MOSKORZYN (Muscherin)
Niewielka wieś położona w odległości 6 km za zachód od Dolic. Powstała zapewne w czasach kolonizacji niemieckiej na miejscu wcześniejszej osady słowiańskiej. Nieopodal wsi znajdowało się wczesnośredniowieczne grodzisko słowiańskie. Niewykluczone, że w późniejszym okresie przekształcił się on w siedzibę rycerską. Pewnym jest, że wieś była lennem rodziny rycerskiej von Rambow. W wieku XVII wieś w całości nabyta została przez rodzinę von Schöning. W źródłach pisanych osada wymieniona była wielokrotnie pod zmieniającymi się nazwami: Muscherin (1441 … 1523); Muschereinn (1590); Musgerin (1618); Muscherow (1789); Muscherin (1944). Przez wieki wykształcił się ulicowy układ zabudowy z zagrodami i domostwami skupionymi wokół folwarku. W XIX wieku opodal założenia folwarcznego wzniesiono okazały pałac. W 1945 roku został zniszczony przez wycofujące się oddziały niemieckie. Po 1945 roku folwark przejęty został przez Państwowe Gospodarstwo Rolne. W dobie przemian gospodarczych trafił w prywatne ręce. W wyremontowanych zabudowaniach folwarcznych urządzono stadninę koni. Obecnie zaprzestała działalności.
Źródła
Architektura
Kościół usytuowano w centrum osady na niewielkiej parceli w bezpośrednim sąsiedztwie przebiegającej przez wieś drogi. Otrzymał prostą jednoprzestrzenną salową formę o prostokątnej nawie zamkniętej od wschodu trójbocznie. Ściany posadowione na kamiennym fundamencie wymurowano z kamienia polnego z niewielką ilością cegły, głównie w obramieniach portali i okien. Wnętrze zamknięto płaskim stropem belkowym i dachem dwuspadowym przechodzącym w wielopołaciowy nad częścią prezbiterialną. Całość pokryto dachówką ceramiczną.
Nad zachodnią partią nawy wzniesiono kwadratową w planie wieżę wyrastającą z połaci dachu, z kwadratową latarnią zamkniętą dachem namiotowym. Dach zwieńczono iglicą z gwiazdą lub kulą. Szkieletową konstrukcję wieży oszalowano. W ścianach wykonano kwadratowe otwory przesłonięte prawdopodobnie żaluzjami.
Nie udało mi się ustalić ilości i formy wejść. Biorąc pod uwagę niewielkie rozmiary świątyni, można jedynie przypuścić, że portal wejściowy usytuowany był wyłącznie w ścianie zachodniej. Być może znajdował się też drugi portal w ścianie południowej. Otwory okienne usytuowane w każdej ze ścian otrzymały prostokątny wykrój i proste ościeża. Pod ceglaną posadzką nawy wykonano niewielką kryptę grzebalną.
Plac kościelny o formie czworoboku do 1945 roku pełnił funkcję lokalnej nekropolii. Wydzielony był kamienno-ceglanym murem z bramką od wschodu.
Kościół został zniszczony podczas działań wojennych w 1945 roku i przez dziesięciolecia popadał w ruinę. Przejęty przez parafię w Kolinie, na początku lat 90’ XX wieku został odbudowany. Wprowadzono jednak szereg istotnych zmian. Ściany spięto wieńcem i profilowanym okapem. Wymurowano od nowa szczyt zachodni z okulusem pośrodku. Przemurowano okna nadając im gotycką ostrołukową formę.
Do ściany zachodniej dobudowano kwadratową w planie kruchtę-zakrystię zwieńczoną szczytem zachodnim i zamkniętą dachem dwuspadowym. W ścianach bocznych wykonano kwadratowe okna o prostych ościeżach, a w ścianie zachodniej wejście o prostokątnym wykroju i prostym ościeżu.
Portal południowy zamknięty łukiem odcinkowym ujęto pseudo ryzalitem.
Plac kościelny obecnie pozbawiony jest ogrodzenia. Usunięto też wszystkie przedwojenne nagrobki a teren zniwelowano. Porasta go starodrzew lipowy.
Niedaleko wsi znajduje się pomnik upamiętniający żołnierzy poległych w czasie I wojny światowej, odsłonięty w Zielone Świątki 1922 roku. Głaz narzutowy z inskrypcją w języku niemieckim: 1914-1918 Gedenket Eurer gefallenen Brüder (Pamiętaj o swoich poległych braciach). Głaz otacza 37 lip w trzech kręgach. Pod każdą z nich złożony jest niewielki kamień polny z imieniem, nazwiskiem, datą urodzin i śmierci. Miejsce upamiętnienia objęte jest ochroną konserwatorską.
Wyposażenie pierwotne - niezachowane
