FREDERSDORF

Bundesland: Brandenburg

Landkreis: Uckermark

Niewielka wieś położona na płaskowyżu w widłach polodowcowych dolin rzek Welse i Randow, pomiędzy miejscowościami Passow 7 km i Gramzow 5 km. Na średniowieczny rodowód osady wskazuje owalnicowy układ zabudowy. Pierwotnie stanowiła prawdopodobnie własność rycerską. W źródłach pisanych przypisywana jest klasztorowi norbertanów w Gramzow. W XIV wieku wieś przynależała krótko do Księstwa Pomorskiego a od 1472 roku ponownie znalazła się w granicach Brandenburgii. Najstarsza wzmianka o Fredrickstorff pochodzi z 1540 roku. Po sekularyzacji włączona została do domeny książęcej. Klasztorny rejestr spadków z 1592 roku wyliczył: 11 gospodarstw chłopskich oraz 6 zagród chałupników. W roku 1678 w Fredersdorf osiedliło się 40 francuskich hugenotów, którzy utworzyli własną parafię w Gramzow. W roku 1805 wspomniano ponadto młyn, kuźnię i karczmę. W 1906 roku opodal Fredersdorf otwarto lokalną linię kolejową ze stacją oddaloną o ok. dwóch kilometrów od centrum osady. W 1979 roku linia została zlikwidowana. Do dzisiaj wieś zachowała rolniczo-rzemieślniczy charakter.

Źródła

- Kościół powstał w XIII wieku.

- W czasie wojny trzydziestoletniej został spalony przez odziały feldmarszałka Johana Banéra.

- Odbudowano go w 1703 roku z zachowaniem starego muru i nadbudowano wieżę zachodnią.

- W XVIII wieku dobudowano kruchtę południową.

- Od początku był kościołem filialnym … Obecnie parafii ewangelickiej w Gramzow.

Architektura

Kościół usytuowany w południowym skraju wrzecionowatego nawsia otrzymał formę przestrzenną złożoną z prostokątnej nawy oraz węższego od niej prostokątnego w planie i prosto zamkniętego prezbiterium. Wyodrębniono je ostrołukiem tęczowym. Południową kruchtę dobudowano w późniejszym okresie. Wieżę zachodnią nadbudowano nad nawą na początku XVIII wieku. Wszystkie okna z wyjątkiem wschodnich przemurowano. Wnętrze zamknięto stropami belkowymi oraz dachami dwuspadowymi krytymi dachówką. Posadzka ceglana.

Wszystkie ściany posadowione na kamiennym fundamencie wzniesiono z kwadr granitowych łączonych zaprawą wapienną, ułożonych w regularne warstwy. Dokładniej obrobiono kwadry narożne oraz ościeża portali i okien. Kamienne są również szczyty oraz zachodnia ściana wieży. Profilowany gzyms koronujący wykonany został w późniejszym okresie, zapewne przy odbudowie kościoła i wykonany został w cegle.

Kościół posiada trzy portale wejściowe. Zachodni usytuowany w podstawie wieży otrzymał dwuuskokowe ościeże zamknięte ostrołukiem z elementem zwornikowym oraz dodatkowym wieńcem kwadr otaczających archiwoltę. Powyżej portalu znajduje się niewielki okulus o rozglifionym ościeżu. Nieco skromniejszą formę posiada portal południowy nawy. Jednouskokowe ościeże zamknięto ostrołukiem z elementem zwornikowym. Obecnie pozostaje zamurowany. Ostatni z portali usytuowany w zachodniej partii ściany południowej prezbiterium obudowano kruchtą. Formą swą nawiązuje prawdopodobnie do południowego sąsiada.

Pierwotne okna posiadały ostrołukowy wykrój oraz wąskie, rozglifione obustronnie ościeża. Osadzone zostały symetrycznie na przestrzał, po trzy w ścianach nawy oraz po dwa w ścianach prezbiterium. W charakterystycznej triadzie, zachowały się jedynie w ścianie wschodniej prezbiterium oraz fragmentarycznie nad dachem południowej kruchty. Pozostałe zostały przemurowane. Ościeża znacznie poszerzono i zamknięto zdecydowanym gotyckim ostrołukiem.

Szczyt wschodni pozbawiony jest dekoracji, w szczycie zachodnim wykonano trzy płytkie ostrołukowe blendy w układzie piramidalnym. W zachodniej ścianie wieży wykonano okno szczelinowe doświetlające i wentylujące wnętrze.

Do ściany południowej dobudowano kruchtę na planie kwadratu. Wzniesiono ją w konstrukcji szkieletowej z fachami wypełnionymi cegłą. Zamknięta jest płaskim stropem drewnianym oraz dachem trójspadowym poprzecznym do osi kościoła. Pozbawiona jest okien, jedynie w ścianie południowej wykonano wejście o prostych wąskich ościeżach, zamknięte drzwiami jednoskrzydłowymi. Prawdopodobnie w późniejszym okresie powiększono je o szerokość jednej fachy i zamknięto drzwiami dwuskrzydłowymi.

Wieża nadbudowana została nad zachodnią partią nawy. Posiada plan kwadratu i konstrukcję szkieletową szalowaną. Jedynie ściana zachodnia powiązana strukturalnie ze szczytem wykonana została w kamieniu. W ścianie zachodniej znajduje się otwór szczelinowy a w ścianach północnej i południowej niewielkie pojedyncze okienka o kwadratowym wykroju. Wnętrze zamknięte jest dachem namiotowym krytym dachówką. Wieńczy go iglica z kulą, wiatrowskazem i gwiazdą. Na wiatrowskazie widnieje data 1793 r.

Plac kościelny o regularnym prostokątnym zarysie otoczony jest wysokim kamiennym murem z bramką od zachodu i furtą od wschodu. Pełni funkcję lokalnej nekropolii z kilkoma starszymi grobami.

Wyposażenie

- Ołtarz późnogotycki rzeźbiony w drewnie w formie tryptyku, jeden z najstarszych w Uckermark (ok. 1600 r.). W szafie rzeźbione postaci św. Anny Samotrzeć, św. Katarzyny i biskupa. Na wewnętrznej stronie skrzydeł malowane przedstawienia świętych, cztery pola po dwie postaci w każdym. Malowidła z zewnętrznej strony niestety wyblakły. Szczyt o cechach renesansowych wieńczy późnogotycki krucyfiks.

- Ambona barokowa z drugiej połowy XVII wieku. Prosta forma pozbawiona baldachimu.

- Stalle barokowe z drugiej połowy XVII wieku

- Empora organowa z drugiej połowy XVII wieku, barokowa. Forma podkowiasta wsparta w murze ścian i na słupach.

- Organy z prostym prospektem architektonicznym zbudowane w 1877 roku przez Wilhelma Remlera z Berlina.

- Dzwon z 1923 roku wykonany przez firmę Voss & Sohn ze Szczecina. Zastąpił dwa stare dzwony odlane dla tego kościoła przez Jacoba Schulza z Prenzlau w 1703 i 1706 roku.

- Żyrandol odlany z brązu w I połowie XIX wieku o cechach rokokowych.

- Drewniane epitafium żołnierzy poległych na frontach II wojny światowej.

W południowym skraju nawsia znajduje się kriegerdenkmal poświęcony żołnierzom poległym w I wojnie światowej.