DAMME (Dębno)

Bundesland: Brandenburg

Landkreis: Uckermark

Niewielka wieś położona na obszarze morenowym pomiędzy dolinami rzek Ucker i Randow, w odległości ok. 10 km na wschód od miasta Prenzlau. Osada pochodzi z czasów słowiańskich jednak jej rozwój związany jest z kolonizacją niemiecką, na co wskazuje ulicowy układ zabudowy. Pierwsza wzmianka źródłowa pochodzi z 1354 roku. W traktacie przyznającym Księstwu Pomorskiemu cześć ziem Uckermarku należących do Marchii Brandenburskiej, wymieniono Damme. Nazwa nawiązuje do topografii i oznacza „miejsce, w którym rosną Dęby”. W wiosce istniał dwór rycerski rodu von Eickstedt mający w sąsiedniej wiosce o tej samej nazwie rodową siedzibę. W roku 1902 przez wieś wytyczono linię kolejową relacji Prenzlau – Löcknitz, obecnie zlikwidowaną.

Źródła

- Kościół wzniesiono w XIII wieku.

- W roku 1825 nad partią zachodnią kościoła wzniesiono niewielką wieżę-dzwonnicę.

- W XIX wieku kościół strawił pożar, po którym nie wszystko udało się odtworzyć.

- W roku 1969 wykonano konstrukcję obecnej wieżyczki.

Architektura

Kościół usytuowany został pośrodku osady na niewielkim wypiętrzeniu terenu. Należy do grupy świątyń o układzie przestrzennym złożonym z prostokątnego prosto zamkniętego korpusu nawowego oraz poprzecznej prostokątnej w planie wieży zachodniej, tej samej szerokości, co nawa. Wszystkie ściany posadowione na kamiennym fundamencie i niskim cokole zakończonym fazowanym gzymsem, wymurowano z dokładnie obrobionych kwadr granitowych ułożonych w regularne warstwy. Wieńczy je profilowany (wklęsły) gzyms koronujący. Dokładniej obrobiono naroża ścian oraz ościeża portali i okien wykonane z kwadr i klińców granitowych. Również szczyt wschodni wykonano z tego samego materiału jednak jest on ułożony bez specjalnego zachowania regularności warstw. Pozbawiony jest ozdób a ubytki kamienia uzupełnione zostały cegłą. Ściana zachodnia wieży zaczęła odkształcać się w kierunku zachodnim, w stronę skraju skarpy, na której wzniesiono świątynię. W celu powstrzymania tej niszczącej tendencji w narożach ściany dobudowano ceglane przypory. Wnętrze zamknięte jest stropem belkowym. Niestety w latach 60’ XX wieku zakryto go podbitką z płyt kasetonowych. Posadzkę przesłonięto nowożytną wylewką betonową.

Z pośród trzech wejść do świątyni najbardziej okazały jest portal zachodni usytułowany w podstawie wieży na osi kościoła. Posiada trójuskokowe szerokie ościeże zamknięte ostrołukiem bez elementu zwornikowego. Gzyms cokołowy zachodzi na ościeże portalu. Dwuskrzydłowe drzwi deskowane o ostrołukowym wykroju zamykają światło wejścia. Drugi portal znajduje się w partii wschodniej ściany południowej. Jednouskokowe ościeże zamknięte jest ostrołukiem bez elementu zwornikowego. Jednoskrzydłowe drzwi płycinowe zamykają światło wejścia. Trzeci portal usytuowany jest w zachodniej partii ściany północnej. Szerokość wskazywać może na dwuuskokowe ościeże zamknięte ostrołukiem bez elementu zwornikowego. Pozostaje zamurowany.

W trzech ścianach korpusu nawowego zachowały się pierwotne okna o wąskich rozglifionych obustronnie ościeżach zamkniętych ostrołukiem. W ścianie południowej mamy cztery okna, w tym zachodnie pozostaje zamurowane. W ścianie północnej są trzy okna, w tym zachodnie pozostaje zamurowane. W ścianie wschodniej znajduje się triada okien w układzie piramidalnym, ze środkowym nieco wyższym od pozostałych.

Nie wiemy jak wyglądało zwieńczenie wieży zachodniej. Obecna wieżyczka o planie kwadratu wyrasta z połaci dachowej i zamknięta jest ostrosłupowym dachem zwieńczonym krzyżem. Drewniana konstrukcja wieży i półszczytu zachodniego obita jest płytami drewnianymi.

Plac kościelny o dość regularnym kwadratowym zarysie otoczony jest kamiennym murem oporowym z bramami wjazdowymi od południa i północy oraz furtą od zachodu. Od strony zachodniej mur wspierają masywne przypory.

W zewnętrznym licu ściany południowej znajduje się kwadra z płytkim rytem przekątnych tworzących krzyż. Nie udało się jak dotąd ustalić znaczenia tego symbolu.