TRZEBIATÓW - kaplica św. Ducha ( Treptow

województwo: zachodniopomorskie

powiat: gryficki

gmina: Trzebiatów

parafia: Prawosławna

Kaplica św. Ducha jest jedną z trzech zachowanych kaplic, wchodzących w skład założeń szpitalno-opiekuńczych ufundowanych przez radę miejską Trzebiatowa. Jako jedyna znalazła się jednak w obrębie murów miejskich w południowym kwartale miasta lokacyjnego. Zabudowania szpitalne wzniesione w konstrukcji szkieletowej usytuowane były po południowej i wschodniej stronie kościoła. Nie przetrwały jednak próby czasu.

Źródła

- Dokładnej daty fundacji kaplicy i zabudowy szpitalnej jak dotąd nie udało się ustalić.

- W dokumentach wymieniono ją po raz pierwszy w 1309 roku przy okazji fundacji Mszy św. - Domus sen ecclesia sankti Spiritus, Pommersches Urkundenbuch IV 385. Zabudowania szpitalne ufundowano zapewne przed tą datą.

- W roku 1534 w kaplicy odbył się sejm stanów Pomorza Zachodniego, na którym wprowadzono reformację.

- W roku 1750 kościół pełnił funkcję magazynu solnego, a następnie remizy strażackiej.

- Zabudowania szpitalne rozebrano w XIX wieku.

- Na początku XIX wieku przeprowadzono prace regotyzujące elewacje zewnętrzne i szczyty.

- W roku 1902 obiekt zaadoptowano na aulę szkoły żeńskiej, której zabudowania dostawiono do elewacji południowo wschodniej.

- Od roku 1955 pełni funkcję kościoła prawosławnego.

Architektura:

Zachowana do dziś świątynia stanęła w XV wieku na miejscu wcześniejszej budowli. Wzniesiono ją na planie prostokąta o wymiarach 16,5 x 8,75m., bez wieży z prosto zamkniętym prezbiterium. Ściany wymurowano w całości z cegły na kamiennym fundamencie. Obecność skarp od strony północno-wschodniej sugeruje, iż pierwotnie wnętrze było przesklepione. Sklepienia zastąpiono w XIX wieku drewnianą kolebą.

Podziały horyzontalne ścian wyznaczone są profilowanymi gzymsami: okapnikowym, łączący się z parapetami okien i koronującym. Pomiędzy przyporami opinającymi niegdyś całą bryłę kościoła znajdowały się okna o nieznanym dziś wykroju, być może posiadały one zbliżoną formę do obecnych, powstałych w wyniku XIX wiecznej regotyzacji. Mocno rozglifione i profilowane kształtką ościeża wypełnione są maswerkiem.

Pod drugim nieco mniejszym oknem elewacji północno-wschodniej przekuto wejście portalowe o identycznym profilowaniu ostrołukowych ościeży. Drugi portal znajduje się w elewacji północno-zachodniej. Jest to bez wątpienia pierwotne, główne wejście do kościoła. Duże, profilowane ościeża, zamknięte są ostrołukiem. Flankują go dwa duże otwory zamknięte łukiem odcinkowym (zapewne późniejszego pochodzenia) oraz duża blenda zamknięta półokrągło. Zaskakuje brak okien w tej elewacji. Brak ten nadrabia bardzo bogaty szczyt sterczynowo blendowy, z dwudzielnymi blendami i rozetami zamkniętymi trójkątnymi daszkami. Dekoracja ta nawiązuje swą formą do wystroju wież kościoła Mariackiego w Stargardzie.

Pozostałe elewacje południowo-zachodnia i południowo-wschodnia przylegały bezpośrednio do skrzydeł zabudowy szpitalnej, z tego względu pozbawione są okien i dekoracji. Całość kryta jest ceramicznym dachem dwuspadowym.

Ze względu na ścisłą zabudowę miejską należy przypuszczać iż szpital ten nie posiadał własnego cmentarza. Kaplica należy obecnie do kościoła prawosławnego jednak wydaje się być obecnie nieużytkowana.