Bundesland: Mecklenburg-Vorpommern
Landkreis: Uecker-Randow
Duża osada położona w północno-wschodniej części Puszczy Wkrzańskiej, na skraju półwyspu oblewanego przez wody Zalewu Szczecińskiego i Zatoki Nowowarpieńskiej. Ślady osadnicze sięgają okresu wczesnego średniowiecza. Pierwsza wzmianka źródłowa wymieniająca miejscowość pochodzi z 1136 roku. W roku 1184 książę Bogusław I nadał klasztorowi w Grobe (Usedom) prawo do połowu ryb w Jeziorze Altwarp, Pommersches Urkundenbuch I, 74. Trzy lata później, podczas polowania w lasach rozciągających się na zachód od tegoż jeziora, książę ów został zamordowany. W okresie średniowiecza osada rozwijała się dość dynamicznie, mieszkańcy trudnili się przede wszystkim rybołówstwem, handlem morskim i rzemiosłem. W XVI wieku otwarto w Altwarp szkołę. W roku 1706 wzniesiono nowy budynek szkolny. Służył on mieszkańcom do roku 1993. Obecnie w budynku poszkolnym mieści się urząd miasta. Na jednym ze wzniesień okalających Altwarp ustawiony był młyn wiatrowy tzw. holender, wspomniany w 1860 roku. Czasowo pełnił on funkcje nawigacyjne. Obecnie nieużytkowany niszczeje. W roku 1927 przeprowadzono częściową elektryfikację miejscowości w oparciu o generator napędzany silnikiem spalinowym. W roku 1938 prąd doprowadzono do każdego domostwa. W okresie międzywojennym w okolicy Altwarp istniała wojskowa jednostka szkoleniowa artylerii przeciwlotniczej. Czasowo stacjonowały tu niektóre oddziały Afrika Korps. W czasie II wojny światowej na półwyspie utworzono trzy obozy jenieckie dla żołnierzy francuskich, włoskich, belgijskich oraz radzieckich. Pozostałością po tych obozach jest cmentarz żołnierski z 79 masowymi grobami jeńców, głównie radzieckich. Po roku 1945 w koszarach i obozach stacjonowały jednostki Armii Czerwonej. Na początku lat sześćdziesiątych XX wieku jednostkę przejęła armia NRD rozlokowując w niej odziały pancerne i przeciwlotnicze. W 1991 roku jednostkę zlikwidowano. Po roku 1945 w pobliżu wsi wytyczono morską granicę pomiędzy NRD i Polską. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku utworzono tu morskie przejście graniczne i port białej floty z regularną komunikacją do Nowego Warpna.
Obecnie Altwarp liczy ok. tysiąca mieszkańców. W okolicach miasteczka utworzono park krajobrazowy w celu ochrony dziedzictwa kulturowego, w szczególności rozległych terenów leśnych dawnej Puszczy Wkrzańskiej. Kościół usytuowano w najwyższym punkcie naturalnego wyniesienia, na którym lokowano całość zabudowy.
Źródła
- W roku 1216 w nadaniach przekazanych biskupowi kamieńskiemu Zygwinowi wymieniono kościół w Altwarp.
- W roku 1344 książę Barnim udzielił patronatu nad kościołem klasztorowi Augustianów z Jasienicy.
- Pierwotny kościół o nieznanej metryce, otrzymał formę salową z wieżą od zachodu.
- W roku 1749 uderzony przez piorun spłonął doszczętnie.
- Zachowaną po dzień dzisiejszy budowlę wzniesiono w latach 1747-1752.
- W roku1894 wybudowano wolnostojącą dzwonnicę z 3 dzwonami.
- W wieku XIX kościół pełnił funkcję świątyni parafialnej.
- Kruchtę zachodnią dobudowano prawdopodobnie dopiero po roku 1938.
Architektura
Kościół usytuowano w centrum wsi na naturalnym wyniesieniu. Parcelę kościelną otoczono kamiennym murem. Pierwotny kościół otrzymał prostą salową formę z wieżą od zachodu. Spłonął doszczętnie po uderzeniu pioruna. Zachowaną do dziś budowlę wzniesiono na planie prostokąta w formie prostej, salowej świątyni. Ściany posadowione na kamiennym fundamencie wymurowano z cegły palonej, łączonej zaprawą wapienną i otynkowano. Podziały ścian wyznaczają: niska strefa cokołowa, profilowany gzyms koronujący, prostokątne obramienia portali i okien. Wnętrze zamknięto płaskim stropem belkowym i dachem wielopołaciowym.
Portale wejściowe usytuowane zostały pośrodku ścian, północnej i południowej. Powstały one poprzez wydłużenie ościeży okien i przedzielenie ich drewnianym, profilowanym nadprożem. Proste ościeże wykonane w cegle ujęto w górnej partii prostokątną opaską tynkarską. W ościeżnicy osadzono drewniane, dwudzielne drzwi płycinowe. Kolejny portal usytuowany jest w ścianie zachodniej. Nie udało się ustalić jego formy.
W ścianach północnej i południowej osadzono symetrycznie po pięć dużych okien, w elewacji wschodniej jedynie dwa. Proste ościeża o prostokątnym wykroju zamknięto łukiem odcinkowym i ujęto dekoracyjną opaską tynkarską.
Do elewacji zachodniej dobudowano na planie prostokąta niewielką kruchtę krytą dachem dwuspadowym. Wejście portalowe usytuowano w elewacji północnej. Posiada proste, szerokie ościeże zamknięte łukiem odcinkowym, obramione dodatkowo dekoracyjną opaską tynkarską. Usytuowanie tegoż wejścia i jego forma sugerują iż przybudówkę tę wykorzystywano jako kaplicę przedpogrzebową. W ścianach sąsiadujących z wejściem znajdują się niewielkie okna o prostych ościeżach zamkniętych łukiem odcinkowym. Elewacja zachodnia zwieńczona schodkowanym szczytem, posiada jedynie dwa niewielkie okna. Proste ościeża o prostokątnym wykroju zamknięto łukiem odcinkowym. Przestrzeń kruchty połączona jest z nawą wejściem o nieustalonej formie.
Teren kościelny o nieregularnym zarysie otoczony jest kamienno-ceglanym murem z bramką od południa. Porośnięty starodrzewem po dziś dzień pełni funkcję lokalnej nekropolii.
Wyposażenie.
- Ołtarz skrzydłowy pochodzący z XVII wieku (0,8 x 1,5 m) zdobiony renesansowym ornamentem, wykonany przez H. Kothe* ze Szczecina. W szafie centralnej rzeźbiona scena pasyjna z Chrystusem, Maryją i św. Janem. W skrzydłach malowane na drewnie przedstawienia: Zwiastowania NMP oraz Zmartwychwstania Jezusa. Na rewersie skrzydeł malowane wyobrażenia patriarchów, Mojżesza i Aarona.
- Ambona z baldachimem z 1786 roku.
- Organy Grüneberga sygnowane w katalogu zakładowym numerem 14.
- "Statek nadziei" wykonany w 1954 roku. Zastąpił on wcześniejszy model żaglowca wotywnego pochodzący z 1842 roku.
- Anioł chrzcielny i stalle z XVIII wieku.
- Tablica epitafijna z roku 1662 poświęcona J. Schwarz.
- Dziewiętnastowieczna, dwukondygnacyjna dzwonnica wzniesiona na planie prostokąta. Podstawa z cegły palonej zamknięta solidnym drewnianym stropem i otwartym zadaszeniem. Zastąpiła starszą konstrukcję pochodzącą z XVIII wieku, wykonaną w całości z drewna.
