SERWEST (Servetiz)
Niewielka osada o średniowiecznym rodowodzie, położona na starym trakcie łączącym Berlin ze Szczecinem, 10 km na południowy zachód od miasta Angermünde. Na kartach historii wspomniana po raz pierwszy w 1258 roku pod nazwą Seruetiz (Servetiz), nawiązującą prawdopodobnie do słowiańskiego imienia założyciela. Początkowo stanowiła własność klasztoru cystersów z Lehnin. Pod koniec XIV wieku wieś uposażona została w 38 łany ziemi, rozdzielone pomiędzy 14 gospodarstw chłopskich i jedno parafialne. Usytuowanie przy ruchliwym trakcie handlowo-wojskowym generowało dodatkowe środki służące rozwojowi, niejednokrotnie stało się jednak przyczyną dziejowych kataklizmów. Wieś wielokrotnie była plądrowana i palona przez różne wojska. Największego spustoszenia dokonała wojna trzydziestoletnia, w czasie której wieś została spalona i w efekcie opuszczona na wiele lat. Ponowny rozwój osady nastąpił na początku XIX wieku i wiązał się z przejęciem patronatu nad wsią przez miasto Neustadt-Eberswalde. W połowie XIX wieku w trzydziestu dwóch budynkach mieszkalnych zasiedlonych było 240 osób. Kolejny kataklizm, jakim była II wojna światowa, nie wyrządził większych szkód materialnych, uszczuplił za to miejscową społeczność. Po roku 1945 nastąpił powolny rozwój osady. Większość mieszkańców znalazła zatrudnienie w pobliskich miastach Angermünde i Eberswalde. Położenie miejscowości w Rezerwacie Biosfery Schorfheide-Chorin sprawiło, że wiele gospodarstw udostępnia obecnie swoją bazę noclegową dla przybywających coraz liczniej turystów.
Źródła
Architektura
Kościół usytuowano w centrum osady, na naturalnym wyniesieniu terenu, który od południa opada dość gwałtownie w stronę przebiegającej przez wieś drogi, a dalej w kierunku pól, łąk i lasu, od północy zaś w stronę pobliskiego jeziora Serwester See. Otrzymał prostą jednoprzestrzenną salową formę wzniesioną na planie prostokąta 20,8 x 11,6 m. W okresie późniejszym bryłę wzbogacono o niewielką wieżę wyrastającą z połaci dachowej. Wszystkie ściany wymurowano z dokładnie obrobionych kwadr granitowych łączonych zaprawą wapienną, ułożonych w regularne poziome warstwy. Z kamienia wymurowano również szczyty, obecnie otynkowane. Ze szczególną precyzją obrobiono kwadry narożne oraz ościeża portali i okien. Wnętrze zamknięto płaskim stropem belkowym i dachem dwuspadowym, krytym dachówką ceramiczną.
W kościele tym odstąpiono od kanonu i pozbawiono ścianę południową wejść. Portale usytuowano w ścianach zachodniej i północnej. Zadecydowało o tym prawdopodobnie bliskie sąsiedztwo drogi oraz wąska skarpa. Najbardziej okazałą formę otrzymał portal zachodni osadzony centralnie na osi kościoła. Trójuskokowe ościeże wykonane z dokładnie obrobionych kwadr i klińców granitowych zamknięto ostrołukiem bez elementu zwornikowego. Ostrołukową formę otrzymały również drzwi dwuskrzydłowe prowadzące do wnętrza. W ścianie północnej usytuowano dwa portale o identycznej formie. Dwuuskokowe ościeża wykonane z dokładnie obrobionych kwadr i klińców granitowych zamknięto ostrołukiem. Ościeża wewnętrzne zdecydowanie węższe. Archiwoltę obwiedziono dodatkowym wieńcem mniejszych kwadr. W zewnętrzne, prawe ościeże jednego z portali, wmurowana została kwadra ze słabo widocznym motywem szachownicy. Oba portale w późniejszym okresie zostały zamurowane.
Pierwotne okna otrzymały charakterystyczną ostrołukową formę. Obustronnie rozglifione ościeża u dołu zamknięte skośnymi parapetami, wykonano z dokładnie obrobionych kwadr i klińców granitowych. W okresie baroku przemurowano je, znacznie poszerzając ościeża i zamykając je łukiem koszowym. Relikty pierwotnych okien widoczne są nadal w ścianie południowej i wschodniej.
Szczyty wymurowano z nieregularnych polnych otoczaków. Obecnie pozostają zatynkowane. Rozczłonkowano je trzema ostrołukowymi blendami w układzie piramidalnym. W centrum blend środkowych wykonano niewielkie otwory szczelinowe doświetlające i wentylujące poddasze.
W okresie baroku nad zachodnią częścią nawy wzniesiono, kwadratową w planie wierzę o konstrukcji szkieletowej, zamkniętą dachem namiotowym krytym dachówką ceramiczną. Zwieńczono go niewielką sterczyną zakończoną iglicą z kulą, wiatrowskazem i gwiazdką. Na wiatrowskazie umieszczono datę zakończenia budowy wieży - rok 1728. Z tego okresu pochodzi też większość elementów wyposażania wnętrza kościoła.
Kościół w Serwest należy do grupy świątyń, na ścianach których średniowieczni budowniczowie pozostawili tajemnicze ryty z motywem szachownicowym. Pierwszą z kwadr usytuowano w narożniku południowo-wschodnim. Zawiera dobrze widoczny motyw złożony z rąbów. Drugą umieszczono w zewnętrznym ościeżu jednego z północnych portali. Słabo widoczny ryt z motywem kwadratowych pól.
Wyposażenie
Dyspozycja:
Manual
Principal 8'
Gedackt 8'
Salicional 8'
Octave 4'
Octave 2'
Pedal (C-d)
Subbaß 16'
