DAMITZOW ( Domiczów )
Bundesland: Brandenburg
Kreisland: Uckermark
Niewielka wieś o średniowiecznym rodowodzie położona w odległości około 25 km na południowy zachód od Szczecina i 5 km na południowy wschód od węzła numer 3 (Penkun) autostrady Berlin-Szczecin. Średniowieczny rodowód osady potwierdzają zarówno owalnicowy układ jak i źródła historyczne, uważające ją za jedną z najstarszych w okręgu. Pierwsza pisemna wzmianka pochodząca z roku 1248 wymienia miejscowość Tamzowa. W piśmiennictwie późniejszym funkcjonowały nazwy: Damzow, Damezow, Damesow, Dampsow. Zabudowa wsi rozwinęła się u południowego skraju niewielkiego Jeziora Zamkowego. Nazwa jeziora sugerowałaby występowanie rezydencji rycerskiej, a tym samym określonych relacji własnościowych. Zależność feudalna potwierdzona została fundacją kościoła pełniącego również funkcję rodowej nekropolii. W okresie wojny trzydziestoletniej wieś uległa spaleniu. W XIX wieku w sąsiedztwie kościoła wzniesiono zabudowania folwarczne z dworem. Część zabudowy uległa zniszczeniu w 1945 roku, pozostały po niej fragmenty murów porośnięte zielenią.
Źródła
- W roku 1248 Książe Barnim I przekazał wieś cystersom przybyłym z klasztoru w Walkenried w Turyngii. Od roku 1291 wieś włączona została do domeny cysterek szczecińskich, Pommersches Urkundenbuch I, 363 - 1248 r., II 141 - 1291 r.
- Kościół wzniesiono pod koniec XIII wieku.
- W wieku XVII dobudowano wieżę zachodnią krytą smukłym barokowym hełmem. Ponadto odnowiono elewacje zewnętrzne pokrywając je tynkiem.
- Kościół był filią parafii w Rosow.
- W roku 1945 świątynia uległa całkowitemu wypaleniu. Ocalały jedynie płyty nagrobne fundatorów kościoła.
- Kościół odbudowano w latach 1950-1951.
Architektura
Kościół usytuowano na skraju niewielkiego wyniesienia opadającego łagodnie w stronę jeziora. Skarpę wzmocniono dodatkowo murem oporowym. Wzniesiony go na planie prostokąta (10,2 x 4,9 m) w formie jednoprzestrzennej, salowej, orientowanej świątyni. Wieżę zachodnią dodano w okresie późniejszym.
Wszystkie ściany posadowione na kamiennym fundamencie wymurowano z dokładnie obrobionych kwadr granitowych ułożonych w regularne warstwy. Otynkowanie świątyni nie pozwala niestety uchwycić wątku kamiennych murów. Portal wejściowy usytuowany został nieomal po środku ściany południowej. Jednouskokowe ościeże wykonane z dokładnie obrobionych kwadr i klińców granitowych zamknięte jest ostrołukiem. Obecnie jest on zamurowany a od strony wewnętrznej zastawiony płytą grobową.
Obecność tynków uniemożliwia również uchwycenie pierwotnego układu okien. Relikt jednego z nich zachował się w ścianie południowej i przebija się z pod tynku. Znajdowały się one w ścianie północnej, południowej oraz wschodniej. Posiadały wąskie, rozglifione i ostrołukowo zamknięte ościeża. W późniejszym okresie okna zostały zamurowane bądź przemurowane. Obecne posiadają szerokie, rozglifione ościeża zamknięte łukiem odcinkowym z wyjątkiem osadzonych w ścianie północnej, które zamknięte są prosto.
Szczyt wschodni flankowany sterczynami dekorowany jest trzema blendami w układzie piramidalnym o płytkich ościeżach zamkniętych ostrołukiem, oraz jedną blendą okrągłą powyżej.
Wnętrze kościoła zamknięte jest drewnianym stropem trapezowym i dwuspadowym dachem krytym dachówką cementową.
Wieża zachodnia wzniesiona została na planie kwadratu o boku węższym niż nawa. Wszystkie ściany posadowione na kamiennym fundamencie wymurowano z cegły. Pierwsza kondygnacja zawiera kruchtę otwartą na nawę. Pod łukiem tęczowym urządzono niewielką emporę chórową. Wyższa kondygnacja stanowi poziom dzwonny. Całość zamknięta jest dachem dwuspadowym krytym dachówką ceramiczną. Elewacje wieży mają podobne rozczłonkowanie. Ułożone w jednej linii okna, dwa pojedyncze o znanym już wykroju oraz dwa bliźniacze o wąskich ościeżach zamkniętych łukiem odcinkowym. Wyjątkiem jest ściana zachodnia, w której podstawie znajduje się portal o szerokim ościeżu zamkniętym łukiem odcinkowym oraz płyta erekcyjna wykonana w piaskowcu przedstawiająca herby fundatorów.
Teren kościelny o prostokątnym zarysie otoczony jest wysokim kamiennym murem pełniącym, szczególnie od strony zachodniej, funkcję oporową. Bramka wejściowa znajduje się po stronie południowej i poprzedzona jest schodami. Teren kościelny pełniący niegdyś funkcję lokalnej nekropolii porośnięty jest starodrzewem lipowo-akacjowym.
Do parceli kościelnej przylegały zabudowania folwarczne z dworem pośrodku. Czy, i w którym miejscu osady znajdował się zamek? Jak dotąd nie udało się ustalić.
Wyposażenie
- Wyposażenie kościoła uległo całkowitemu wypaleniu w 1945 roku. Dziś znamy je jedynie z przedwojennej inwentaryzacji oraz zachowanych fotografii. Ocalała jedynie jedna z płyt grobowych.
- Ołtarz ambonowy ufundowany w roku 1683 przez Jacoba Eichlera. Wykonany z dębu w formie późnorenesansowej z obrazem olejnym na drzewie przedstawiającym głowę Jana Chrzciciela.
- Krucyfiks z drugiej połowy XV wieku.
- Płyta grobowa przedstawicieli rodu von Rehberg z roku 1369. Pierwotnie osadzona być musiała bezpośrednio nad kryptą grobową w posadzce części prezbiterialnej. Obecnie umieszczona jest przy południowej ścianie kościoła. Piaskowiec gotlandzki (3,5 x 1,9 m), opracowany w jednym z najlepszych warsztatów kamieniarskich. Doskonały w formie i technice ryt przedstawia dwie postacie stojące pod baldachimami.
- Płyta grobowa rycerza Henninga von Rehberg z roku 1370.
- Płyta grobowa Hinrika Rabenstorp z roku 1378.
- Płyta grobowa Euphemii von Eickstedt, ok. 1560.
- Herb barona von Mellin (właściciela Damitzow, Keesow i Schönfeld) umieszczony nad portalem zachodnim w roku 1694.
- Dzwon zawieszony na wieży zaginął pod koniec wojny. Według przekazów został on zdjęty i ukryty przed nadchodzącą Armią Radziecką. Wszczęte po wojnie poszukiwania nie przyniosły rezultatów.
- Dwa osiemnastowieczne lichtarze ołtarzowe wykonane z cyny wysokości 32 cm.
- Misa chrzcielna średnicy 36 cm, wykonana z mosiądzu: na spodzie przedstawienie grzechu pierworodnego ze stosowną inskrypcją.
