Architektura Pomorza

Niewielka wieś o średniowiecznym rodowodzie z dobrze zachowanym planem ulicówki, położona w odległości 5km na wschód od Łobza. W okresie średniowiecza miejscowość pozostawała we władaniu rodów rycerskich. Przed rokiem 1566 Joachim Borck założył tu siedzibę nowej gałęzi swego rodu. Rozbudował wieś, zakładając w niej dwór i folwark oraz wzniósł murowaną świątynię. Następcy przez lata kościół ten bogato uposażali. W roku 1689 dobra przeszły w posiadanie rodu Podewilsów. Po roku 1945 w zabudowaniach folwarcznych utworzono PGR.

- Miejscowość wzmiankowana po raz pierwszy w XII wieku.

- Kościół wzniósł około roku 1580 Joachim Borck.

- W XVIII wieku Podewilsowie rozbudowali świątynię dobudowując do korpusu nawowego, obszerną kryptę grzebalną oraz drewnianą wieżę.

- W roku 1912 świątynia została gruntownie odnowiona.

- Poświęcony w 1947 roku.

Kościół w Wysiedlu zaliczany jest do najcenniejszych, renesansowych zabytków sakralnych Pomorza Zachodniego. Usytuowano go pośrodku wsi, na parceli wydzielonej kamiennym murem. Otrzymał formę salowej świątyni wzniesionej na planie prostokąta, z trójbocznie zamkniętym prezbiterium, bez wieży zachodniej. Ściany wymurowane zostały na kamiennym fundamencie, w cegle, z niewielkimi kamiennymi wtrąceniami. Obecnie pokryte są tynkiem. Szczyt wschodni ozdobiono gzymsami, narożnymi pilastrami (usunięte) oraz arkadowymi niszami o półokrągłym zamknięciu, ułożonymi w dwóch rzędach. Od północy i południa (na przestrzał) znajdowały się wejścia o prostych ościeżach, zamkniętych półokrągło. Obecnie wejście północne jest zamurowane. Okna o prostych ościeżach i prostokątnym wykroju umieszczone są symetrycznie, po dwa w elewacjach północnej i południowej, oraz po jednym w ścianach wschodniego zamknięcia prezbiterium. Główne wejście znajdowało się od strony zachodniej. Wnętrze przykryto płaskim, drewnianym stropem oraz dachem dwuspadowym, załamanym nad wschodnim zamknięciem nawy, krytym ceramiczną dachówką (karpiówka).

 

W XVIII wieku do zachodniej części ściany południowej dobudowana zastała, obszerna krypta, wysokością równa nawie. Wyższa kondygnacja otwarta do wnętrza kościoła spełniała rolę empory kolatorskiej. Prowadzi na nią zewnętrzne wejście zlokalizowane we wschodniej ścianie krypty. Całość nakryta została dachem siodłowym, poprzecznym do osi kościoła. Szczyt południowy posiada konstrukcję szkieletową (rygiel). W elewacjach rozczłonkowanych lizenami i gzymsami osadzone są okna o znanym już wykroju. W dolnej części elewacji południowej znajduje się eliptyczny otwór z kratą, prowadzący do wnętrza krypty.

 

W tym samym okresie do zachodniej elewacji nawy dobudowana została oszalowana, drewniana wieża o konstrukcji słupowej. Szeroka, kwadratowa podstawa zwęża się stopniowo do połowy swej wysokości. W jej zachodniej elewacji znajduje się wejście o prostych ościeżach z nadprożem. Wieża zakończona jest ośmiobocznym, ostrosłupowym hełmem zwieńczonym iglicą z kulą, kogutem i krzyżem.

 

Plac kościelny porośnięty starodrzewem, otoczony jest kamiennym murem z bramkami. Znajdował się na nim cmentarz, po którym pozostały jedynie ułamki płyt i żeliwnych krzyży, tworzące dziś symboliczne lapidarium.

- Ołtarz pięcioskrzydłowy, ufundowany w 1606 roku przez Herniga Borcka o gotyckich formach. Zdobiony malowanymi i rzeźbionymi scenami ze Starego i Nowego Testamentu, uważany jest za najwcześniejszy i jeden z najpiękniejszych protestanckich ołtarzy na Pomorzu Zachodnim. Centralną jego część zajmuje scena Ukrzyżowania.

- Chrzcielnica pochodząca z 1623 roku, sześcioboczna, bez czaszy, ze scenami chrzcielnymi w płycinach, ufundowana przez Katarzynę von Winterfalde – żonę Heninga Borcka.

- Ambona z baldachimem z 1624 roku, zdobiona rzeźbami i płaskorzeźbami: Mojżesza, św. Piotra, Chrystusa Zbawiciela i czterech Ewangelistów.

- Chór muzyczny i empory kolatorskie z tego samego okresu. Bogato zdobione płyciny (przedstawienia biblijne i heraldyka fundatorów) mają głęboką wymowę symboliczną, typową dla protestanckich programów religijnych.