GROß LUCKOW (Łuków Wielki)

Bundesland: Mecklenburg-Vorpommern

Landkreis: Vorpommern-Greifswald

Niewielka wieś położona w odległości 14 km na zachód od Pasewalk. Średniowieczny rodowód osady poświadczają źródła oraz owalnicowy układ zabudowy. W XIII wieku wieś należała do rodu von Raven. W XIV wieku znalazła się w zastawie książąt pomorskich. W XV wieku swoje dobra w Groß Luckow miały też okoliczne rody szlacheckie. Wieś zachował swój typowo rolniczy charakter.

Źródła

- Kościół wzniesiono w drugiej połowie XIII wieku z inicjatywy rodziny von Raven.

- Parafię uposażono dwoma łanami ziemi.

- w 1918 roku w kościele wybuchł pożar. Na szczęście ocalało XVII wieczne wyposażenie.

- W latach następnych odbudowano wieżę a wnętrze zostało odnowione.

Architektura

Kościół wzniesiono w centrum osady na niewielkim wyniesieniu, którego powierzchnia niemal w całości pokrywa się z placem kościelnym. Świątyni nadano typową dla wiejskiego budownictwa sakralnego regionu formę złożoną z prostokątnej nawy oraz wieży zachodniej tej samej szerokości. Wszystkie ściany posadowione na kamiennym fundamencie i niskim cokole zakończonym fazowanym gzymsem, wymurowano z kwadr graniowych łączonych zaprawa wapienną, ułożonych w regularne warstwy. Dokładniej opracowano kwadry tworzące ościeża portali i okien oraz narożnikowe. Koronę murów zwieńczono profilowanym gzymsem. Wnętrze zamknięto pierwotnie stropem belkowym oraz dachem dwuspadowym krytym dachówką ceramiczną. Po pożarze wykonano strop płaski z polichromią imitującą kasetony.

Do wnętrza kościoła wiodły dwa portale wykonane z kwadr i klińców granitowych. Główny usytuowano na osi kościoła pośrodku zachodniej ściany wieży. Otrzymał on dwuuskokowe ościeże zamknięte ostrołukiem z elementem zwornikowym. Dwuskrzydłowe drzwi również otrzymały ostrołukowy wykrój. Podobną formę otrzymał portal południowy. Niższy i dwukrotnie węższy, zamknięty został jednoskrzydłowymi ostrołukowymi drzwiami. W późniejszym okresie wykonano jeszcze jedno niewielkie wejście usytuowane pośrodku ściany północnej. Portal ten otrzymał proste ościeża zamknięte łukiem odcinkowym. Niewykluczone, że wykonano go przebudowując portal ostrołukowy.

Pierwotne okna otrzymały wąskie obustronnie rozglifione ościeża zamknięte ostrołukiem i skośnymi parapetami. W ścianie południowej znajdowały się prawdopodobnie trzy okna a w ścianie północnej dwa. W późniejszym okresie zastąpiono je szerokimi otworami zamkniętymi łukiem odcinkowym. Od zewnątrz okna obwiedziono dekoracyjną opaską.

W ścianie wschodniej umieszczono triadę okien o ostrołukowym wykroju w układzie piramidalnym. Niestety okna wschodnie również przemurowano. Zachował się jedynie relikt okna środkowego. Ten sam układ powtórzono w dekoracji szczytu. Trzy płytkie blend otrzymały ostrołukowym wykroju.

Wieża zachodnia wzniesiona została na planie prostokąta. Kamienna podstawa o szerokości i wysokości tej samej co nawa, przechodziła prawdopodobnie w drewnianą konstrukcję szkieletową o planie kwadratu wychodzącą z połaci dachowej. Po pożarze drewnianą nadstawę zastąpiono murem ceglanym. Całość zamknięto barokowym hełmem z ośmioboczną latarnią zakończoną szpicem z iglicą, na której osadzono kulę, wiatrowskaz i gwiazdkę. Podstawa nie posiadała okien a jedynie zachodnie wejście portalowe. Z kolei w ścianach nadstawy w płytkiej kwadratowej wnęce osadzono pary okien o prostych ościeżach zamkniętych łukiem pełnym, przesłoniętych żaluzjami. W trzech ścianach bezpośrednio pod oknami usytuowano kwadratowe otwory przeznaczone do osadzenia tarcz zegarowych. W szczycie zachodnim zaplanowano duże okno o uskokowym ościeżu zamkniętym półokrągło. W późniejszym okresie zamurowano je pozostawiając jedynie nadświetle.

Plac kościelny o nieregularnym zarysie otoczony został kamiennym murem z bramką od południa i furtą od zachodu. Przez wieki pełnił funkcję lokalnej nekropolii. Zachowało się kilka starych oraz współczesnych nagrobków. Między innymi kamień upamiętniający Elżbietę von Raven (1860-1924), przedstawicielkę rodziny ziemiańskiej, patronów kościoła i Groß Luckow. Na niewielkim skwerze przed południowym fragmentem muru cmentarza usytuowano pomnik poległych w I wojnie światowej. Prostokątny kamień z płaskorzeźbą stalowego hełmu nad skrzyżowanymi mieczami. Poniżej napis: „Imperium nigdy nie zostanie zniszczone, jeśli będziesz zjednoczony i lojalny!” – cytat z wiersza Wiosenne pozdrowienia dla Ojczyzny autorstwa Maxa von Schenkendorfa.

Plac porośnięty malowniczym starodrzewem lipowym.

Wyposażenie

- Ołtarz kamienny bądź ceglany z późnorenesansową nadstawą z 1625 roku, rozbudowany w 1918. Prosta forma architektoniczna rozczłonkowana kolumnami i profilowanymi gzymsami. W predelli płaskorzeźbione przedstawienie Ostatniej Wieczerzy. W części centralnej figuratywna scena ukrzyżowania (Jezus, Maryja i św. Jan). Po bokach figury między innymi aniołów. W zwieńczeniu figura Madonny na półksiężycu z dzieciątkiem w ramionach.

- Ambona z pierwszej połowy XVII wieku o późnorenesansowym stylu. Ośmioboczny kosz wsparty na profilowanym słupie z przyściennymi schodami z balustradą. W płycinach kosza rzeźbione postacie Ewangelistów. W zaplecku wizerunek Chrystusa w aureoli. Baldachim zwieńczony ażurową latarnią. Obok ława dla pastora w tym samym stylu.

- Ława kolatorska dobudowana do ściany południowej prezbiterium. Rozbudowana konstrukcja architektoniczna w postaci późnorenesansowej loggii otwartej na prezbiterium arkadami złożonymi z kolumn korynckich i profilowanych półokrągłych łuków.

- Kamienna płyta nagrobna patrona kościoła i jego małżonki z ich herbami rodowymi (Reimer v. Raven).

- Epitafium tablicowe namalowane na ścianie północnej, upamiętniające poległych w I wojnie światowej mieszkańców miejscowości.

- Empora organowa z płycinową balustradą wsparta na ścianach i dwóch profilowanych słupach.

- Organy wybudowane w 1920 roku w manufakturze Schlag & Söhne – Schweidnitz. Prospekt prosty trójdzielny.

- Ławy dla wiernych o prostej formie. Na policzkach szlacheckie herby rodowe.

- Polichromia ścian i stropu.

Zdjęcie oraz panorama przepięknego wnętrza świątyni https://www.alamy.de/360-grad-panoramablick-auf-dorfkirche-gross-luckow-image219462227.html