MIRONICE – opactwo cystersów (Himmelstädt)
Niewielka wieś położona w odległości 2 km na północny zachód od Kłodawy, w połowie drogi do Santocka. Usytuowana w urokliwej dolinie rzeki Kłodawka, w sąsiedztwie jezior i stawów hodowlanych, na skraju rozległego kompleksu leśnego. We wczesnym średniowieczu istniała tu osada słowiańska. Na kartach historii pojawiła się 22 maja 1300 roku, w akcie fundacyjnym margrabiego brandenburskiego Albrechta III, który cystersom kołbackim przekazał wieś z przyległościami. Na uposażenie złożyły się również okoliczne wsie: Kłodawa, Santocko, Chwalęcice, Małyszyn, Chróścik, Recław, Wysoka, Lubno, Tarnów, Baczyna, Stanowice, Witnica, Pyrzany, Jenin, Łupowo. Ponadto cystersi otrzymali szereg uprawnień i przywilejów. Mogli między innymi eksplorować złoża złota, srebra, żelaza i soli oraz poławiać ryby, pozyskiwać zwierzynę łowną i mleć zboża. Do woli mogli też korzystać z okolicznych lasów.
Miejsce musiało urzekać skoro nazwano je mianem Locus coeli (miejsce nieba, niebiańskie miejsce). Inne funkcjonujące na przestrzeni wieków nazwy to: Heymel (1321, 1406), Himelstede (1386), Himmelstädt. Nowo zawiązana wspólnota postawiła najpierw drewniane zabudowania mieszkalne i gospodarcze. Murowane objęty klasztorne powstały w połowie XIV wieku. Kościół wzniesiono po 1368 roku.
Na początku XV wieku dobra zakonne zostały splądrowane w czasie wojny polsko-krzyżackiej a następnie polsko-czeskiej wyprawy do Nowej Marchii. W tym też czasie pojawił się niezrealizowany plan przeniesienia zakonu do Prus. W 1539 roku, w dobie sekularyzacji, na bazie majątku zakonnego utworzona została domena książęca. Kościół zaadoptowano na gorzelnię, pozostawiając dla kultu jedynie prezbiterium. Zabudowania klasztorne przetrwały do pożaru w 1875 roku. Od XIX wieku wieś była dzierżawiona przez rodzinę von Bayer, która wybudowała na terenie założenia klasztornego dwór i duży folwark. Po roku 1945 ocalałe zabudowania oraz teren dawnego opactwa był wykorzystywany przez Państwowe Gospodarstwo Rolne i ulegał dalszym przekształceniom. W dobie przeobrażeń własnościowych i rozwiązania PGR, w 2012 roku utworzono w Mironicach Centrum Konferencyjno-Szkoleniowe CYSTERS. Obiekty gospodarcze przebudowano tworząc w nich salę bankietową wraz z dwunastoma pokojami hotelowymi oraz wiatę do organizowania imprez plenerowych.
Po kościele pozostały jedynie relikty fundamentów i detal ceramiczny. W toku prowadzonych w latach 1999-2005 badań archeologiczno-architektonicznych ustalono, że kościół był wielokrotnie przebudowywany a następnie rozebrany. Cegieł z kościoła użyto wtórnie do postawienia stodoły, po której zachowały się resztki piwnic. Odkryto między innymi: relikty ścian, stóp filarów oraz skarp. Ponadto odsłonięto ławę fundamentową stodoły, ceglaną studnię z drewnianą pompą z XVIII wieku. Ujawniono także szereg pochówków na dawnym terenie przykościelnym, a nawet w obrębie zarysu samej świątyni.
Była to budowla wzniesiona na planie prostokąta, z trójnawowym, pięcioprzęsłowym korpusem w układzie halowym z wyodrębnionym jednoprzestrzennym, poligonalnie zamkniętym prezbiterium. Ściany boczne ujęto przyporami, pomiędzy którymi znajdowały się duże i nisko schodzące otwory okienne. Obecność skarp wskazuje na zamknięcie wnętrza kościoła sklepieniami oraz dachem dwuspadowym. Fasada zachodnia zamknięta była szczytem rozczłonkowanym blendami.
Odwiedzając Mironice w podwórzu centrum konferencyjnego warto zobaczyć zaznaczony kamieniami obrys dawnego kościoła i zagłębienie, w którego dnie mieści się stara studnia.
Aneks
Na początku XX wieku na placu w bezpośrednim sąsiedztwie północnego rozdroża wniesiono niewielki kościół w stylu neogotyckim. Otrzymał prostą salową formę z wyodrębnioną płytką apsydą zamkniętą trójbocznie oraz wieżą zachodnią o planie kwadratu wbudowaną częściowo w zachodnią partię korpusu nawowego. Ściany posadowione na niskim cokole zakończonym profilowanym gzymsem wymurowano z cegły palonej. Portale i okna otrzymały ostrołukowy wykrój. Całość zamknięta została dachem dwuspadowym. Najciekawiej prezentowała się frontowa elewacja zachodnia rozczłonkowana parami okien, schodkowymi półszczytami dekorowanymi blendami i sterczynami z wąskim masywem wieżowym pośrodku. Smukła wieża rozczłonkowana oknami, blendami i gzymsami zakończona była ostrosłupowym hełmem z czterema niewielkimi oknami mansardowymi. Ponad wieńczącą go kulą znajdował się krzyż. Plac kościelny otoczony był ceglanym murem z licznymi furtami. Po 1945 roku częściowo uszkodzony i nieużytkowany kościół popadał w ruinę. W latach 60 XX wieku został rozebrany do fundamentów a pozyskany materiał został przekazany na budową szkół w ramach akcji „1000 szkół na Tysiąclecie Państwa Polskiego”. Po kościele pozostał jedynie cokół fundamentowy i fragmenty ołtarza. Plac kościelny częściowo zaadaptowano na skwer rekreacyjny z ławeczkami i tablicami informacyjnymi.
W Mironicach warto zobaczyć jeszcze: