Wyprawa studyjna – historyczne kościoły Myśliborza
Od dawna planowana wizyta w Myśliborzu, mieście powiatowym o bogatej historii z kilkoma ciekawymi zabytkami architektury, mogła się w końcu zrealizować.
Uwagę skupiłem na historycznych świątyniach i kaplicach.
Na samym wjeździe do miasta od strony Dębna i Chojny, na skrzyżowaniu średniowiecznych traktów, usytuowana jest Kaplica Jerozolimska. Wzniesiono ją za murami miejskimi na początku XVI wieku, przypuszczalnie jako ostatnią stację drogi krzyżowej lub miejsce odbywania misteriów pasyjnych. Niewielka budowla otwarta jest ostrołukową arkadą w stronę miasta. Wewnątrz znajduje się kopia późnogotyckiego krucyfiksu.
We wschodniej pierzei rynku miejskiego usytuowano kolegiatę. Początki tej majestatycznej budowli sięgają połowy XIII wieku. Zachowały się jej kamienne fragmenty z pięknym portalem południowym w partii prezbiterialnej. Na jego prawym ościeżu odkryto niedawno kwadrę z rytem szachownicy. Kościół uległ zniszczeniu ok. 1271 roku. Na jego miejscu w XIV wieku rozpoczęto wznoszenie gotyckiej kolegiaty wykonanej w cegle z użyciem materiału rozbiórkowego pochodzącego z pierwszej budowli. Zachowano prostokątny układ wydzielonego prezbiterium oraz kamienną podstawę wieży, wznosząc pomiędzy nimi trójnawową halę. Wnętrza przesklepiono. Zachowało się kilka elementów historycznego wyposażenia kościoła. Niestety w późniejszych wiekach kościół został „skrępowany” zabudową mieszkalną od strony rynku, a po roku 1945 pawilonami handlowymi od południa. Obecnie trwa remont wnętrza świątyni.
Nieco na południe, w granicach murów miejskich, usytuowany został klasztor dominikanów. Budowę kościoła wraz z zabudowaniami rozpoczęto pod koniec XIII wieku. W roku 1433 klasztor zniszczyli husyci. W następnych latach został odbudowany. W okresie protestantyzmu mieściła się w nim szkoła. W czasie wojny trzydziestoletniej częściowo zniszczony. W pierwszej połowie XVIII wieku gruntownie przebudowany. Obecnie w bryle kościoła mieści się Myśliborski Ośrodek Kultury. Najważniejszym fragmentem świątyni jest doskonale zachowany dwudzielny portal gotycki, zbudowany w drugiej połowie XIII wieku. W skrzydle zachodnim klasztoru ulokowano Bibliotekę Publiczną. Kilka pomieszczeń zachowało oryginalne sklepienia. Na elewacji wschodniej tego skrzydła zachowały się ślady pach sklepiennych dawnych krużganków wirydarza.
W części zachodniej miasta znajduje się kolejny obiekt pochodzący z XIII wieku. Kaplica św. Ducha została wybudowana z kamieni i cegły prawdopodobnie w I połowie XV wieku. Funkcje sakralne pełniła do okresu reformacji (XVI wiek). W 1539 roku w wyniku pożaru miasta budynek kaplicy uległ częściowemu zniszczeniu. Został odbudowany w II połowie XVI wieku, początkowo pełniąc funkcję owczarni, a następnie browaru. W kolejnych wiekach jeszcze wielokrotnie zmieniał swoje przeznaczenie; magazyn soli, remiza strażacka. Pod koniec XIX wieku przeszedł w ręce prywatne i został zaadoptowany na mieszkanie. Po roku 1945 mieścił się tu magazyn GS Samopomoc Chłopska. Obecnie budynek jest siedzibą Muzeum Pojezierza Myśliborskiego.
Ostatnim obiektem odwiedzonym tego dnia była kaplica św. Gertrudy, usytuowana poza murami, na skrzyżowaniu traktów wiodących do Nowogródka i Gorzowa. Niewielka, jednoprzestrzenna ceglana budowla wzniesiona została w drugiej połowie XV wieku jako kaplica przyszpitalna. Obecnie pełni funkcje sali wystawowej i pracowni plastycznej.
