Architektura Pomorza

Kościół usytuowano pośrodku wsi na skraju wyniesienia łagodnie opadającego ku dolinie poprzecinanej niewielkimi strugami. Jest to budowla salowa, orientowana, wzniesiona na planie prostokąta, bez chóru, z wieżą zachodnią tej samej szerokości co nawa. Półokrągła apsyda dobudowana została w XVI wieku. Ściany posadowione na kamiennym fundamencie wzniesiono z dokładnie obrobionych kwadr granitowych ułożonych w regularne warstwy, wiązanych zaprawą wapienną. Grubość murów (nawa 1,15 m, wieża 1,80 m) oraz monumentalna bryła wieży, nadają kościołowi cech budowli obronnej.

 

Nawa kościoła o wymiarach 9 m x 6,40 m podzielona jest na dwa przęsła zamknięte sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Z zewnątrz na wysokości gurtu międzyprzęsłowego opięta jest granitowymi przyporami. Kwestią niemożliwą do ustalenia jest pierwotna forma jej wschodniego zamknięcia, które w XVI wieku zostało zniesione i zastąpione półokrągłą apsydą opiętą granitowymi przyporami. Całość nakryta jest dachem dwuspadowym ze stożkowym zamknięciem nad apsydą.

 

Wejście do kościoła wiedzie przez dwa portale: zachodni i południowy, wykonane z dokładnie obrobionych i spasowanych kwadr i klińców granitowych. Najbardziej okazałym jest portal zachodni znajdujący się pośrodku podstawy wieży. Jego trójuskokowe ościeża zamknięte delikatnym ostrołukiem z elementem zwornikowym, pozwalają zaliczyć kościół w Dolsku do grupy tzw. architektury przejściowej, romańsko-gotyckiej. Na lewym, wewnętrznym ościeżu znajduje się ornament szachownicy o nieco zatartym już rysunku. Jego symbolika i znaczenie wciąż pozostają niewyjaśnione. Drugi portal wejściowy zlokalizowany jest w ścianie południowej. Posiada dwuuskokowe ościeża zamknięte delikatnym ostrołukiem z elementem zwornikowym.

 

Wszystkie okna przemurowano i powiększono. Otrzymały nowe, jednoskokowe, ceglane ościeża i gotycką formę. Prawdopodobnie w okresie powojennym zamurowane zostało okno wschodnie w apsydzie.

 

Wieża zachodnia o prostokątnej podstawie zajmuje około 1/3 powierzchni całego kościoła. Jest tej samej szerokości co nawa i przeszło dwukrotnie od niej wyższa, połączona z nią szerokim, ostrołukowym przejściem. Dolna kondygnacja przykryta jest sklepieniem beczkowym wyższe przedzielone są stropami drewnianymi. W podstawie znajduje się okazały portal wejściowy opisany już powyżej oraz niewielkie wejście od południa zamknięte prostymi drzwiami. Kamienne schody tego - założonego w grubości muru - ciągu komunikacyjnego, wiodą na wyższe kondygnacje wieży. Wąskie przejście rozświetla niewielkie okno szczelinowe.

 

Wiele niejasności rodzi przeznaczenie kolejnego otworu wejściowego usytuowanego w zachodniej ścianie wieży mniej więcej w połowie jej wysokości, zamkniętego również prostymi drzwiami. Posiada jednouskokowe kamienne ościeże osadzone dodatkowo w blendzie o uskokowych ościeżach zamkniętych delikatnym ostrołukiem.

 

Kolejne otwory znajdują się bliżej korony murów wieży. Prawdopodobnie były to pierwotnie okna szczelinowe wykonane na poziomie kondygnacji dzwonnej, przez które wydobywał się dźwięk dzwonu odlanego w 1770 roku. W XIX wieku zostały nieco poszerzone, obramione cegłą i zamknięte łukiem pełnym. Osadzone są symetrycznie po dwa w ścianie wschodniej i zachodniej oraz po jednym w ścianie północnej i południowej. W tym samym zapewnie okresie koronę murów przemurowano w cegle dodając gzyms koronujący wykonany z profilowanego drewna, a całość zamknięto dachem namiotowym krytym dachówką. Na granicy korony murów (z trzech stron) osadzono tarcze zegarowe mocno dziś nadszarpnięte przez ząb czasu. Wieżę zamknięto dachem namiotowym krytym dachówką ceramiczną, zwieńczonym krzyżem.