Architektura Pomorza

Korzystając ze sprzyjającej pogody wybrałem się w teren do obiektów, które już znałem. Chodziło jednak o nowe spojrzenie i lepsze ujęcia.

Zacząłem od wsi Mętno Małe. Wznosząca się tam budowla pochodzi z przełomu XIV i XV wieku. Salowe wnętrze o planie prostokąta zamknięte jest od wschodu półokrągło. Ściany wymurowano z nieobrobionego kamienia polnego oraz cegły, którą wykorzystano w narożach, ościeżach okien i portali. Na ścianach wewnętrznych zachowały się późnogotyckie malowidła. Po cmentarzu przykościelnym pozostał jeden kamień nagrobny oraz grób pochodzący z okresu powojennego. Kościół nie jest użytkowany ale trwają starania by przywrócić go do kultu.

Opodal, na północ od kościoła zachowała się ruina rodowego mauzoleum, zaś sam grobowiec usytuowany parę kroków przed wejściem … całkowicie zniszczony.

Odmienną rangę posiada kościół w pobliskim Mętnie. Budowla granitowa wzniesiona w XIII wieku posiada klasyczny układ, złożony z zachodniego masywu wieżowego szerszego nieco od nawy, prostokątnego korpusu nawowego oraz wydzielonego prostokątnego prezbiterium. Zakrystię południową  dobudowano zapewne w późniejszym okresie a apsydę w XIX wieku. Zachowały się pierwotne ostrołukowe wykroje okien i portalu zachodniego. Masywna wieża góruje nad miejscowością. Plac kościelny otoczony kamiennym murem pełni do dziś dnia funkcję miejscowej nekropolii.

Następną była wieś Orzechów. Znajdujący się w niej kościół to budowla kamienna wzniesiona pod koniec XIII wieku. Wieża zachodnia tej samej szerokości co prostokątna salowa nawa. Szczęśliwie zachował się portal zachodni o dwuuskokowym ościeżu. Okna niestety przemurowano. Duży plac kościelny o wrzecionowatym zarysie otoczony jest kamiennym murem z ceglanymi bramami od wschodu, zachodu i południa. Zachowało się kilka nagrobków przedwojennych oraz groby powojenne. W północnym skraju placu usytuowana jest kaplica przedpogrzebowa, obecnie nieużytkowana.

Z Orzechowa udałem się do przygranicznej miejscowości Lubiechów Dolny. Znajdujący się tu kościół pochodzi z 1802 roku. Zachowane wewnątrz wyposażenie (rzeźby, dzwon, misa chrzcielna, lichtarze) wskazuje, że musiał powstać na miejscu wcześniejszej budowli. Usytuowany jest dość ryzykownie na zboczu moreny czołowej stanowiącej wschodnią granicę pradoliny Odry. W północnym skraju wsi zachowała się parcela dawnego cmentarza z aleją lipową i jedyną zachowaną tablicą nagrobną.

Kolejną miejscowością był Lubiechów Górny. Znajdujący się tu kościół widać już z oddali za sprawą bardzo wysokiej wieży. Kościół o modelowym wprost układzie złożonym z zachodniego masywu wieżowego o szerokości tej samej co nawa i prostokątnego korpusu nawowego. Portal zachodni o uskokowym ościeżu posiada zdobienie w postaci holkiela. Na jednej z kwadr widnieje dobrze zachowany ryt szachownicy. Pozostałe portale znajdują się w ścianie południowej. Niestety zostały zamurowane. Wynikiem XIX wiecznej maniery padły też okna i blendy zdobiące szczyt wschodni. Przemurowano je w cegle. Na styku ścian wieży i nawy po obu stronach budowli wzniesiono wieżyczki kryjące ciągi komunikacyjne prowadzące na emporę chórową. W tym samym okresie przebudowano górą partię wieży nadając jej pałacowy charakter.          

Kolejną miejscowością na trasie był Czachów. Znajduje się tam niewielka świątynia o prostym salowym wnętrzu nawy z płytkim wydzielonym prezbiterium zamkniętym półokrągło. Nad zachodnią partią nawy nadbudowana jest wieża o konstrukcji szkieletowej. Prawdziwym skarbem tego kościoła są rubaszne malowidła pochodzące z XIV wieku - różnego rodzaju przedstawienia, zacheuszki (rodem jakby z Morynia) i malowana szachownica.    

Z Czachowa droga powiodła do wsi Łukowice. XIII wieczny kościół wzniesiony z kwadr granitowych posiada prostą salową formę z wieżą od zachodu. Niestety został częściowo przemurowany w cegle, a po zniszczeniach wojennych odbudowany dopiero pod koniec XX wieku. Zachowały się relikty ościeża portalu południowego i okien o łuku pełnym.

Ostatnim odwiedzonym tego dnia obiektem była świątynia we wsi Stoki. Wzniesiona w stylu neoromańskim z kamienia łamanego i cegły na miejscu średniowiecznej budowli. Portalowe wejścia znajdują się po stronie wschodniej i zachodniej. Po północnej stronie kościoła niewielka kaplica wzniesiona w konstrukcji szkieletowej, obecnie nieużytkowana.

W drodze powrotnej ostatni rzut oka na Mętno i pięknie oświetloną promieniami zachodzącego słońca wieżę tutejszego kościoła.