WISMAR (Wyszomierów)
PMała wieś położona w odległości 4 km na północny wschód do Strasburga. Średniowieczny rodowód widoczny jest w układzie zabudowy, skupionej wokół szerokiego wrzecionowatego nawsia ze stawem i kościołem po środku. Z kolei słowiańskie korzenie potwierdzone zostały w rdzeniu nazwy wsi wywodzącej się od jej założyciela Vysěmêr lub Visemêr. W późniejszych okresach nazwa miejscowości kilkukrotnie ewaluowała: 1316 Wismarowe, 1321 Bysmerow, 1534 Wissmar. Na kartach historii pojawiła się w roku 1316 w dokumencie margrabiego Ludwika, poświadczającym uposażenie wsią klasztoru cysterek w Boitzenburgu. Podjęta przez zakon akcja kolonizacyjna przyczyniła się do dynamicznego rozwoju osady. W połowie XVI wieku zamieszkiwali tu przedstawiciele starego rodu rycerskiego: von Schwechten. Po nich swoją obecność w Wismarze zaznaczyły rodziny von Farenholz, von Rawen, von Blankenburg, von Arnim i von Stülpnagel. W tym też okresie we wsi znajdowało się 20 gospodarstw chłopskich i 12 chałup zagrodników. Podczas wojny trzydziestoletniej miejscowość nieznacznie się wyludniła. W późniejszych wiekach wieś odbudowała swój potencjał. Peryferyjne położenie miejscowości uchroniło ją od kolejnego kataklizmu jaki przyniosła ze sobą II wojna światowa. Po wojnie mimo wielu przemian społeczno-gospodarczych Wismar zachował swój rolniczy charakter.
Źródła
Architektura
Kościół usytuowano we wschodniej części rozległego wrzecionowatego nawsia, pośrodku wiejskiej zabudowy. Założony na planie prostokąta, otrzymał prostą salową formę z dobudowaną od północy zakrystią. W pierwszej połowie XIX wieku pierwotne założenie rozbudowano o południową kruchtę i masyw wieży zachodniej.
Wszystkie ściany posadowione na kamiennym fundamencie wymurowano z kwadr granitowych o umiarkowanym stopniu obróbki, łączonych zaprawą wapienną, ułożonych w regularne poziome warstwy. W podstawie wieży nie zachowano regularności wątku muru, wykorzystując w większości nieobrobione kamienie polne przy znacznym udziale okrzesków i rumoszu ceramicznego. Jednoprzestrzenne wnętrze zamknięto tynkowanym drewnianym stropem koszowym i dwuspadowym dachem krytym dachówką. W XIX wieku zmieniono formę dachu na mansardowy.
Kościół posiadał pierwotnie trzy portalowe wejścia usytuowane w ścianach północnej, południowej i zachodniej. Uskokowe ościeża wykonane z kwadr i klińców granitowych zamknięto ostrołukiem. Portal północny został zamurowany, zachodni obudowany kruchtą wieży, południowy przesłonięty kruchtą południową.
Okna osadzono symetrycznie po cztery w ścianach północnej i południowej, oraz zespół trzech okien w ścianie wschodniej. Kamienne ościeża, obustronnie rozglifione, zamknięto ostrołukiem i skośnym parapetem. W XIX wiek niemal wszystkie przemurowano. Pozostawiono jedynie środkowe okno we wschodniej ścianie szczytowej, zamurowane ostatecznie w późniejszym okresie.
We wschodniej partii ściany północnej zachowały się ślady po znajdującej się tam zakrystii. Strzępia murów i widoczne fundamenty pozwalają uchwycić jej zarys.
Na początku XIX wieku do ściany zachodniej kościoła dobudowano wieżę z podstawą o planie prostokąta, o boku nieznacznie tylko wychodzącym poza obrys nawy. Ściany posadowione na kamiennym fundamencie wymurowano z kamieni polnych nieznacznie tylko przyciosanych, układanych bez zachowania ciągłości wątku. Materiału ceramicznego oraz okrzesków kamiennych użyto wyłącznie w wypełnieniach i warstwach wyrównawczych. Ościeża portali i okien wykonano z cegły.
Główny portal wejściowy usytuowano w ścianie zachodniej. Jednouskokowe ościeże, obwiedzione dodatkowym obramowaniem, zamknięto łukiem pełnym. Dwuskrzydłowe drzwi deskowane prowadzą do wnętrza przestronnej kruchty. Ponad portalem wykonano okno w formie półkola a ponad nim okulus. Bliźniacze, nieco mniejsze, portale osadzono w ścianie północnej i południowej.
Drugą kondygnację o planie kwadratu wymurowano w całości z cegły. Wysunięte nieco ponad połać dachową półszczyty otrzymały łukowate zakończenie. W każdej z trzech ścian osadzono prostokątne okno o prostych ościeżach, obramionych dodatkową opaską.
Trzecia kondygnacja otrzymała konstrukcję szkieletową, ośmioboczną. Prostokątne regularne fachy wypełniono cegłą i otynkowano. W środkowych rzędach osadzono prostokątne okna, przesłonięte żaluzjami dla lepszego rozchodzenia się dźwięku dzwonów. Powyżej okien, na osi wschód zachód, umieszczono tarcze zegarowe. Całość zamknięto ośmioboczną kopułą krytą łupkiem skalnym, zakończoną latarnią. Zwieńczono ją iglicą z kulą i wiatrowskazem. Na chorągiewce umieszczono inskrypcję „ANNO 1825”.
W XIX wieku dobudowano kruchtę południową sytuując ją w miejscu znajdującego się tam portalu wejściowego. Otrzymała plan zbliżony do kwadratu. Wymurowano ją prawdopodobnie z cegły i otynkowano. Wnętrze zamknięto płaskim stropem i dachem dwuspadowym prostopadłym do osi kościoła, krytym dachówką cementową. Od południa sytuowano szerokie wejście o prostym ościeżu zamkniętym łukiem odcinkowym. Drzwi dwuskrzydłowe deskowe. Powyżej, płytka półkolista blenda.
Plac kościelny o regularnym kwadratowym zarysie otoczono solidnym kamiennym murem z bramką od zachodu. Porośnięty starodrzewem przez wieki pełnił funkcję lokalnej nekropolii. Zachowało się kilka nagrobków.
Wyposażenie
