Architektura Pomorza

Pierwsza tegoroczna wyprawa studyjna wiodła urokliwymi przestrzeniami Ziemi Myśliborskiej do niewielkich wiejskich kościółków rozsianych niczym perły na kobiercu natury.

Wędrówkę rozpocząłem od Różańska, dużej wsi usytuowanej po zachodniej stronie szosy Myślibórz-Kostrzyn. Znajduje się tam XVIII wieczny kościół pw. Św. Michała Archanioła. Świątynia została rozbudowana w XIX wieku w kierunku wschodnim o transept z półokrągła apsydą. Nad całością zabudowy góruje wieża o prostej formie zwieńczona latarnią.

Z Różańska udałem się do wsi Chłopowo gdzie jeszcze do niedawna znajdowało się duże gospodarstwo rolne z gorzelnią. W centrum wiejskiej zabudowy, na naturalnym wyniesieniu, znajduje się kościół pochodzący z XVII wieku. Niedawno odnowiona ryglowa konstrukcja świetnie wpisuje się w wiejski krajobraz.

Z Chłopowa przeniosłem się do pobliskiego Rościna. Miejscowość nie należy do największych jednak w przeszłości musiała mieć duże znaczenie. Śladem jej świetności jest ruina dużego pałacu rodu  von Bredow, pozostałości po zabudowie folwarcznej oraz dwa kościoły. Młodszy pw. Św. Rocha, pochodzi z 2 połowy XVIII w. W XIX stuleciu został przebudowany i otrzymał klasycystyczną formę. Starsza świątynia pochodzi z przełomu XIII i XIV wieku. Wymurowano ją z kwadr granitowych na planie prostokąta z dobudowaną od północy zakrystią. Wnętrze zamknięto stopem belkowym i dachem dwuspadowym krytym dachówką. W późniejszym okresie domurowano kruchtę południową.  Po 1945 roku władza przeznaczyła kościół na spichlerz zbożowy. Obecnie trwają prace renowacyjne. W bezpośrednim sąsiedztwie wsi znajduje się niewielkie ale urokliwe jeziorko.

Kolejną wsią było Nawrocko. Znajdujący się w centrum wsi kościół pochodzi z XVIII wieku. Ściany wzniesione zostały z kamienia i cegły. Jednoprzestrzenne wnętrze zamknięte zostało od wschodu trójbocznie i nakryte stropem belowanym oraz dachem siodłowym. Wieża zachodnia na planie kwadratu z zabudową po stronie południowej.

Na kolejny kościół natrafiłem we wsi Czerników, lokowanej na wschodnim brzegu jeziora. Niewielka salowa budowla wzniesiona została z kwadr granitowych w drugiej połowie XIII wieku. Szczyt zachodni przemurowano w XIX wieku a do ściany szczytowej dobudowwano niewielką kruchtę. Po 1945 roku kościół popadł w ruinę, odbudowano go w latach 1976-78. Pod prezbiterium znajduje się prawdopodobnie krypta o czym świadczyć mogą otwory wentylacyjne znajdujące się w przyziemiu ściany południowej i północnej. Po stronie południowej kościoła znajdują się pozostałości wolnostojącej dzwonnicy.

Kolejną miejscowością na trasie objazdu były Golenice. Średniowieczny kościół zastąpiony został XVIII wieczną budowlą wzniesioną w stylu klasycystycznym. Jednoprzestrzenne wnętrze zamknięte zostało od wschodu eliptycznie. Od zachodu wzniesiono majestatyczny masyw wieżowy o planie kwadratu. Szczególnie dekoracyjna jest dwukondygnacyjna nadbudowa o konstrukcji szkieletowej, odeskowana. Zdobią ją pilastry zakończone jońskimi głowicami i barokowy hełm zwieńczony iglicą z kulą i krzyżem.

Jadąc dalej na zachód dotarłem do wsi Rów. Znajdujący się w centrum wsi kościół został rozebrany na polecenie władz państwowych w 1958 roku. Posiadał konstrukcję szkieletowej z wieżą od zachodu. Nową świątynię, na tym samym miejscu, wzniesiono w latach 1990-92.

W drodze powrotnej dotarłem do wsi Kierzków. Pośrodku wrzecionowatego nawsia znajduje się XVIII wieczna świątynia wzniesiona na miejscu średniowiecznej budowli. Otrzymała prostą salową formę zamkniętą od wschodu apsydą a od zachodu wieżą o planie kwadratu, zwieńczoną prostym hełmem z latarnią. Obok świątyni znajduje się pomnik poświęcony poległym żołnierzom niemieckim.

Kierując się na wschód, po przekroczeniu drogi S3, dotarłem do wsi Otanów. Znajdująca się tu świątynia wzniesiona została w 1925 roku na miejscu starszej budowli. Otrzymała neogotycką formę, tak charakterystyczną dla budownictwa sakralnego początków XX wieku,. Salowe wnętrze od wschodu zamknięto pięcioboczną apsydą a od zachodu wieżą na planie prostokąta, zwieńczoną ostrosłupowym hełmem.         

Jeszcze przed Myśliborzem zatrzymałem się we wsi Czółnów. Znajdują się tu pozostałości XVII wiecznego kościoła o konstrukcji szkieletowej. Po roku 1945 uległ dewastacji i urządzono w nim magazyn. W roku 1978 kościół się zawalił i został rozebrany. Pozostawiono jedynie wieżę. Obecnie trwają prace nad odbudową kościoła.

Ostatnią miejscowością na trasie wyprawy była Wierzbnica. Do roku 1945 na wrzecionowatym nawsiu znajdował się kościół. Była to prosta salowa budowla z wieżą od zachodu. Obecnie teren pokościelny jest własnością prywatną. W południowej ścianie szopki widoczne są relikty kamienno-ceglanego muru dawnej świątyni.