MELLENTHIN (Mielęcin)

Bundesland: Mecklenburg-Vorpommern

Landkreis: Vorpommern-Greifswald

Niewielka wieś usytuowana w samym centrum wyspy Usedom. Ślady osadnicze sięgają neolitu. Średniowieczny rodowód osady potwierdza zachowany układ zabudowy skupionej wokół centralnego placu, z owalnym nawsiem pośrodku, na którym wzniesiono kościół. Na karatach historii miejscowość pojawiła się w roku 1317 pod nazwą Melentin. Pod koniec XVI wieku pomorska rodzina von Neuenkirchen wzniosła zamek obronny usytuowany na podmokłym terenie, otoczony kwadratową fosą, zwany obecnie pałacem na wodzie (Wasserschloss Mellenthin). Po lewej stronie drogi dojazdowej zachowały się zabudowania gospodarcze niewielkiego folwarku, pełniące obecnie funkcje hotelarsko-gastronomiczne. Pomimo zachodzących przemian i wzmożonego ruchu turystycznego, wieś zachowała swój rolniczy charakter.

Źródła

- Kościół wzniesiono pod koniec XIII lub na początku XIV wieku w trzech etapach.

- Po raz pierwszy wspomniano go w roku 1336, wymieniając kapelana Jana. W okresie tym kościół był filią parafii w Usedom.

- W wieku XIV dobudowano prostokątną nawę.

- Wieżę zachodnią dostawiono w XV wieku.

- W roku 1650 do północnej ściany nawy dobudowano naziemną kryptę - miejsce pochówku dawnych właścicieli i patronów Mellenthin.

- W roku 1755 odnowiono wnętrze kościoła i założono nowy hełm wieży.

- W latach 2000-2005 gruntownej renowacji poddano obrazy znajdujące się w nawie kościoła.

Architektura

Kościół usytuowano pośrodku wiejskiej zabudowy na sztucznym wyniesieniu otoczonym ceglanym murem. Najstarszą część kościoła, prezbiterium, wzniesiono na planie kwadratu. Jego ściany posadowione na kamiennym fundamencie wymurowano w całości z kamieni polnych łączonych zaprawą wapienną. Wnętrze zamknięto sklepieniem krzyżowo-żebrowym opartym na narożnych filarach i łukowych gurtach ścian. Prezbiterium od nawy głównej oddzielono szerokim ostrołukiem tęczowym. We wschodniej ścianie szczytowej osadzono okno z szerokim fazowanym ościeżem. W okresie późniejszym zostało ono zamurowane. Szczyt wschodni, zapewne wtórnie, wzniesiono w całości z cegły. Rozczłonkowano go dwustrefową kompozycją blend o różnej formie i wielkości. W górnej strefie, oddzielonej fryzem ząbkowym, otrzymały układ piramidalny. Dwom skrajnym blendom nadano kształt rombów.

Nawa o planie prostokąta jest owocem rozbudowy kościoła w kierunku zachodnim. Dolne partie murów wzniesiono z kamienia, a górne w całości z cegły. Koronę murów wzmocniono profilowanym gzymsem kostkowym. Ściany oskarpowano, mimo że nawa zamknięta była płaskim stropem belkowym, zastąpionym w późniejszym okresie stropem kolebkowym. Pomiędzy uskokowymi skarpami usytuowano okna o prostych ościeżach zamkniętych łukami pełnymi.

W ostatnim etapie dobudowano wieżę zachodnią o planie kwadratu wzniesioną w całości z cegły. Górne partie przemurowano w późniejszych okresach cegłą maszynową. W ścianach północnej i południowej, na wysokości kondygnacji dzwonnej wykonano bliźniacze okna o prostych ościeżach zamkniętych łukiem pełnym. Wnętrze wieży zamknięto szpiczastym, dzielonym hełmem ostrosłupowym. Zwieńczono go iglicą zakończoną kulą, chorągiewką i gwiazdką. Główne wejście usytuowano w ścianie zachodniej wieży na osi kościoła. Trójuskokowe ościeże zamknięto kombinacją łuków; półkolistym, trójlistnym i ostrym.

Portal południowy zespolono prawdopodobnie wtórnie ze znajdującym się powyżej oknem. Proste, ostrołukowo zamknięte ościeże, sięgnęło korony muru. Po stronie wewnętrznej wmurowano słowiańskie żarno, pełniące funkcję kropielnicy.

Do północnej ściany nawy dobudowano pomieszczenie o planie prostokąta. Zostało one rozebrane w późniejszym okresie. Zachowały się jedynie ślady po portalu wejściowym oraz fundament.

Do północnej ściany prezbiterium dobudowano zakrystię zamienioną w XVII wieku na kryptę - miejsce pochówku dawnych właścicieli i patronów Mellenthin.

Plac kościelny o owalnym zarysie otoczono wysokim ceglanym murem z przyporami pełniącymi funkcje oporowe. Bramę wjazdową usytuowano od południa. Furty z renesansowymi portalami po stronie północnej i zachodniej. Plac kościelny jeszcze pod koniec XX wieku pełnił funkcję lokalnej nekropolii. Zachowało się wiele żeliwnych krzyży i płyt nagrobnych.

Wyposażenie

- Ołtarza pochodzi z XVIII wieku. Otrzymał murowaną z cegły prostokątną podstawę i mensę. W drewnianej ramie nadstawy umieszczono malowany na płótnie, eliptyczny obraz, przedstawiający Ostatnią Wieczerzę. Boki ozdobiono bogato rzeźbionym ornamentem akantowym. Na konsolach zwieńczenia umieszczono rzeźby aniołów oraz Jezusa zmartwychwstałego. Rzeźbione figury ze średniowiecznego ołtarza przeniesiono do pobliskiego zamku. Umieszczone na konsolach pełnią funkcje dekoracyjne.

- Renesansowa ambona wykonana została w XVII wieku. Usytuowano ją przy północnym ramieniu łuku tęczowego. Na polach wielobocznego kosza umieszczono niewielkie obrazy olejne na drewnie przedstawiające ewangelistów. Baldachim czeka na rekonstrukcję.

- Empora zachodnia z organami pochodzi z początku XVIII wieku. Balustradę rozczłonkowaną spiralnymi kolumnami ozdobiono alegorycznymi obrazami. Znajdujące się na niej organy zostały zbudowane w 1879 roku przez manufakturę Barnima Grüneberga ze Szczecina. Trójdzielny neogotycki prospekt pomieścił cztery rejestry i manuał.

- Konfesjonał z XVII wieku z ażurową kratą.

- Barokowe ławy zamykane drzwiczkami z bogato zdobionymi płycinami z XVIII wieku.

- Skrzynia ofiarna pochodząca ze średniowiecza. Wykonana z pnia drewna z żelaznymi okuciami. Umieszczona pod emporą organową.

- Dwa obrazy naścienne. Obraz przedstawiający Sąd Ostateczny datowany na 1694 rok, a obraz ukrzyżowania na 1698 rok.

- Dzwon ufundowany przez landgrafa Hesji, Fryderyka II Homburga, wykonano w 1654 roku w szczecińskiej ludwisarni G. Köckritza.

- Malowidła sufitowe na sklepieniu prezbiterium wykonane około 1420/1430 roku, prawdopodobnie przez warsztat z kościoła Mariackiego w Stralsundzie. Przedstawiają sceny ze Starego i Nowego Testamentu, a także męczeństwo świętego Erazma. Zostały odkryte w latach 30. XX wieku.

- Dzwon ufundowany w XVII wieku przez landgrafa Hesji, Fryderyka II Homburga.

- Płyta nagrobna o wymiarach 1,93 m x 1,20 m, umieszczona na ścianie południowej, poświęcona rycerzowi Rüdingerowi von Neuenkirchen († 1594) i jego żonie Ilsebe von Eickstaedt, z płaskorzeźbionymi postaciami zmarłych. W narożach herby rodowe Neuenkirchen, Eickstaedt, Brockhausen i Wedel, a po obwodzie inskrypcje.

Architektura Pomorza