KLOCKOW (Kłoków)
Niewielka miejscowość położona w odległości 14 km na północny-wschód od Prenzlau, pośrodku równiny opasanej dolinami rzek Ucker i Randow. Klockow jest typową wsią kolonizacyjną powstałą na prawie niemieckim w dobrach należących na początku XIII wieku do Biskupstwa Kamieńskiego. Nazwa osady, wywodząca się prawdopodobnie od imienia jej założyciela względnie sołtysa „Klok”, ukazuje jej słowiański korzeń. Dokument lokacyjny wsi Clokowe z 1255 roku wspomniał o jej uposażeniu wynoszącym 63 łany ziemi ornej. W roku 1260 biskup Herman zbył wieś margrabiemu brandenburskiemu, otrzymując w zamian wsie Menkin i Wollschow. W 1363 roku osada stała się lennem Zacharisa von Hase. W następnych wiekach swoje grunty posiadały tu rody rycerskie i szlacheckie: von Dollen, von Wollyn, von Hüne, von Schulenburg, von Raven, von Edling, von Arnim. W okresie wojny trzydziestoletniej wieś została spustoszona i częściowo wyludniona, z 14 gospodarstw chłopskich pozostała połowa. W tym też okresie spaleniu uległ prawdopodobnie kościół. Na początku XIX wieku wszystkie gospodarstwa były już ponownie zasiedlone. Na gruntach właścicielskich powstało założenie folwarczne oraz pałac usytuowany nad niewielkim jeziorkiem. W roku 1893 uruchomiono wąskotorową kolejkę dojazdową relacji Klockow-Pasewalk. Taborem konnym transportowano głównie płody rolne z okolicznych folwarków. W roku 1909 rozbudowano połączenie i wprowadzono tabor parowy. W roku 1915 wydłużono ją do Prenzlau. Po roku 1945 na obu liniach wprowadzono również przewozy osobowe. W roku 1963 zlikwidowano linię Klockow-Pasewalk, a w 1975 Klockow-Prenzlau. Obecnie wieś Klockow zachował swój typowo rolniczy charakter.
Źródła
Architektura
Kościół usytuowano pośrodku niewielkiego placu stanowiącego centrum osady. Otrzymał prosty układ złożony z prostokątnej w palnie nawy z dobudowaną od północy zakrystią oraz wieży zachodniej tej samej szerokości i wysokości co nawa. Wszystkie ściany posadowiono na kamiennym fundamencie i niskim cokole z prostym gzymsem. Wymurowano je z kwadr granitowych łączonych zaprawą wapienną ułożonych w regularne poziome warstwy. Narożniki ścian, ościeża portali i okien opracowano szczególnie dokładnie. Wnętrze zamknięto płaskim stropem belkowym oraz dachem dwuspadowym krytym dachówką. Zakrystia północna o planie prostokąta zamknięta była sklepieniem kolebkowym i dachem pulpitowym. Z kościołem łączyło ją wejście portalowe. Obecnie pozostały jedynie relikty muru obwodowego oraz sklepienia. Dostrzec można jeszcze białą wyprawę wapienną ścian. Od XVIII wieku przybudówka ta pełniła funkcję kaplicy grobowej.
Portalowe wejścia do kościoła usytuowane zostały w ścianie zachodniej, północnej i południowej. Uskokowe ościeża zamknięte ostrołukiem o wczesnogotyckiej formie bez elementu zwornikowego, wykonane zostały z dobrze obrobionych kwadr i klińców granitowych. Portal zachodni otrzymał trzy uskoki, portal południowy dwa, zamurowany obecnie portal północny również dwa. W roku 1892 we wschodnim skraju ściany południowej wybito jeszcze jedno wejście patronackie o prostym, ostrołukowo zamkniętym ościeżu.
Wczesnogotycką formę otrzymały również okna, osadzone symetrycznie, na przestrzał, po cztery w ścianie południowej i północnej, oraz trzy w układzie piramidalnym w elewacji wschodniej. Wąskie, obustronnie rozglifione ościeża zamknięto ostrołukiem i skośnym parapetem. Ościeża wykonano z dokładnie obrobionych kwadr i klińców granitowych. Wschodnie skrajne okno w ścianie północnej zostało zamurowane.
Szczyt wschodni pozbawiony praktycznie dekoracji, otrzymał jedynie osadzone centralnie dwie bardzo wąskie ostrołukowe blendy oraz prostokątny otwór wentylujący poddasze.
Wieża zachodnia wzniesiona została na planie prostokąta. Jej podstawa, szerokością i wysokością murów, zrównana została z nawą. W górnej partii posiadała zapewne konstrukcję szkieletową o planie kwadratu, w popularnej wówczas formie wieżycy dachowej. Zamknięta była prawdopodobnie prostym dachem namiotowym. W latach 1751-1752 wymurowano z cegły nową nadstawę, posadowioną na dwóch łukach nośnych. Otrzymała plan kwadratu. Ściany o barokowej stylistyce i detalu otynkowano. Podziały wertykalne wyznaczone zostały przez prostokątne okna, ujęte dekoracyjnym obramieniem z naczółkiem, oraz okrągłe tarcze zegarowe. Kompozycję dopełniły profilowane gzymsy i fryzy. Wielokondygnacyjne wnętrze zamknięto dzielonym dachem z szalowaną drewnianą latarnia. Połacie dachu pokryto blachą miedzianą. Całość zwieńczono iglicą ze stylizowanymi gwiazdkami.
Plac kościelny o prostokątnym zarysie otoczony został niskim kamiennym murem z kamieni polnych. Do czasu założenia nowego cmentarza pełnił funkcję lokalnej nekropolii. Porasta go starodrzew, głównie lipowy.
Wyposażenie
- Duży o średnicy 1,02 m. Na szyi gotyckimi minuskułami wypisany rok: 1432, w okrągłych plakietach symbole Ewangelistów oraz sceny ukrzyżowania i biczowania Chrystusa. Na wieńcu w większej owalnej tarczy wizerunek św. Grzegorza. Obręcze korony mają kształt stylizowanych głów.
- Drugi o średnicy 79 cm. Pozbawiony inskrypcji. Na szyi sześć okrągłych plakiet z płaskorzeźbami Zwiastowania, Narodzenia, Biczowania, Niesienia Krzyża, Ukrzyżowania i Zmartwychwstania Chrystusa, także znak odlewni. Pochodzi przypuszczalnie z tego samego warsztatu i okresu co dzwon duży.
- Trzeci o średnicy 64 cm. Rok produkcji 1633. Na dolnej krawędzi niewielkie gwiazdki.
