MALCHOW
Bundesland: Brandenburg
Landkreis: Uckermark
Niewielka wieś położona przy drodze łączącej miasta Pasewalk i Prenzlau, w połowie odległości między nimi. Osiedlający się tu, w drugiej połowie XIII wieku, koloniści niemieccy, pobudowali w centrum wsi granitową świątynię. Nie wiadomo kiedy dokładnie kościół przestał być użytkowany, czy jeszcze przed wojną, czy po jej zakończeniu? Niewielkiej wspólnocie kościelnej z powodzeniem wystarczał kościół w oddalonej zaledwie o kilometr miejscowości Göritz. Użytkowana sporadycznie i nie remontowana świątynia w Malchow ulegała postępującej destrukcji. Stosunkowo niedawno z inicjatywy miejscowych regionalistów, podjęto starania o przywrócenie tej cennej pod względem architektury świątyni pełnego blasku. Według zamysłu pełnić ma funkcję „świątyni drogowej” - miejsca odpoczynku i duchowej refleksji dla podróżujących w stronę wybrzeża.
Źródła
- Kościół wybudowano w drugiej połowie XIII wieku.
- W roku 1731 przeprowadzono remont drewnianej kondygnacji wieży.
- Po 1945 roku kościół sporadycznie użytkowany popadał w ruinę.
- Ostatnimi czasy udało się przełożyć pokrycie dachu i zabezpieczyć jego konstrukcję.
Architektura
Kościół usytuowano pośrodku wsi w bezpośrednim sąsiedztwie przebiegającej przez miejscowość drogi. Jest to budowla salowa, orientowana, wzniesiona na planie prostokąta z wieżą zachodnią tej samej szerokości i wysokości co nawa. Wszystkie ściany posadowiono na kamiennym fundamencie i niewysokim cokole zakończonym fazowanym gzymsem, obiegającym cała świątynię i zachodzącym na ościeża portali. Wymurowano je z bardzo dokładnie obrobionych kwadr granitowych, łączonych zaprawą wapienną, ułożonych w regularne warstwy. Miejscami zastosowano również warstwy wyrównawcze z zaprawy wapiennej wypełnionej okrzeskami granitowymi. Mury zwieńczono profilowanym gzymsem koronującym, po dzień dzisiejszy w całości zachowanym. W okresie późniejszym gzyms ten dodatkowo nadmurowano kształtką ceglaną. Była to jedyna ingerencja w strukturę budowlaną jaka nastąpiła na przestrzeni wieków.
Szczęśliwie zachowały się oryginalne otwory okienne, osadzone po trzy w każdej ze ścian. Wąskie, mocno rozglifione ościeża wykonane z kwadr granitowych zamknięto delikatnym ostrołukiem i skośnymi parapetami. Płaszczyzny wewnętrzne ościeży otynkowano. We wschodniej ścianie szczytowej nadano oknom układ piramidalny.
W szczycie wschodnim osadzono niewielki okulus. Granitowe ościeża zastąpiono z czasem ceglanymi. Powyżej znajduje się dekoracja złożona z płytkich blend w układzie triforyjnym, które otrzymały nowe, ceglane obramienie. Podczas remontu dachu cegłą obłożono również krawędzie szczytu.
Korpus nawowy posiada tylko jedno portalowe wejście usytuowane pośrodku ściany południowej. Jednouskokowe ościeże wykonane jest z dokładnie obrobionych kwadr i klińców granitowym. Archiwolta, zamknięta delikatnym ostrołukiem nie posiada elementu zwornikowego. Do wnętrza prowadzą drzwi płycinowe o ostrołukowym wykroju.
Przestrzeń nawy zamknięta jest płaskim stropem, który obecnie po wielokrotnym zalaniu w wielu miejscach jest dziurawy, oraz dachem siodłowym krytym dachówką ceramiczną.
Podstawa wieży wzniesiona została na planie prostokąta, długością równego nawie. Mury podciągnięto do wysokości ścian korpusu nawowego i wykonano z tego samego materiału oraz tą samą techniką. W ścianie zachodniej znajduje się wejście portalowe będące zarazem jedynym otworem w podstawie wieży. Dwuuskokowe ościeże wykonane z dokładnie obrobionych kwadr i klińców granitowych, zamknięte jest delikatnym ostrołukiem z elementem zwornikowym. Do wnętrza prowadzą dwuskrzydłowe drzwi płycinowe o ostrołukowym wykroju. Przestrzeń kruchty podwieżowej otwarta jest na nawę szerokim ostrołukiem. Nadstawa wieży posiada konstrukcję szkieletową, szalowaną, zespoloną z więźbą dachową. W górnej swej części otrzymała plan kwadratu zamkniętego dachem piramidalnym, krytym dachówką ceramiczną. Wieńczy go iglica z kulą i reliktami chorągiewki.
Trudno powiedzieć, czy teren kościelny był otoczony murem i czy spełniał funkcję cmentarza? Oględziny powierzchniowe nie rozwiały tej wątpliwości.
Wyposażenie
- Ołtarz ambonowy.
- Ambona przyścienna z koszem i baldachimem.
- Ława kolatorska zabudowana.
- Anioł chrzcielny.
- Ławki
Od roku 2004 wyposażenie w znacznej swej części składowane jest w kościele w Göritz.