Architektura Pomorza

Źródła

Architektura

Kościół usytuowano na wschodnim skraju wiejskiej zabudowy, na niewielkim naturalnym wyniesieniu terenu. Jest to budowla orientowana, wzniesiona na planie prostokąta z wyodrębnionym prostokątnym prezbiterium, węższym, niższym i prosto zamkniętym. W późniejszym okresie ściany prezbiterium zostały zrównane z korpusem nawowym. Ślady tej przebudowy widoczne są w szczycie wschodnim. Niektóre źródła informują o pracach podejmowanych na wieży kościoła. Zapewne była to konstrukcja szkieletowa nadbudowana nad zachodnią częścią nawy. Wszystkie ściany wzniesiono z dokładnie obrobionych kwadr granitowych łączonych zaprawą wapienną. Dokładniej obrobiono kwadry z gzymsem cokołowym oraz tworzące naroża ścian. Posadowiono je na kamiennym fundamencie i niskim cokole zakończonym fazowaniem. Ościeża portali i okien, gzyms koronujący ściany oraz szczyt zachodni, wykonano w całości z cegły. Wydaje się, że nowatorskiego materiały ceramicznego, jakim stała się cegła, użyto jeszcze w fazie budowy świątyni a wiec dość wcześnie. Trudno wyobrazić sobie by przy prowincjonalnym obiekcie, jakim jest kościół w Bauer, usuwać kamień by zastąpić go cegłą. Niewykluczone, że mogło być to związane ze zmianą warsztatów wznoszących obiekt? W koronie ścian wewnętrznych prezbiterium odsłonięto konstrukcję szkieletową wykorzystaną przy ich podwyższaniu. Wydaje się to potwierdzać przedstawione tezy. Wnętrze zamknięto płaskim stropem belkowym i dwuspadowymi dachami krytymi dachówką ceramiczną.

Portal zachodni sytuowany na osi kościoła, posiada trójuskokowe ościeże w całości wykonane w cegle, zamknięte wyraźnie gotyckim ostrołukiem. Ościeże zawiera profilowane półokrągło kształtki w partii kapitelowej. Podobny portal umieszczono pośrodku ściany północnej. Posiada on jedno lub dwuuskokowe ościeże zamknięte ostrołukiem. Obecnie pozostaje zamurowany.

Okna o zdecydowanie ostrołukowym wykroju osadzone są symetrycznie na przestrzał, po trzy w ścianach północnej i południowej nawy oraz po jednym w ścianach prezbiterium. Ościeża wykonane są w całości w cegle. Okna środkowe w nawie nawiązują swą stylistyką do romanizmu. Jak wyglądało rozwiązanie ściany wschodniej trudno powiedzieć? Nie ma tam śladu po tak charakterystycznych dla budowli Pomorza Zachodniego rozwiązaniach w postaci triady okien czy szerokiej wnęki z maswerkowym wypełnieniem. Również szczyt wschodni wydaje się był pozbawiony dekoracji. Znajdujące się tu ostrołukowe okno posiada szerokie uskokowe ościeże, profilowane wałkiem. Do niedawna było zamurowane, ale obecnie wypełnia je witraż o współczesnych motywach. W południowej ścianie prezbiterium znajduje się małe okienko o prostokątnym wykroju i ceglanym ościeżu zamknięte łukiem odcinkowym. Doświetla ono płytką niszę wykonaną po wewnętrznej stronie ściany, stanowiącą prawdopodobnie przy ołtarzową sedilię. Nisza ta zasłonięta jest obecnie przez parawan ławy kolatorskiej. Pod drugiej stronie prezbiterium znajduje się druga ława.

We wschodniej ścianie prezbiterium znajduje się średniowieczne sakramentarium oraz fragment malowidła ściennego przedstawiającego zwierzę (lew?). Mniejsze wnęki, o kwadratowym wykroju, znajdują się również w ścianie północnej prezbiterium i w południowej ścianie nawy. Z kolei w ścianie północnej nawy znajduje się duża wnęka o prostokątnym wykroju a obok niej wewnętrzne ościeże zamurowanego portalu.     

Na przykrywającym wnętrze kościoła stropie belkowym, zachowała się barokowa polichromia w postaci wici roślinnej. Datowana jest na ok. 1708 rok. Obok akantowego ornamentu znajdują się też putta oraz pole z inskrypcją zawierającą pierwsze słowa tzw. hymnu anielskiego, Gloria In Excelsis Deo – Chwała na wysokości Bogu.  

Szczyt wschodni pozbawiony jest dekoracji. Struktura przemurowań uwidacznia zmianę, jaka dokonała się zapewne w momencie wznoszenia części nawowej i związanej z tym zmiany koncepcji i użytego materiału. Z kolei szczyt zachodni jest już w całości owocem nowych prądów. Wykonany został w cegle i ozdobiony delikatnie ostrołukowymi blendami w układzie piramidalnym z maswerkowym wypełnieniem. Krawędzie szczytu poszerzono i wymurowano na nowo flankując sterczynami. W podstawie środkowej blendy wykonano dwa okna szczelinowe wentylujące poddasze.    

Na granitowej kwadrze usytuowanej w ścianie południowej nawy, naprzeciw dzwonnicy, znajduje się płytki ryt o solarnej symbolice nawiązującej do wierzeń słowiańskich.   

Plac kościelny o kwadratowym zarysie otoczony jest kamiennym murem z bramką wejściową od południa i furtą od zachodu. Nadal pełni funkcję lokalnej nekropolii. Wzdłuż muru ustawiono tablice nagrobne pochodzące z cmentarza. Kiedy minie okres dzierżawy gruntu pod grób a rodzina nie przejawia chęci jego przedłużenia, płyta jest usuwana i stawiana w lapidarium. Zwyczaj wart rozpropagowania ... Pozostaje faktyczne miejsce pochówku, ale i informacja w postaci tablicy nagrobnej.      

W bezpośrednim sąsiedztwie kościoła znajduje się budynek parafialny, który służy lokalnej wspólnocie i społeczności, a także gościnnie otwiera swoje drzwi dla pielgrzymów i turystów. Przez miejscowość przebiega pomorski odcinek szlaku św. Jakuba do Santiago de Compostela.  

Wyposażenie