Architektura Pomorza

KLASZTOR AUGUSTIANÓW

 

Jasienica to dawny gród słowiański leżący nad rzeką Gunicą w pobliżu jej ujścia do Roztoki Odrzańskiej. Później osada klasztorna należąca do konwentu augustianów trudniących się uprawą roli. W roku 1331 sprowadził ich tu książę Barnim III. Zakonnicy uregulowali Gunicę, zmeliorowali okoliczne mokradła, opodal klasztoru zbudowali młyn. Słynęli przede wszystkim z wysokiej jakości chmielu przez nich uprawianego. Początkowo klasztor należał do biskupstwa kamieńskiego, a po kasacie w roku 1534 do książęcego dominium. W latach 1543-83 istniało w murach klasztornych pedagogium kształcące nauczycieli. Następnie został przekształcony w książęcy zamek myśliwski. Obecnie Jasienica stanowi północną dzielnicę Polic.

- W roku 1298 biskup kamieński wydał zgodę na budowę kościoła.

- W 1299 roku wzniesiono kościół św. Krzyża z bali drewnianych na płaskim wypiętrzeniu nazwanym imieniem Maryi Panny.

- W 1307 roku kościół uzyskał prawo jurysdykcji na podległym sobie obszarze.

- W 1310 roku książę wymógł odebranie kościołowi prawa jurysdykcji i podporządkowania go konwentowi fundacji Mariackiej w Szczecinie.

- Do roku 1333 kościół w Jasienicy był jednym z kościołów filialnych, wchodzących w obręb nadzoru sprawowanego przez fundację Mariacką. W tym samy roku ukończono również odbudowę klasztoru strawionego przez pożar i przebudowano kościół wykorzystując kamień polny i piaskowiec.

- Pod koniec XVII wieku kościół znalazł się w stanie całkowitej ruiny.

- W 1725 roku rozebrano go i w jego miejscu wzniesiono nowy, obszerniejszy.

Pierwotną świątynią istniejącą na tym miejscu był drewniany kościół Św. Krzyża wzmiankowany w źródłach z 1299 roku. W wieku XIV doszło do pożaru, w wyniku którego spaleniu uległ klasztor i być może ucierpiała również świątynia. Odbudowywujący klasztor zakonnicy przebudowali bowiem także kościół, wykorzystując do jego wznoszenia kamień polny i piaskowiec. Widoczny jest on wyraźnie w strefie fundamentowej. Pod koniec XVII wieku kościół popada w ruinę. W roku 1725 rozebrano go by na jego miejscu wznieść nowy, obszerniejszy, w stylu gotyckim. Z dawnego założenia pozostawiono tylko kaplicę włączając ją w układ nowych ścian. Od zachodu dobudowano wieżę o konstrukcji ryglowej z ośmioboczną latarnią. Po pożarze w 1858 roku nadbudowano nad nawą nową wieżę, również o konstrukcji ryglowej. Od wschodu zaś dobudowano prezbiterium. W XX wieku od zachodu dobudowano stylizowaną kruchtę.

 

Na terenie przykościelnym zachowane są ruiny XIV wiecznych zabudowań poklasztornych. Składają się one z dwóch dwukondygnacyjnych skrzydeł złączonych ze sobą prostopadle w narożniku. Wspólnie z kościołem tworzą one otwarty ku zachodowi dziedziniec. Zabudowania te posiadały otwarty na dziedziniec, przesklepiony krużganek, który bezpośrednio sąsiadował z pomieszczeniami mieszkalnymi i gospodarczymi. Do dzisiaj zachowały się w nim fragmenty żeber i ciekawy detal architektoniczny w postaci wewnętrznych blend, w których odkryto ostatnio ceramiczny krzyż maltański. Skrzydło południowe wybudowane na stoku wzniesienia posiadało pomieszczenia piwniczne również przesklepione, wychodzące na teren leżący w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki Gunicy.

 

W roku 1534 w dobie reformacji, klasztor jasienicki zlikwidowano a w zabudowaniach poklasztornych decyzją księcia Barnima XI umieszczono Pedagogium kształcące nauczycieli. Po roku 1583 obiekt ten przebudowano na zamek myśliwski książąt zachodniopomorskich. Opuszczony i zapomniany staje się pod koniec XVII wieku ruiną. Obecnie trwają prace zabezpieczające obiekt przed dalszą dewastacją. Prawdopodobnie nie doczeka się on odbudowy i pozostanie stałą ruiną.

- XIX wieczny obraz (olej na płótnie) Chrystus w rozmowie z Marią i Martą.

- Ambona z 1780 r.

- Organy z 1799 r.

- Mosiężna chrzcielnica.