Wojciech Łysiak, Święta przestrzeń.
O pielgrzymkach, pielgrzymowaniu, miejscach pielgrzymkowych i pobożności ludowej w dawnym Księstwie Pomorskim, Lublin 2010.
Pielgrzymki były stałym elementem krajobrazu kulturowego średniowiecznej Europy. W istocie swej zaspakajały wielkie pragnienie kontaktu z Bogiem, odwołując się do emocjonalnie zabarwionych praktyk, których teologiczna treść była raczej błaha. Wziąć do reki pielgrzymi kij oznaczało dotrzeć do świętej przestrzeni, którą wybrała boska potęga, by poprzez cuda dać dowód swej obecności. Przedmiotem książki Święta przestrzeń - O pielgrzymkach, pielgrzymowaniu, miejscach pielgrzymkowych i pobożności ludowej w dawnym Księstwie Pomorskim - jest ruch pielgrzymkowy w Księstwie Pomorskim i pomorskie miejsca pielgrzymkowe, ich geneza, rozwój oraz upadek. Przedstawione zostały tu motywacje pielgrzymowania przez dawnych Pomorzan w regionie, Europie i do Jerozolimy oraz związany z tym ogromny aparat uwiarygodniający dokonywanie peregrinatum. Badacz omawia genezę, rozwój i upadek pomorskich miejsc pielgrzymkowych (Góra Chełmska koło Koszalina, Święta Góra koło Polanowa, Rowokół, Binowo, Osieki, Wyszkowo, Żabowo, Bodstedt koło Barth, Kenz, Lewenhagen koło Greifswaldu, Rackow, Bobbin, Schaprode i Zudar na Rugii oraz Zinnowitz na Uznamie). Istotną kwestią, która została szczególnie uwypuklona to motywacje pielgrzymów oraz owo wielkie kulturowe zaplecze towarzyszące pielgrzymkom indywidualnym i zbiorowym, jakie rozwinęło się w związku ze średniowiecznym pielgrzymowaniem. Praca podejmuje także problem religijności w życiu codziennym mieszkańców miast i wsi pomorskich w późnym średniowieczu i na progu nowej epoki z uwzględnieniem pobożności ludowej i duchowości. Książka przenosi Czytelnika w pogmatwane czasy pomorskiego średniowiecza i przypadające na okres reformacji, w czasy, gdy spontaniczny ruch pielgrzymkowy był tu w największym rozkwicie. Autor - historyk, etnolog i folklorysta w omawianej pracy łączy rozmaite warsztatowe techniki badawcze tych nauk z czytelnym pożytkiem dla określonego przez siebie przedmiotu badań. Przedstawia powikłany charakter stosunków religijnych w Księstwie Pomorskim oraz zagrożeń jakie zrodziły się tutaj po przewrocie trzebiatowskim w 1534 roku. W końcu badacz wskazuje na kwestię trwałości i żywotności kultu maryjnego i kultu innych świętych, by wykazać, iż nauka Marcina Lutra i Jana Bugenhagenna w kulturze typu ludowego zachodniopomorskich miasteczek i wsi nie zaistniała tu w sposób mechaniczny i fundamentalny, na co wskazują praktyki magiczne i wierzeniowe funkcjonujące jeszcze na początku XX wieku. Wydawnictwo "Eco" prosi o rozważenie możliwości zwrócenia uwagi na książkę, której cenę określono na 75 złotych. Ewentualną odpowiedź prosimy kierować na e-mail: lysiakwojciech@univ.rzeszow.pl
