Wyprawa studyjna – północne rubieże Gorzowa
Korzystając ze słonecznej pogody postanowiłem udać się na kolejną wyprawę, będącą kontynuacją poprzedniej odbytej w okolice Gorzowa. Tym razem padło na obiekty położone na północ od Gorzowa.
Pierwszy z odwiedzonych kościół znajduje się we wsi Wysoka. Jest to niewielka budowla o konstrukcji szkieletowej wzniesionej na planie prostokąta z wieża od zachodu i trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Poza wsią znajduje się cmentarz z zachowanym częściowo murem okalającym, w którym pozostały ślady po tablicach nagrobkowych.
Drugi z kościołów usytuowany jest w centrum wsi Baczyna przy drodze przelotowej. Jest to budowla neogotycka wzniesiona w drugiej połowie XIX wieku na planie prostokąta z kamienia łupanego i cegły, z czworoboczną wieżą-dzwonnicą oraz poligonalnie zamkniętym prezbiterium. Obok kościoła znajduje się pomnik poświęcony żołnierzom niemieckim.
Z Baczyny udałem się do Marwic, niewielkiej wsi pośrodku której znajduje się kamienny kościół wzniesiony na przełomie XIII i XIV wieku. Prosta salowa świątynia kryta dachem namiotowym posiada dwie dobudówki, kamienną od południa i ceglaną od północy. Na uwagę zasługuje szczyt zachodni, ościeża okien wykonane z profilowanej cegły, portale i odkryte niedawno malowidła ścienne na wewnętrznej stronie wschodniej ściany szczytowej. Na jednej z kwadr narożnikowych znajduje się motyw szachownicy.
Odmienną architekturę prezentuje kościół w Santocku. Wieloczłonowa bryła o formach neogotyckich wzniesiona została w XVII wieku. Masywna wieża dobudowana do korpusu nawowego od południa góruje nad miejscowością i okolicą. Zdobią ją ostrosłupowe blendy z maswerkowym wypełnieniem. Szczególnie dekoracyjnie opracowano szczyt wschodni. Wyjeżdżając w stronę Mironic, na rozdrożu znajduje się lapidarium – pozostałość ewangelickiego cmentarza.
Od dawien dawna chciałem odwiedzić Mironice, prastarą osadę tak bardzo związaną z kołbackimi cystersami, którzy wznieśli tu filię swojego opactwa. Z pierwotnej zabudowy pozostało niewiele, jedynie dwa budynki gospodarcze posadowione zapewne na średniowiecznych fundamentach oraz klasycystyczny dwór z pierwszej połowy XIX wieku. Obecnie znajduje się tu centrum konferencyjno-szkoleniowe CYSTERS. Opodal, na rozdrożu, natchnąć się można na relikty XIX wiecznej świątyni. Posiadała ona prostą salową formę zamkniętą od wschodu niewielką trójboczną apsydą, w której usytuowany był ołtarz. Do dziś zachował się obrys fundamentów i murowany z cegły ołtarz, zdobiony równoramiennym krzyżem.
Kilka kilometrów dalej znajduje się Kłodawa, duża wieś gminna. Pośrodku zabudowy usytuowany jest neogotycki kościół z XIX wieku. Budowla salowa z wyodrębnionym prezbiterium, od wschodu poligonalnie zamkniętym i oskarpowanym. Wewnątrz empora organowa oraz ambona z XVIII wieku. Wieża zachodnia, częściowo wtopiona w narożnik północno-zachodni świątyni.
Kościół w Wojcieszycach wzniesiono na przełomie XIII i XIV wieku z kwadr granitowych. Nadano mu prostą salową formę. W XVIII wieku dobudowano apsydę a nad zachodnią częścią nawy wzniesiono wieżę o konstrukcji szkieletowej, krytą barokowym hełmem z latarnią.
We wsi o pięknie brzmiącej nazwie Różanki znajduje się XVIII wieczny kościół. Początkowo wybudowano jedynie korpus nawowy o planie prostokąta. Wieże dobudowano wtórnie nieco później. Przed kościołem usytuowany jest pomnik poświęcony żołnierzom niemieckim poległym w latach 1914-1920.
Grubo po południu dotarłem do urokliwej śródleśnej wsi Santoczno. Pośrodku luźno rozrzuconej zabudowy znajdowała się kuźnia i zakład metalurgiczny. Budowla posiadająca szachulcową konstrukcje została z XVIII wieku adoptowana na kościół ewangelicki. Pięknie odrestaurowany z klimatycznym wnętrzem jest prawdziwą ozdobą tego wyjątkowego miejsca. Opodal znajduje się jaz piętrzący wodę na rzeczce Santoczna a za nim lapidarium – pozostałość cmentarza.
Ostatnią wsią na trasie było Łośno. Pośrodku luźno rozrzuconej zabudowy, na naturalnym wyniesieniu terenu, usytuowany jest kościół wzniesiony w 1913 roku. Posiada prostą salową formę zamkniętą od wschodu trójbocznie. Ściany zewnętrzne oskarpowane. Wieża zachodnia o planie kwadratu wmurowana w elewację zachodnią, w dolnej części ceglana a w górnej o konstrukcji szkieletowej, szalowanej. Hełm ostrosłupowy z latarnią.
