BUROWO ( Burow )
Niewielka wieś sołecka położona na pagórkowatej Równinie Nowogardzkiej w odległości 13 km na wschód od Goleniowa i 3 km na północ od Mostów. Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą z neolitu. Znaleziska archeologiczne potwierdzają istnienie tutaj osady kultury ceramiki sznurowej. Pierwsze wzmianki o osadzie w źródłach historycznych pochodzą z wieku XIV. Zabudowa przyjęła plan owalnicy, który z biegiem czasu uległ nieznacznemu zatarciu. Od założenia do końca XVIII stulecia wieś stanowiła własność znanej w okolicy rodziny von Flemming, której jedną z siedzib był pałac w pobliskich Mostach. W XIX wieku Burowo zostało przejęte przez ród von Petersdorf. W samej wsi znajdował się kościół z cmentarzem, folwark, tartak, młyn, cztery duże gospodarstwa i majątek rycerski. Zabudowa pochodzi w większości z przełomu XIX i XX wieku, można tutaj znaleźć ciekawe architektonicznie domy o konstrukcji ryglowej. Tereny okalające Burowo są ciekawe pod względem krajobrazowym. Występują tutaj wzgórza morenowe (drumliny), pomiędzy którymi wije się torfowa dolina Gowienicy mającej tu swoje źródła. Wschodnią granicę terenu wyznaczają rubieże Puszczy Goleniowskiej zdominowanej drzewostanowo przez sosnę i buk.
Źródła
- Wspomniana w opracowaniach obecność we wsi granitowej chrzcielnicy świadczy o wczesnej metryce kościoła.
- Nowożytny kościół w Burowie wybudowano na początku XX wieku.
- Ocalały z pożogi wojennej został jednak w latach pięćdziesiątych XX wieku (1953-1955) rozebrany. Pozostały jedynie kamienne fundamenty.
- W dziesięć lat później dewastacji uległ również cmentarz (do dzisiaj zachowało się zaledwie kilka zniszczonych grobów i krzyży, fragmenty ogrodzeń i płyty grobowe rodzin von Petersdorf oraz Lemke).
Architektura:
Kościół usytuowany był w centrum wsi, pośrodku prostokątnej w planie parceli, pełniącej również funkcję cmentarza. Przekazy historyczne mówią o dość młodej metryce burowskiej świątyni (początek XX wieku), której architektury jak na razie nie udało mi się ustalić. Zachowane i odsłonięte już jakiś czas temu fundamenty z polnych kamieni mogą równie dobrze należeć do pierwszego kościoła, który ulec mógł przebudowie, bądź zastąpiony został nowożytną budowlą.
Brak rozstrzygnięcia tych kwestii nie zmienia faktu, iż nawa tej orientowanej, salowej świątyni, posiadała plan wydłużonego prostokąta i zakończona była półokrągłą absydą. Prawdopodobnie nie posiadała wieży zachodniej.
Wnętrze zamknięte było zapewne stropem belkowanym i kryte dachem dwuspadowym. Absyda posiadać mogła sklepienie kryte dachem stożkowym ewentualnie ostrosłupowym wielopołaciowym.
Obecność kamienia progowego w południowym fundamencie wskazuje na to, że po tej stronie właśnie zlokalizowane było wejście do kościoła. Czy było ono jedynym? Trudno powiedzieć.
Nie wiadomo w jakim stanie kościół przetrwał wojnę oraz dlaczego i w jakich okolicznościach został rozebrany? Co stało się z wyposażeniem kościoła? Być może żyją jeszcze świadkowie tych wydarzeń i mogliby wiele wątpliwości i przypuszczeń wyjaśnić.
Odsłonięcie fundamentów, obecność zniszczonych już mocno prowizorycznych ławek i ołtarza polowego, wskazuje, iż swego czasu podjęto w lokalnej społeczności próbę - bądź tylko zamiar - odbudowy kościoła. Kto i kiedy zainicjował to niezrealizowane przedsięwzięcie, niewiadomo?
Po kościele i cmentarzu pozostały dziś jedynie wspomnienia oraz skromne relikty fundamentów i nagrobków. Na uwagę zasługuje dużych rozmiarów krzyż upamiętniający poległych w latach 1914 – 1918 mieszkańców trzech sąsiadujących ze sobą wsi: Burow – Kahlbruch – Franzfeide, (Burowo – Kolonia Przypulsko - Przypulsko. Zachował się również kamień nagrobny Emila i Maxa Lemke oraz częściowo uszkodzony krzyż o niespotykanej formie z zatartymi napisami.
Obecnie, przy sprzyjającej koniunkturze pozostało jedynie poczynić starania, by zachować to co jeszcze pozostało … albo w duchu ekspiacji ocalić to, czego do końca nie udało się zatrzeć.
Wyposażenie:
Nie zachowało się lub uległo rozproszeniu.
