchtę o konstrukcji ryglowej a w wieku XIX neogotycką wieżę od zachodu. Po północnej tronie kościoła zachował się pomnik poświęcony poległym żołnierzom niemieckim w formie dużego głazu narzutowego. W cokole wmurowane są płyty herbowe z nazwiskami poległych. Obecnie częściowo zamurowane.
Kolejną miejscowością była nadwarciańska wieś Czechów. Wysoką wieżę kościoła widać już z oddali. Budowla o neoromańskiej stylistyce wybudowana została na skraju nadwarciańskiej skarpy ok. 1850 roku. Jeno nawowa przestrzeń wnętrza, zamknięta została od wschodu półokrągłą apsydą a od zachodu masywem wieży.
W kolejnej miejscowości Santok zatrzymałem się na dłużej. Urokliwa wieś gminna o wczesnośredniowiecznym rodowodzie lokowana została na skraju skarpy nadwarciańskiej wzdłuż przebiegającego u jej podnóża traktu. Odegrała ważną rolę w historii relacji Polsko-Pomorskich. Na północnym brzegu znajdował się bowiem graniczny gród Pomorzan a na brzegu południowym pierścieniowate grodzisko piastowskie. Tu też Noteć łączy się z Wartą. W 1124 roku, prawdopodobnie w Santoku właśnie, wysiadła na ląd misja chrystianizacyjna Ottona z Bambergu, udając się następnie do Pyrzyc. Znajdujący się w miejscowości kościół wzniesiono w 1858 roku na wydartej nadwarciańskiej skarpie parceli. Niewielka budowla wzniesiona została na planie krzyża z ośmioboczną sygnaturką na skrzyżowaniu naw. Po przeciwnej stronie, na krawędzi nadwarciańskiej skarpy, znajduje się wieża widokowa wzniesiona w 1936 roku w miejscu słowiańskiego grodu. We wsi zobaczyć też można XVIII wieczną dzwonnicę o konstrukcji szkieletowej.
Z Santoka udałem się do wsi Gralewo. W centrum miejscowości usytuowana jest świątynia o konstrukcji szkieletowej, z poligonalnie zamkniętym prezbiterium i wieżą zachodnią. Od strony północnej dobudowano zakrystię a od południa kruchtę. Plac kościelny otoczony jest kamiennym murem.
Ostatnią miejscowością była wieś Janczewo. Pośrodku zabudowy znajduje się kościół o konstrukcji szkieletowej z prosto zamkniętym prezbiterium i wieżą od zachodu. Do ściany wschodniej dobudowano zakrystię, przez co zatarto pierwotny układ obiektu.
W drodze powrotnej zahaczyłem jeszcze o wieś Będargowo. Przy okazji odwiedzin u nowego proboszcza zrobiłem kilka ujęć znajdującego się tam średniowiecznego kościoła. Na uwagę zasługuje dekoracja szczytu wschodniego oraz granitowy portal północny.
