Architektura Pomorza

Niewielka wieś położona w sercu regionu Uckermark na pagórkowatym polodowcowym terenie, na wschodnim skraju doliny rzeki Welse, w połowie odległości między miastami Schwedt i Gramzow. Założona została w początkach XIII wieku w sąsiedztwie dawnego dworu rycerskiego należącego do okolicznych rodów rycerskich, w okresie tzw. kolonizacji niemieckiej. Na kartach historii wspomniana została po raz pierwszy w traktacie granicznym z 5 kwietnia 1354 roku, na mocy którego razem ze wschodnią częścią dzielnicy Uckermark przypadła Księstwu Pomorskiemu. W okresie tym funkcjonowały nazwy Grunow i Gronow. W roku 1472 wieś powróciła w granice Brandenburgii. Peryferyjne położenie uchroniło osadę od dziejowych kataklizmów i pozwoliło zachować typowo rolniczy charakter.

Źródła 

Architektura

Kościół usytuowano pośrodku miejscowości, na niewielkiej prostokątnej parceli otoczonej kamiennym murem w bezpośrednim sąsiedztwie dworu i założenia parkowego. Otrzymał nietypowy układ złożony z krótkiego korpusu nawowego i prezbiterium zakończonego półkolistą apsydą, nad którym wzniesiono majestatyczną wieżę. Po stronie północnej prezbiterium dobudowano zakrystię. Analogie tego typu budowli znaleźć można w okolicach Tangermünde i Stendal w Altmark, skąd prawdopodobnie przybyli koloniści.     

Ściany, posadowione na kamiennym fundamencie i niskim cokole zakończonym fazowanym gzymsem, wymurowano z dokładnie obrobionych kwadr granitowych łączonych zaprawą wapienną, ułożonych w regularne poziome warstwy. Szczególnie dokładnie opracowano kwadry tworzące węgła ścian, gzyms cokołowy oraz ościeża portali i okien. Od strony wewnętrznej lico ścian otynkowano.

Korpus nawowy otrzymał plan krótkiego prostokąta zamkniętego płaskim stopem belkowym oraz dachem dwuspadowym krytym dachówką ceramiczną. Od części prezbiterialnej oddzielony został łukiem tęczowym o półokrągłym wykroju. Podczas renowacji przeprowadzonej w 1905 roku, łuk triumfalny przyozdobiony został malowidłami. Okna osadzono na przestrzał, po dwa w ścianach północnej i południowej. Otrzymały proste ościeża obustronnie rozglifione zamknięte ostrołukiem. W późniejszym okresie zostały przemurowane w cegle, a ościeża otynkowane i obwiedzione na zewnątrz dekoracyjną opaską z tynku. Pośrodku ścian północnej i południowej założono portale wejściowe, obecnie zamurowane. Bardziej okazały portal południowy, otrzymał dwuuskokowe ościeże zamknięte ostrołukiem z dodatkowym wieńcem kamiennych kwadr w archiwolcie. Portal północny, o jednouskokowym ościeżu zamknięto również ostrołukiem. Główny portal usytuowano w podstawie ściany zachodniej. Trójuskokowe ościeże zamknięto ostrołukiem. W XIX wieku portal ten od zewnątrz przesłonięto płytką kruchtą wymurowaną z cegły maszynowej, z narożnymi pilastrami i szczytem. Dwuuskokowe ościeże zamknięto ostrołukiem. Dwuskrzydłowe drzwi otrzymały ostrołukowe nadświetle.

Prezbiterium założono na planie zbliżonym do kwadratu, z prostokątnym wnętrzem, przylegającym dłuższymi bokami do łuku tęczowego, a od wschodu do półkolistej apsydy. Przestrzeń tą zamknięto krzyżującymi się sklepieniami kolebkowymi. W ścianie południowej zachował się portal wejściowy o dwuuskokowym ościeżu zamkniętym ostrołukiem. W późniejszym okresie został zamurowany. Ponad portalem osadzono dwa okna o półokrągłym wykroju i wąskich rozglifionych ościeżach. Kolejne portalowe wejście usytuowano w ścianie północnej. Prowadziło ono do zakrystii. W późniejszym okresie zostało  zamurowane.

Zapewne jeszcze w trakcie budowy kościoła, nad częścią prezbiterialną, wzniesiono majestatyczną wieżę o planie zbliżonym do kwadratu, zamkniętą dachem namiotowym krytym dachówką. Zwieńczono go iglicą zakończoną kulą, wiatrowskazem i gwiazdką. Na nowym wiatrowskazie w formie chorągiewki umieszczono litery A i Ω oraz daty 1905 oraz 1985. Ścianę południową ozdobiono trzema płytkim blendami o ostrołukowym wykroju. W koronie murów ścian wieży wykonano po dwa okna o prostych ościeżach zamkniętych łukiem odcinkowym. W XIX wieku, w ścianie wschodniej i zachodniej wykonano owalne otwory umieszczając w nich tarcze mechanizmu zegarowego. 

Apsyda o planie półkola, zamknięta została murowaną kamienną konchą i ostrosłupowym dachem wielopołaciowym krytym dachówką. Równomiernie, po całym obwodzie ściany, osadzono pięć okien o wąskich, rozglifionych obustronnie ościeżach. Zamknięto je łukami pełnymi i skośnymi parapetami. Okno wschodnie nieznacznie powiększono.   

Po stronie północnej prezbiterium dobudowano zakrystię o planie kwadratu. Niewielkie wnętrze zamknięto sklepieniem krzyżowym i dachem pulpitowym krytym dachówką. W ścianie północnej usytuowano niewielkie okno szczelinowe doświetlające i wentylujące wnętrze. Istniejące obecnie w ścianie północnej szerokie wejście w formie bramy, wykonano zapewne w XIX wieku. Proste ceglane ościeża zamknięto łukiem odcinkowym. Dwudzielne wrota wykonano z pionowo ułożonych desek. Przebudowa ta podyktowana była zmianą funkcji pomieszczenia na kaplicę przedpogrzebową.   

Plac kościelny o regularnym prostokątnym zarysie otoczony został niewysokim kamiennym murem z dwoma barokowymi bramkami od wschodu i zachodu. Po dziś dzień pełni funkcję lokalnej nekropolii.  

Wyposażenie