Architektura Pomorza

Niewielka wieś położona w głębi wyspy Usedom na południowym skraju obszaru bagiennego pomiędzy Krienker See, rzeką Peene i Lieper Winkel, w odległości 4 km. na zachód od Mellenthin. Ślady osadnicze sięgają neolitu. We wczesnym średniowieczu okolice te zamieszkiwali Słowianie połabscy. W źródłach pisanych wieś pojawiła się po raz pierwszy w 1270 roku pod nazwą Murigneuitz (Pommersches Urkundenbuch II, 231) a następnie w 1298 roku pod nazwą Morghennewytze (Pommersches Urkundenbuch III, 354). Książę Barnim I uposażył wsią Morgenitz klasztor w Usedom przeniesiony w 1309 roku do Pudagli. Po wprowadzeniu na Pomorzu protestantyzmu i sekularyzacji dób klasztornych, wieś przeszła w ręce rodu szlacheckiego von Borck. Po wojnie trzydziestoletniej przez krótki czas osada przynależała do Szwecji a następnie do Prus. Spokojny rozwój Morgenitz przerwała II wojna światowa. Po roku 1945, w zmienionych realiach polityczno-gospodarczych, powołano do życia państwowe gospodarstwo rolne (LPG). Obecnie obok rolnictwa znaczącą rolę odgrywać zaczyna turystyka.   

Źródła

Architektura

Kościół usytuowano w bezpośrednim sąsiedztwie jednej z głównych dróg osady o wielodrożnicowym układzie zabudowy, w jej zachodnim skraju. Z pierwszej, zapewne kamiennej budowli, nie zachowało się zbyt wiele, jedynie fragmenty fundamentów. Obecny kościół posadowiony na kamiennych fundamentach wzniesiono z cegły. Otrzymał prostą, salową formę opartą na planie prostokąta z okazałymi szczytami. Szczyt wschodni wymurowano od nowa. Wnętrze zamknięto drewnianym stropem kolebkowym wspartym na podporach ściennych oraz dachem dwuspadowym krytym dachówką. Rozwiązanie to wymusiło zastosowanie skarp opinających ściany boczne oraz naroża.

Portale wejściowe usytuowano pośrodku ściany zachodniej i północnej. Portal zachodni, stanowiący główne wejście do świątyni, otrzymał uskokowe ościeże wykonane z profili ceglanych, cegły fazowanej oraz wewnętrznego półwałka. Archiwoltę zamknięto ostrołukiem obniżonym. Dwuskrzydłowe drzwi klepkowe pozbawiono ościeżnic, ale zamknięto drewnianym nadprożem. Bogatszą formę otrzymał portal usytuowany we wschodniej partii ściany północnej. Proste dwuuskokowe ościeże zewnętrzne zamknięto łukiem pełnym. Ościeże wewnętrzne z kolei otrzymało bogate trójuskokowe ościeże profilowane półwałkiem. Zamknięto je łukiem pełnym. W późniejszym okresie przesłonięto nieco światło wejścia wysokim progiem oraz niemal doszczętnie usunięto jedno z profili ościeża.

Pomiędzy skarpami wykonano szerokie otwory okienne o prostych fazowanych ościeżach zamkniętych łukiem odcinkowym. Wypełniono je czterodzielną stolarką z witrażowym oszkleniem. Okna wschodnie rozczłonkowano ceglanym laskowaniem. Obecnie pozostają zamurowane. W ścianie wschodniej wykonano ponadto płytką niszę oraz dwa niewielkie okienka szczytowe.  

Ścianę zachodnią zachowaną w niezmienionej formie, rozczłonkowano parami płytkich blend w układzie piramidalnym, o wąskich ościeżach zamkniętych łukiem pełnym.      

Plac kościelny o regularnym prostokątnym zarysie otoczony jest niewysokim kamiennym murem zakończonym dwuspadowym daszkiem z cegły. W ciągu muru znajduje się bramka wjazdowa od wschodu oraz furty od wschodu i południa. W otoczeniu kościoła zachowało się wiele żeliwnych krzyży oraz kamiennych płyt nagrobnych. Pomiędzy mogiłami z XIX wieku, znajdują się kamienne żarna z epoki brązu, które pastor Wilhelm Hörstel zebrał przed II wojną światową wraz z innymi kamiennymi znaleziskami i umieścił na placu kościelnym. W połączeniu z wiekowymi drzewami, miejsce to posiada wyjątkowy urok.

Przed dzwonnicą znajduje się pomnik poległych w pierwszej wojnie światowej. Obok kościoła stara plebania, a naprzeciwko nowy cmentarz z salą żałobną i miejscem pochówku między innymi rodziny hrabiów von Schwerin.

Wyposażenie