PETERSHAGEN
Niewielka wieś o średniowiecznym rodowodzie położona w odległości 11 km na zachód od Gartz, na skraju wąskiej polodowcowej dolinki przeciętej wzdłuż kanałem Landgraben. Mimo braku przekazów źródłowych jej wczesną metrykę zdradza placowy układ zabudowy i XIII wieczny kościół wzniesiony w centrum osady. Dynamiczny rozwój nastąpił jednak dopiero w okresie kolonizacji niemieckiej. II wojna światowa nie wyrządziła większych zniszczeń, ucierpiał jedynie kościół. Po roku 1945 znacjonalizowano majątek i pałac, który ulegały postępującej dewastacji. Obecnie działalność rolniczą prowadzi kilka gospodarstw. Wieś zachował swój typowo rolniczy charakter.
Źródła
Architektura
Kościół usytuowano pośrodku wiejskiej zabudowy na niewielkiej parceli wydzielonej kamiennym murem. Otrzymał prostą jednoprzestrzenną formę opartą o plan prostokąta, z nadbudowaną nad partią zachodnią wieżą o konstrukcji szkieletowej. Tradycyjnie został orientowany. Wszystkie ściany wymurowano z kwadr granitowych i kamieni narzutowych, ułożonych w regularne poziome warstwy i posadowiono na kamiennym fundamencie oraz niskim cokole zakończonym fazowanym gzymsem zachodzącym na ościeża portali. Zwieńczono je profilowanym gzymsem koronującym, częściowo zachowanym. Z kamienia wymurowano również szczyty. Wnętrze zamknięto płaskim stropem belkowym i dachem dwuspadowym krytym dachówką ceramiczną. Posadzka wykonana z kwadratowych płyt ceramicznych
Świątynia otrzymała trzy portalowe wejścia o dwuuskokowych ościeżach, wykonanych z kwadr i klińców granitowych, zamkniętych ostrołukiem. Główny portal usytuowano w podstawie ściany zachodniej. W późniejszym okresie, prawdopodobnie w XIX wieku, został przemurowany w cegle i otrzymał gotycki wykrój. W dolnej partii prawego ościeża dostrzec można jeszcze pierwotne kwadry. Obecnie przeszkolony i na stałe zamknięty. Portale południowe otrzymały identyczną formę. Obecnie tylko jeden z nich jest użytkowany, drugi zamurowano.
Niemal wszystkie okna zachowały swoją pierwotną formę. Wąskie i niskie, obustronnie rozglifionych ościeża, zamknięto ostrołukami i skośnymi parapetami. W ścianie południowej osadzono cztery otwory okienne, w ścianie wschodniej trzy i po stronie północnej tylko dwa, jedno z nich w późniejszym okresie zostało przemurowane w cegle i powiększone. Okna wschodnie wykonano w układzie piramidalnym, środkowe nieco wyższe. Ich ościeża obwiedziono opaską tynkarską.
Ten sam piramidalny układ otrzymały trzy blendy zdobiące szczyt wschodni. W blendzie centralnej wykonano niewielki otwór szczelinowy doświetlający i wentylujący poddasze. Krawędzie szczytu ułożono z kwadr kamiennych, a w jego podstawie wykonano wtórnie niewielkie ceglane sterczyny. Szczyt zachodni, po rozebraniu konstrukcji wieży, wymurowano od nowa w cegle i otynkowano. U podstawy wykonano dwa okna o prostych ościeżach zamkniętych łukiem pełnym, w części zamurowane oraz przesłonięte drewnianymi żaluzjami. Ponad oknami wykonano niewielki okulus, a w zwieńczeniu szczytu głęboką blendę w formie krzyża łacińskiego. Obecnie Szczyt zachodni wieńczy szpic pochodzący z rozebranej wieży, zakończony krzyżem z kulą i chorągiewką, na której widnieje data 1727.
Plac kościelny o regularnym prostokątnym zarysie otoczony został niskim kamiennym murkiem z furtami. Pełnił funkcję lokalnej nekropolii. Pozostałością po niej jest pomnik (kriegerdenkmal) poświęcony poległym w I wojnie światowej żołnierzom wermachtu, usytuowany po południowej stronie kościoła.
Wyposażenie
