GÜSTOW (Gostów)
Niewielka wieś położona w odległości 5 km na zachód od Prenzlau w widłach dolin dwóch niewielkich rzek Quillow i Höftgraben. Osada posiadająca słowiańskie korzenie rozwinęła się w czasie kolonizacji niemieckiej. Zabudowa skupiona została wzdłuż wydłużonego prostokątnego palcu centralnego z kościołem po stornie północnej. Na kartach historii wieś pojawiła się pośrednio w dokumencie w 1259 roku wymieniającym „Thidemannus de Gustowe”. W roku 1262 wspomniano wieś Gusto, w której znajdował się młyn należący do rycerza Anselma z Prenzlau. Młyn ten pojawił się również w zapisach z 1304 roku. W księdze ziemskiej pod rokiem 1375 wymieniono wieś pod nazwą Gustow. Dysponowała ona wówczas 62 łanami ziemi uprawnej, z których 4 stanowiło uposażenie kościoła. Nazwa miejscowości ma prawdopodobnie źródłosłów osobowy odnoszący się do słowiańskiego imienia Gost. W 1543 roku część wsi znalazła się w posiadaniu rodu von Arnim. W roku 2001 wioska została przyłączona do miasta Prenzlau.
Źródła
Architektura
Kościół usytuowany został w północnej części centralnego placu o kształcie wydłużonego prostokąta, na niewielkim naturalnym wyniesieniu, opadającym łagodnie w kierunku wschodnim. Otrzymał prosty układ złożony z prostokątnej w planie nawy oraz wydzielonego, niemal kwadratowego w planie, prosto zamkniętego prezbiterium (nawa -15,3 x 11,3 m, prezbiterium - 9,8 x 9 m) . Przestrzenie nawy i prezbiterium oddzielone zostały ostrym łukiem tęczowym i zamknięte płaskimi stropami belkowymi oraz odrębnymi dachami dwuspadowymi, krytymi dachówką ceramiczną. Zachowana do dnia dzisiejszego posadzka wykonana została z ceramicznych płytek sześciokątnych. Pod koniec XIX wieku do ściany zachodniej dobudowano neogotycką wieżę, a do południowej ściany prezbiterium, niewielką kruchtę.
Wszystkie ściany posadowione na kamiennym fundamencie i cokole zakończonym prostokątnym gzymsem, wymurowano z kwadr granitowych łączonych zaprawą wapienną, ułożonych w regularne poziome warstwy. Dokładniej opracowano kwadry stanowiące narożniki ścian, ościeża portali i okien. Z kamienia wymurowano również szczyty.
Pomimo późniejszych przemurowań, portale i okna, zachowały swoją pierwotną formę i układ. Wymurowano je z dokładnie obrobionych kwadr i klińców granitowych. Okna otrzymały wąskie i obustronnie rozglifione ościeża zamknięte ostrołukiem oraz skośnym parapetem. W części nawowej ościeża okien zostały znacznie (nienaturalnie) wydłużone. Zostały osadzone symetrycznie, na przestrzał, po trzy w ścianach nawy oraz po dwa w części prezbiterialnej. We wschodniej ścianie prezbiterium umieszczono charakterystyczną grupę trzech okien w układzie piramidalnym. W szczycie wykonano dwie ostrołukowe blendy oraz niewielki okulus doświetlający i wentylujący poddasze.
Kościół posiadał portalowe wejścia. Nie udało się ustalić ich formy. Zapewne otrzymały uskokowe ościeża zamknięte ostrołukiem. Jeden z portali usytuowano na osi kościoła w podstawie zachodniej ściany nawy. Obecnie przesłonięty jest kruchtą wieży. Drugi osadzono w zachodniej partii południowej ściany prezbiterium, tuż przy narożniku. W XIX wieku obudowano go niewielką zewnętrzną kruchtą.
Cześć nawowa wydaje się być pozbawiona portali. O ile zdarzało się, że w ścianach północnych rezygnowano z wejść, to brak portali w ścianach południowych należy do rzadkości. W przyziemiu południowej ściany nawy kościoła w Güstow, w sąsiedztwie środkowego okna, zauważyć można anomalię kamiennego wątku muru oraz brak ciągłości gzymsu cokołowego. Nasuwa to przypuszczenie, że w miejscu tym mogło znajdować się portalowe wejście. W toku prac remontowych podjętych na początku XVIII wieku mogło zostać zamurowane. Konieczność zamurowania portalu mogła być podyktowana, zarówno wzniesieniem bocznych empor niemal na całej długości ścian nawy, jak również znacznym wydłużeniem okien w celu doświetlenia przestrzeni podemporowych. Przypuszczenie to wydają się potwierdzać dolne partie ościeży okien. Kwadry licowe wydają się być przyciosane wtórnie „na ścianie”, a wewnętrzne ubytki ościeży wypełnione materiałem ceramicznym. Wewnętrzne lico ścian zostało pokryte nowym tynkiem co uniemożliwia weryfikację w tymże temacie.
Wieża zachodnia dobudowana została do ściany szczytowej nawy. Wzniesiono ją na planie kwadratu w stylu neogotyckim z wykorzystaniem cegły maszynowej. Jedynie podbudowa wykonana została z kamienia. Podziały kondygnacyjne wyznaczono gzymsem kordonowym, zespołami ostrołukowych okien, tarczami zegarowymi oraz szczytami z niewielkimi okulusami. Całość zamknięto ostrosłupowym hełmem krytym łupkiem skalnym, zakończonym krzyżem. Portalowe wejście do kruchty wieżowej, a następnie do kościoła, usytuowano w ścianie południowej. Dwuskrzydłowe drzwi płycinowe zostały oddzielone ceglanym nadprożem od nadświetla w formie tympanonu.
W tym samym okresie dobudowano kruchtę południową usytuowaną w narożu ścian południowych nawy i prezbiterium. Przesłoniła ona znajdujący się tam portal kapłański. Na kamiennej podbudowie wzniesiono ściany wymurowane z cegły maszynowej. W ścianach bocznych osadzono niewielkie okulusy, a w południowej ścianie szczytowej, portalowe wejście ostrołukowe z jednoskrzydłowymi drzwiami. Całość zamknięto płaskim stopem i dwuspadowym dachem krytym dachówką, prostopadłym do osi kościoła.
W sąsiedztwie południowo-zachodniego narożnika nawy znajduje się osadzona w gruncie podstawa średniowiecznej chrzcielnicy wykonanej z wapienia gotlandzkiego. Prawdopodobnie znajdowała się ona wewnątrz kościoła i podczas usunięcia względnie ewakuacji została rozczłonowana. Inna hipoteza mówi o translacji z innego kościoła.
Plac kościelny o nieregularnym zarysie otoczony został niskim murem z kamieni polnych z wejściem od strony południowej. Od strony zachodniej i północnej nie zachował się. Do roku 1945 pełnił funkcję lokalnej nekropolii. Pozostało zaledwie kilka kamiennych płyt nagrobnych.
Po południowej stronie placu kościelnego, na trójkątnym skwerze, znajduje się pomnik wojenny w kształcie obelisku, zwieńczony Żelaznym Krzyżem. Na granitowych tablicach umieszczone są nazwiska poległych oraz stosowna inskrypcja.
Wyposażenie
Violoncello 8'
