WOLLIN ( Włodyń )
Bundesland: Mecklenburg-Vorpommern
Landkreis: Uecker-Randow
Niewielka wieś położona przy południowym brzegu jeziora Dorfsee, w odległości 3 km na północ od miasteczka Penkun oraz ok. 30 km na południowy zachód od Szczecina, opodal autostrady Szczecin-Berlin. Średniowieczny rodowód osady potwierdzają przekazy historyczne oraz owalnicowy plan z rozległym nawsiem, na którym wzniesiono kościół. Obecnie przyjęło ono kształt trójkąta. Pierwsza wzmianka źródłowa pochodzi z 1240 roku. Książę Barnim I potwierdził dziesięcinę dla biskupstwa kamieńskiego. Dokument książęcy wywodził ówczesną nazwę wsi Woldin od czczonego w tym miejscu słowiańskiego bożka Woloss, Pommersches Urkundenbuch I, 305. W roku 1243 wymieniono pierwszego sołtysa (prefectus Gerhardus), Pommersches Urkundenbuch I, 317. W XIII wieku patronat nad kościołem przejęła parafia św. Piotra w Szczecinie.
Wieś zachowała swój typowo rolniczy charakter. Bliskość jeziora sprawia jednak, że coraz więcej gospodarstw podejmuje działalność agroturystyczną.
Źródła
- Kościół powstać musiał w pierwszej połowie XIII wieku.
- W roku 1261 patronat nad świątynią przekazano parafii św. Piotra ze Szczecina.
- W roku 1292 dobudowano wieżę.
- W okresie protestantyzmu patronat nad wsią i kościołem przejęła rodzina Schultzsche.
- W roku 1772 nadbudowano dodatkową kondygnację wieży zamykając ją nowym hełmem.
- W połowie XIX wieku, przy okazji instalowania organów, odrestaurowano wnętrze kościoła.
- W latach 1990-1991 przeprowadzono gruntowny remont świątyni. Wymieniono szalowanie wieży, hełm pokryto blachą miedzianą, poddano renowacji krzyż i kulę wieńczące hełm. Ponadto wzmocniono krawędzie szczytów, wymieniono ceramiczne pokrycie dachów i fugowanie zewnętrznych elewacji.
Architektura
Kościół usytuowano na skraju naturalnego wyniesienia opadającego umiarkowanie w stronę jeziora. Powstał on w okresie przejściowym między romanizmem i gotykiem. Budowli nadano powszechną dla wiejskiego budownictwa sakralnego formę złożoną z wyodrębnionego chóru, nieco szerszego korpusu nawowego oraz masywu wieżowego tej samej szerokości co nawa. Wszystkie ściany posadowione na kamiennym fundamencie wymurowano z dokładnie obrobionych kwadr granitowych łączonych zaprawą wapienną i ułożonych w regularne warstwy (korpus nawowy 21 warstw, wieża 31 warstw). Dokładniej obrobiono kwadry narożnikowe oraz ościeży portali i okien. Niemal wszystkie okna nawy i prezbiterium przemurowano poszerzając ościeża i zamykając je gotyckim ostrołukiem. Pierwotne okno zachowało się jedynie w ścianie wschodniej prezbiterium.
Prezbiterium wzniesione jest na planie zbliżonym do kwadratu o wymiarach 9,0 x 7,5 m. W ścianie południowej znajduje się portal wejściowy do tej części budowli, obudowany w późniejszym kresie niewielką kruchtą wymurowaną z cegły na planie kwadratu. Wnętrze zamknięte jest stropem płaskim i dwuspadowym dachem poprzecznym do osi kościoła, krytym dachówką ceramiczną. W ścianach wschodniej i zachodniej osadzono niewielkie otwory okienne o ostrołukowym wykroju. Nie udało mi się ustalić formy portalowego wejścia prowadzącego do prezbiterium. Zewnętrzne portalowe wejście do przybudówki posiada uskokowe ościeże zamknięte ostrołukiem.
W ścianie północnej i południowej prezbiterium osadzone są na przestrzał po dwa okna o uskokowych ościeżach zamkniętych ostrołukiem. Najciekawsza jest ściana wschodnia wraz z wieńczącym ją szczytem. W części centralnej znajduje się triada okien o ostrołukowym wykroju flankowana biforyjnymi blendami o wąskich ceglanych ościeżach, zamkniętych półokrągło. Środkowe okno o wąskich, mocno rozglifionych i ostrołukowo zamkniętych ościeżach jest jedynym jakie zachowało się od czasu bodowy kościoła. Pozwala uchwycić i zrekonstruować pierwotną formę świątyni. Ponad triadą okien znajduje się mocno rozglifiony okulus oraz płytka, ostrołukowo zamknięta blenda wypełniona maswerkiem. Prezbiterium zamknięte jest płaskim stropem belkowym i dwuspadowym dachem krytym dachówką ceramiczną.
Korpus nawowy wzniesiony został na planie kwadratu 8,8 x 8,6 m. Portal wejściowy do tej części kościoła znajduje się w ścianie północnej. Dwuuskokowe, rozglifione i ostrołukowo zamknięte ościeże wykonano z dokładnie obrobionych kwadr i klińców granitowych. Portal ten jest obecnie zamurowany. W ścianach północnej i południowej osadzone są na przestrzał po dwa okna o ostrołukowym wykroju. Przestrzeń nawową otwierają na prezbiterium i kruchtę wieżową szerokie ostrołuki. Wnętrze zamknięte jest płaskim stropem belkowym i dachem dwuspadowym krytym dachówką ceramiczną.
Kruchta wieżowa posiada plan prostokąta równego szerokością nawie, o ścianach wyższych od niej o 10 warstw kwadr. W ścianie zachodniej znajduje się główny portal wejściowy do świątyni. Posiada on trójskokowe, rozglifione ościeże zamknięte ostrołukiem, wymurowane z dokładnie obrobionych kwadr i klińców granitowych. Powyżej, u podstawy szczytu, znajduje się triada niedużych okien o ostrołukowym wykroju. Pozostałe elewacje wieży pozbawione są otworów i zdobień. Wnętrze podzielone na kondygnacje drewnianymi stropami zamknięte jest dachem siodłowym, z którego wyprowadzono szkieletową konstrukcję dzwonnicy z oszalowanymi ścianami. Otrzymała ona rozbudowaną formę złożoną z kwadratowej podstawy, przechodzącej w ośmioboczną latarnię, zamkniętą ostrosłupowym hełmem zwieńczonym kulą i krzyżem. W nadbudowie tej umieszczono mechanizm zegarowy z trzema cyferblatami, a w otwartej niegdyś latarni zawieszone są dzwony.
Plac kościelny o owalnym zarysie otoczony jest niewysokim kamiennym murem z bramką od wschodu oraz furtami od zachodu i północy. Od strony południowej oraz północno-zachodniej mur wsparty jest masywnymi przyporami pełniącymi funkcje oporowe. Pozostałością po przykościelnej nekropolii są nieliczne nagrobki usytuowane po południowej stronie kościoła. Wzgórze kościelne porasta starodrzew akacjowo-lipowy.
Wyposażenie
- Ołtarz barokowy z 1700 roku o formie architektonicznej. W predelli przedstawiono scenę Ostatniej Wieczerzy, w szafie aresztowanie Chrystusa w ogrodzie Getsemani, w nadstawie zaś złożenie ciała Chrystusa do grobu.
- Barokowa ambona z 1717roku.
- Konfesjonał z XVIII wieku.
- Misa chrzcielna z 1700 roku wykonana z mosiądzu. Po roku 1945 wykorzystywana była w jednym z gospodarstw do karmienia drobiu. Po zidentyfikowaniu przekazana została do kościoła i osadzona w XIX wiecznym stole chrzcielnym.
- Barokowy żyrandol z 1725 roku wykonany z mosiądzu o trzonie dekorowanym dwugłowym orłem w koronie i sześcioma pałąkami na świece.
- Organy z 1853 roku wybudowane przez firmę Wiegener ze Szczecina za kwotę 630 talarów. Przetrwawszy szczęśliwie okresy dwóch totalitaryzmów używane są po dzień dzisiejszy.
- Dwa spiżowe dzwony odlane w Szczecinie: w 1680 roku przez Lorenza Köckeritz oraz w 1697 roku przez Johanna Jacoba Mangold. Drugi dzwon został zarekwirowany na potrzeby wojenne. W roku 1982 parafia nabyła nowy dzwon odlany przez firmę Schiling.
- Zegar wieżowy trójstronny. Zabytkowy mechanizm poddano renowacji w 2003 roku.
Do roku 1945 w kościele znajdowały się dwa srebrne kielichy: z 1732 roku (wysokość 22,5 cm), oraz z l685 roku (wysokość 16,5 cm).
