DOBBERZIN
Niewielka wieś położona w odległości 4 km na północny wschód od Angermünde. Ślady osadnicze sięgają epoki kamienia, późniejsze artefakty związane są z osadnictwem słowiańskim. Układ zabudowy skupionej wokół wrzecionowatego nawsia z kościołem pośrodku, zdradza średniowieczny rodowód osady. Sama nazwa wywodzi się prawdopodobnie od słowiańskiego słowa „dobr-sin”, czyli „miejsce Wacława”. Na kartach historii pod rokiem 1314 wzmiankowana jako wieś kościelna. W roku 1354 wymieniana w brzmieniu Dobertzin. W latach 1480-1625 stanowiła własność rycerskiego rodu von Greiffenberg, a następnie w latach 1625-1872 von Buch. Dwór rycerski razem z zabudowaniami folwarcznymi spłonął ok. 1687 roku. Kolejne spustoszenie uczyniła wojna trzydziestoletnia. Spis sporządzony w pierwszej połowie XVIII wieku wyliczał: 10 rolników, 13 zagrodników, 2 chałupników, kowala i pasterzy. Pod koniec XIX wieku Dobberzin zamieszkiwało 260 osób. Po drugiej wojnie światowej 700 hektarów ziemi należącej do majątku rozparcelowano pomiędzy rolników. W roku 1955 powstało państwowe gospodarstwo rolne (LPG). W roku 1974 wieś włączona została w granice administracyjne Angermünde.
Źródła
Architektura
Kościół usytuowano pośrodku wrzecionowatego nawsia na prostokątnej parceli wydzielonej kamiennym murem. Otrzymał prosty salowy układ oparty na planie prostokąta. Wszystkie ściany posadowione na kamiennym fundamencie, wymurowano z dokładnie obrobionych kwadr granitowych łączonych zaprawą wapienną, ułożonych w regularne warstwy. Szczególnie dokładnie opracowano kwadry narożnikowe oraz stanowiące ościeża portali i okien. Na początku XVIII wieku nad zachodnią partią kościoła wzniesiono wieżę. Wnętrze kościoła zamknięto płaskim stropem belkowym oraz dachem dwuspadowym krytym dachówką ceramiczną. Szczególnie dekoracyjnie opracowano szczyty wschodni i zachodni. Wymurowano je w całości z kwadr granitowych i rozczłonkowano niesymetrycznie oknami o różnej wielkości i formie. Duże otwory o półokrągłym wykroju sąsiadują z małymi o trójkątnym zamknięciu. Część z nich w późniejszych okresach przemurowano bądź zamurowano.
Do wnętrza kościoła prowadził trzy wejścia portalowe o dwuuskokowych ościeżach wykonanych z dokładnie obrobionych kwadr i klińców granitowych. Najbardziej okazałą formę otrzymał portal zachodni. Jego ościeża zamknięto delikatnym ostrołukiem bez elementu zwornikowego. Archiwoltę obwiedziono dodatkowym wieńcem kwadr. Liczne spękania i ubytki kamienia są zapewne pokłosiem pożaru. Identyczną formę otrzymał portal usytuowany pośrodku ściany północnej. Zewnętrzne ościeże zostało zamknięte delikatnym ostrołukiem z wyraźnym elementem zwornikowym. Obecnie portal ten pozostaje zamurowany. Kolejny portal znajduje się w ścianie południowej, bliżej części prezbiterialnej. Jego archiwoltę zamknięto wyraźnym ostrołukiem z elementem zwornikowym. Jednoskrzydłowe drzwi prowadzą do wnętrza kościoła.
Pierwotne okna, zachowane w stanie niemal nienaruszonym, otrzymały charakterystyczny ostrołukowy wykrój, obustronnie rozglifione wąskie ościeża i skośne parapety. Ściana południowa otrzymała pięć, symetrycznie rozłożonych otworów okiennych. Liczba okien w ścianie północnej trudna jest do ustalenia z racji przemurowania całej partii wschodniej tejże ściany. Prawdopodobnie mogło być ich cztery. Identyczny wykrój otrzymała triada okien w ścianie wschodniej. W partiach zachodnich ścian północnej i południowej wykonano dodatkowo po jednym niewielkim otworze zamkniętym trójkątnie, doświetlającym powstałą w późniejszym okresie kruchtę wieży. Z kolei w ścianie zachodniej, tuż nad portalem, znajduje się niewielkich rozmiarów okulus o rozglifionym ościeżu. Takie rozwiązanie należy do rzadko spotykanych w wiejskich kościołach.
Wieża zachodnia otrzymała konstrukcję szkieletową osadzoną wewnątrz murów partii zachodniej kościoła. Dolną partię oddzielono od przestrzeni nawy ścianą, tworząc zamknięta kruchtę. Wykonano jedynie przejścia o prostych ościeżach na poziomie posadzki oraz empory zachodniej. Górna partia wieży otrzymała plan kwadratu. Cześć wyniesioną ponad połać dachu oszalowano. Wnętrze zamknięto dachem namiotowym i pokryto dachówką ceramiczną. Całość zwieńczono dekoracyjną iglica z kulą, wiatrowskazem i gwiazdką. Na nowo wykonanym wiatrowskazie umieszczono herb, daty 1711 i 1993 oraz inicjały AF i VB. Ściany wieży nie posiadają otworów, osadzono w nich jedynie cztery kwadratowe tarcze zegarowe.
Wspomniana wyżej wschodnia partia ściany północnej musiała ulec zniszczeniu i została od podstaw wymurowana. Nie zachowano ciągłości wątku i wymieszano kamienny materiał rozbiórkowy ze śladowym udziałem cegły. Również pod oknem pozostały ślady dobudówki z dobrze widocznym, zamurowanym portalem o prostym ościeżu zamkniętym łukiem odcinkowym oraz strzępiami muru. Czyżby znajdowała się tu zakrystia albo zewnętrzna krypta?
Plac kościelny o nieregularnym prostokątnym zarysie wydzielony został kamiennym murem z bramą od północy oraz furtami od zachodu i wschodu. Po dziś dzień pełni funkcję lokalnej nekropolii. Obsadzony jest starodrzewem, szczególnie we wschodniej partii.
Wyposażenie
