Architektura Pomorza

 

Niewielka wieś położona w północnej części Puszczy Goleniowskiej nad rzeką Gowienicą, w odległości ok. 18 km na północ od Goleniowa oraz 1,5 km na zachód od stacji kolejowej w Łożnicy. Nieco na południe od wsi przebiegała również linia kolei wąskotorowej prowadząca z Łożnicy do Stepnicy. Średniowieczny rodowód osady potwierdzają źródła historyczne z końca XIII wieku, wymieniające osadę o słowiańsko brzmiących nazwach: Dysko, Zdiseko, Zdech i Zdeslav, Pommersches Urkundenbuch II, 1182, 1259.

W roku 1311 rycerz Wozeke de Diseko wymieniony został jako świadek sprzedaży przez miasto Wolin kapitule katedralnej w Kamieniu rocznej renty dla jednej z wikarii, Pommersches Urkundenbuch V, 2683. Brüggemann umiejscawia zamek na tzw. Górze Zamkowej położonej na zachód od wsi, tuż za rzeczką Gowienicą. Założenie to składało się prawdopodobnie z obwarowanego dziedzińca z murowaną wieżą mieszkalną. Na początku XIX wieku dobrze widoczne były obwałowania oraz fosa. Do 1945 roku w archiwum państwowym w Szczecinie znajdował się dokładny plan sytuacyjny tego założenia. Dzisna w okresie tym pełniła zapewne rolę osady służebnej o typowo rolniczym charakterze. Zabudowa skupiona była wzdłuż czterech ulic zamykających prostokątną parcelę kościelną. Inwentarz XIX wieczny wyliczył 25 gospodarstw, z czego 12 stanowiły zagrody chłopskie. Obok kościoła, szkoły i zajadu swoje zakłady posiadali również kowal i ślusarz, stolarz, kołodziej, ogrodnik, dwaj szewcy i szynkarz. We wsi znajdował się również punkt sprzedaży maszyn rolniczych. Wiele osób znajdowało zatrudnienie w tartaku i w leśnictwie.

- Kościół zbudowano pod koniec XVI wieku.

- W wieku XVII rozbudowano go w kierunku wschodnim.

- Około 1673 roku dobudowano wieżę zachodnią.

- W roku 1906 rozebrano wieżę, wznosząc w jej miejsce wolnostojącą dzwonnicę.

- Z powodu złego stanu technicznego, zastanawiano się nad rozebraniem kościoła i wybudowaniem nowej świątyni z trwalszego materiału.

- Zdecydowano się jednak na gruntowny remont, który przeprowadzono latach 1928-1936.

- Do roku 1945 kościół był filią parafii w Łożnicy.

- Po roku 1945 kościół wykorzystywany był jako owczarnia.

- W latach 1978-1981 wnętrze kościoła poddano remontowi i przywrócono w nim kult.

- Uroczyste poświęcenie miało miejsce 3 października 1981 roku. 

- Wieża zachodnia została zbudowana na nowo w 1984 roku.

- Zły stan zachowania elementów konstrukcyjnych wymusił przeprowadzenie remontu kapitalnego (1993-1995). W podstawie wieży wygospodarowano pomieszczenia na zakrystię i salkę katechetyczną. Zrekonstruowano brakujący w ołtarzu obraz oraz witrażowe oszklenie w oknach, zachowując pierwotną tematykę.

Kościół usytuowano w centrum wsi, na regularnej prostokątnej parceli wydzielonej kamiennym murem. Jak na XVII wieczną budowlę przystało, wzniesiono go w modnej wówczas technice szkieletowej, wykorzystując najtrwalszy z materiałów - dębinę. Na kamiennej podmurówce o planie prostokąta zamkniętego od wschodu trójbocznie, posadowiono belki podwaliny osadzając w nich pionowe słupy łączone poziomymi ryglami i ukośnymi zastrzałami. Konstrukcję ścian spięto oczepem, na którym spoczęła więźba dachowa z drewnianym stropem zamykającym wnętrze. Regularne prostokątne fachy wypełniono wąskimi szczapami drewna i obłożono obustronnie mieszaniną gliny i słomy. W pasie środkowym ścian osadzono niewielkie okna.

 

Portale wejściowe usytuowano pośrodku ściany południowej i zachodniej oraz we wschodnim zamknięciu prezbiterium. Portal zachodni o prostokątnym ościeżu prowadził do kruchty wieżowej, stamtąd zaś ciągiem komunikacyjnym na emporę organową. Portal południowy otrzymał prostokątne ościeże wykonane z dodatkowych słupów i rygla, oraz prostokątne nadświetle. Wejście zamknięte zostało dwuskrzydłowymi drzwiami klepkowymi. Najbardziej oryginalny portal usytuowano na osi kościoła we wschodnim zamknięciu prezbiterium. Połączone ze sobą słupy, rygle oraz zastrzały stanowią jego ościeże zamknięte łukiem półokrągłym. Wejście przesłonięto jednoskrzydłowymi drzwiami klepkowymi.

 

W części zachodniej nawy usytuowano emporę muzyczna wspartą na słupach ścian oraz na dwóch filarach od przodu. Niską balustradę płycinową ozdobiono wyobrażeniami dwunastu apostołów. Wnętrze kościoła zamknięto drewnianym, polichromowanym stropem powstałym przez odeskowanie krokwi i łączących je jętek. Dwuspadowy dach z wielopołaciowym zamknięciem prezbiterium pokryto dachówką ceramiczną.

 

Wieża zachodnia dobudowana została w XVII wieku. Posiada konstrukcję szkieletową, słupowo-ramową, szalowaną. Wzniesiona została na planie kwadratu i podzielona na dwie kondygnacje. Pierwsza stanowi kruchtę wieżową, druga poziom dzwonny. Całość zamknięta jest dachem namiotowym zwieńczonym kulą, wiatrowskazem w formie chorągiewki oraz krzyżem. Na chorągiewce wieży widnieje data 1690.

 

Wejście do kruchty wieżowej znajduje się w zachodniej ścianie nawy oraz w ścianie południowej podstawy wieży. Tam też usytuowano niewielkie okna doświetlające ciąg komunikacyjny.  

 

Plac kościelny o regularnym prostokątnym zarysie otoczono niewielkim kamiennym murem. Od strony wschodniej sąsiaduje z prywatną posesją. Pełnił on w przeszłości funkcję miejscowej nekropolii. W XIX wieku na południe od kościoła usytuowano nowy cmentarza.  

- Późnorenesansowy ołtarz o formie architektonicznej z XVII wieku. Pomiędzy kolumnami znajdują się namalowane na desce sceny: ostatnia wieczerza w predelli oraz zdjęcie Jezusa z krzyża w szafie. W dekoracyjnym zwieńczeniu pełnorzeźbione postacie muzykujących aniołów.

- Późnorenesansowa ambona z 1690 roku. Kosz o planie sześciokąta wsparty na pojedynczej kolumnie zamknięto podwieszonym pod stropem baldachimem. Ścianki kosza zdobione dekoracyjną snycerką rozczłonkowano kolumienkami oraz poziomymi gzymsami. Od strony wschodniej usytuowano schody wejściowe z balustradą. W dolnych płycinach kosza znajdują się malowane na desce sceny biblijne, w płycinach górnych kompozycje florystyczne. W płycinie balustrady schodów znajdował się niegdyś obraz z przedstawieniem modlitwy Chrystusa w ogrodzie Getsemani.

- Empora zachodnia z balustradą płycinową zdobioną wyobrażeniami dwunastu apostołów.

- XVI wieczna polichromia stropu wykonana przez Michała Wurm. Sceny ze Starego i Nowego Testamentu wymalowane na kasetonach w obramieniu o motywach roślinnych. Wpływy szwedzkie widoczne są w strojach przedstawionych żołnierzy, oficerów i dostojników.

- Drewniane epitafium ścienne w formie architektonicznej (2 x 1,37 m) z uszakami po bokach, z polem herbowym w zwieńczeniu oraz z polem inskrypcyjnym u dołu. W szafie centralnej obraz olejny na desce z przedstawieniem ukrzyżowania Chrystusa na tle Jerozolimy. Tablica poświęcona jest Hansowi Georgowi Kröglerowi (1652-1692).

- Żyrandole z 1633 roku, odlew mosiężny, sześcioświecowe, wysokość 75 cm.

- Kielichy i pateny z XVII i XVIII wieku.

 

http://www.alt-dischenhagen.de/index.html - strona byłych mieszkańców wsi.