Architektura Pomorza

Wieś Moczyły położona jest na lewym brzegu Odry, w odległości 2 km od Kołbaskowa. Kościół wzniesiono na niewielkim wypiętrzeniu w formie platformy obmurowanej kamiennym murem.

- W roku 1325 Moczyły należą do posiadłości kościoła Panny Marii w Szczecinie.

- W 1490 roku parafia w Moczyłach pod patronatem Gryfina. ( H. Lemcke, Die Bau- und Kunstdenkmäler des Regierungsbezirks Stettin, T. II, s. 121).

- Począwszy od XVII wieku przechodzi w ręce prywatne rodów szlacheckich.

- Po 1945 roku obiekt zniszczony stopniowo popadł w ruinę.

Kościół reprezentuje przykład budowli salowej, orientowanej, założonej na planie prostokąta, bez chóru i wieży. Elewacje ścian i szczyty wykonane są z kamienia narzutowego różnej wielkości i kształtu, nieobrobionego lub ociosanego niestarannie z dodatkiem cegły w obramieniach otworów okiennych. Kamienie układane są w warstwy, które jednak nie zawsze utrzymują poziom. Zewnętrzne lica ścian wykazują większy stopień obrobienia głazów i staranniejsze dobieranie płaską stroną do lica. Wszelkie nierówności wypełnione są zaprawą wapienną z dodatkiem okrzesków i mniejszych kamieni tworzących warstwy pośrednie, wyrównujące. Narożniki wykonane są ze starannie przyciosanych prostokątnych głazów granitowych.

 

Dwa jednouskokowe portale wykonane były z ciosów granitowych o łuku delikatnie ostrym. Obecnie zachował się jedynie fragment portalu południowego. Późniejsze przebudowy kościoła spowodowane zapewne jego częściowym zniszczeniem pozwalają dziś jedynie przypuszczalnie określić liczbę i rozstawienie otworów okiennych. W ścianie wschodniej znajdowały się trzy okna rozmieszczone symetrycznie, rozglifione na zewnątrz, zakończone okrągłymi łukami i skośnym parapetem. Zachowało się z nich tylko środkowe, boczne poszerzono i obramiono cegłą. W ścianie południowej zachowało się również tylko jedno pierwotne okno, obecnie zamurowane. Pozostałe dwa znajdowały się zapewne w miejscach obecnych dwóch późniejszych, przemurowanych. W ścianie północnej nie stwierdzono pierwotnych otworów okiennych.

 

Opracowanie lica ścian zewnętrznych polegało na wyrównaniu zaprawą powierzchni między głazami i wykonaniu na nich boniowania podwójną linią. Elewacje wewnętrzne otynkowano i pokryto miejscami polichromią. Stanowi ją miedzy innymi komplet 12 zacheuszy o średnicy 60 cm, złożonych z podwójnego koła kreślonego cyrklem i krzyża maltańskiego. Nawa kryta była drewnianym stropem płaskim i dachem ceramicznym dwuspadowym.

 

Jak już wspomniano kościół poddany był gruntownej przebudowie, przemurowano górne partie ścian, otwory okienne, usunięto portal zachodni, obramiono cegłą szczyty, oskarpowano narożniki. Istnieje też prawdopodobieństwo, że pierwotne założenie posiadało również wieżę od zachodu, którą później rozebrano.

 

Jeszcze do niedawna obiekt i jego otoczenie były mocno zarośnięte co skutecznie uniemożliwiało zrobienie dokładniejszych zdjęć, nie posiadało również żadnego zabezpieczenia, ani tablicy informującej o prawnej ochronie, co przyczyniało się do postępującej, bezkarnej dewastacji. Obecnie wysiłkiem gminy i mieszkańców miejscowości obiekt i jego otoczenie zostały uprzątnięte. Częściowo naprawiono również mur oporowy od strony południowej. Trzeba żywić nadzieję, że prace te będą kontynuowane i na trwałe zabezpieczą ruinę, by kiedyś pokusić się o jej odbudowanie. Zaistniałe zamiany można prześledzić na zdjęciach.

 

Okrągłe zakończenie środkowego okna w ścianie wschodniej (jedynego, które zachowało pierwotny kształt), przy jednoczesnej ostrołukowej formie portali południowego i zachodniego pozwala określić czas powstania kościoła na ok. 1250 rok.

Nie zachowało się.