PACHOLĘTA ( Pakulent )
Wieś o średniowiecznym rodowodzie z dobrze zachowanym planem owalnicy. Położona w odległości 3 km na wschód od skrzyżowania z drogą Gryfino – Widuchowa.
Źródła
Architektura:
Kościół usytuowano pośrodku wsi na prostokątnej, obwiedzionej murem parceli. Jest to świątynia salowa, orientowana, bez wyodrębnionego chóru i wieży zachodniej. Ściany wzniesiono w całości z kwadr granitowych o regularnym wątku. Całość nakryto belkowanym stropem i ceramicznym dachem dwuspadowym.
Najuboższą jest elewacja północna, w której znajduje się tylko jedno okno o przymurowanych, prostych ościeżach zamkniętych łukiem odcinkowym. Na wschodnim skraju tejże ściany zachowały się ślady dobudowanej zakrystii, do której wiodło wejście o prostych ościeżach zamkniętych odcinkowo. Prawdopodobnie posiadała ona plan kwadratu i kryta była dachem pulpitowym.
Centralne miejsce w elewacji wschodniej zajmuje duże gotyckie okno o kamiennych ościeżach nieznacznie rozglifionych, zamkniętych ostrołukiem. Po obu stronach znajdują się mniejsze okna o prostych ościeżach zamkniętych łukiem odcinkowym. Być może w miejscach tych znajdowały się wąskie okna ostrołukowe. Rekonstruowany częściowo cegłą szczyt wschodni, zdobią blendy ostrołukowe ułożone piramidalnie. W zwieńczeniu szczytu i na krawędziach jego ramion wymurowano ceglane sterczyny. Do obydwu narożników ściany dobudowano z kamienia masywne przypory.
Najlepiej zachowaną wydaje się być elewacja południowa, choć i ona nie oparła się przebudowie. Przemurowano wszystkie okna z wyjątkiem jednego osadzonego w pobliżu portalu. Posiada ono wąskie, mocno rozglifione, granitowe ościeża, zamknięte delikatnym ostrołukiem. Oszklenie i ceglany parapet współczesne. Sam portal o dwuuskokowych ościeżach wykonanych z kwadr i klińców granitowych zdradza zaawansowaną technikę obróbki. Ostrołukowe zamknięcie nie posiada elementu zwornikowego i obwiedzione jest dodatkowym wieńcem prostokątnych kwadr. Do ściany tej dobudowano kruchtę o planie kwadratu, krytą ceramicznym dachem dwuspadowym, poprzecznym do osi kościoła. Ściany jej wzniesiono z kamienia polnego nieznacznie tylko przyciosanego, co zdradza jej późniejsze pochodzenie. Od południa prowadzi do niej wejście o prostych ościeżach zamkniętych łukiem półokrągłym. Szczyt rekonstruowany w cegle z oknem o prostych ościeżach pośrodku i sterczynami na narożach. Uskokowy gzyms koronujący ściany kruchty wykonany współcześnie. Czy połączenie kruchty z kościołem znajduje się w miejscu wcześniejszego wejścia portalowego? Jak na razie nie udało mi się tego stwierdzić.
Główne wejście do świątyni znajduje się w elewacji zachodniej. Zachowane częściowo ościeża portalu wykonane z dużych kwadr i klińców granitowych świadczą o randze tego obiektu, proporcje zaś sugerują zastosowanie ościeży trójuskokowych, bez elementu zwornikowego z dodatkowym wieńcem kwadr wokół ostrołukowego zamknięcia. Ponad portalem znajduje się niewielka, prostokątna wnęka. Szczyt zdobią trzy ostrołukowe blendy w układzie piramidalnym. Szczyt rekonstruowany w cegle zdobią narożne sterczyny.
Wyposażenie:
Wyposażenie wyłącznie współczesne. Plac przykościelny o regularnym, prostokątnym zarysie obwiedziony jest kamiennym murem z przyporami. Pełnił on funkcję cmentarza. Od strony zachodniej zachowało się kilka okazów starodrzewia. Obiekt i otoczenie w dobrym stanie utrzymania.
