SCHWENNENZ (Świnińsko)

Bundesland: Mecklenburg-Vorpommerns

Landkreis: Vorpommern-Greifswald

Niewielka wieś położona w odległości 15 km na zachód od Szczecina przy przejściu granicznym małego ruchu turystycznego Schwennentz – Bobolin. Potwierdzone źródłowo w Pommersches Urkundenbuch najstarsze nazwy osady świadczą o jej słowiańskim rodowodzie: 1300 Swinenseke, 1318 Swinenze, 1325 Svynenczyc. Obecna nazwa pojawiła się po raz pierwszy w 1631 roku. Dynamiczny rozwój wsi rozpoczął się wraz z kolonizacją niemiecką ok. XIV wieku. Zachował się placowy układ zabudowy z kościołem usytuowanym w jej południowo-wschodnim skraju. W połowie XIX wieku we wsi były dwa wiatraki, każdy ze szlifierką, cegielnia, 40 domów i 84 rodziny liczące łącznie 429 mieszkańców. Inwentarz wynosił odpowiednio: 73 konie, 113 krów, 1100 owiec, 117 świń i 36 kóz. Oprócz żyta, pszenicy, owsa, grochu i ziemniaków uprawiano także tytoń. Położenie wśród pól i oddalenie od szlaków komunikacyjnych sprawiły, że wieś po dziś dzień zachowała rolniczy charakter.

Źródła

- W roku 1300 książę Otton I nadał patronat nad kościołem klasztorowi augustianów w Gobelenhagen (Tatynia) przeniesionemu następnie do Jasienicy.

- Nadanie to zostało potwierdzone w 1338 roku.

- Nowy kościół powstał prawdopodobnie w XV lub XVI wieku.

- Wieżę zachodnią dobudowano w pierwszej połowie XVIII wieku.

- W roku 1897 świątynię gruntownie odnowiono.

- Do roku 1945 była filią parafii w Barnimslow (Barnisław).

- Obecnie przynależy do ewangelickiej wspólnoty w Retzin.

Architektura

Kościół usytuowany w południowo-wschodniej pierzei wiejskiej zabudowy, powstał zapewne na fundamencie średniowiecznej świątyni, której istnienie potwierdzają źródła. Otrzymał prostą salową formę o wymiarach 23x8,2 m z półkoliście zamkniętym prezbiterium. Rozbudowany następnie o zachodnią wieżę. Został orientowany. Ściany posadowione na kamiennym fundamencie wzniesiono z kamiennych otoczaków i cegły, której użyto w narożach murów oraz ościeżach portali i okien, w nieznacznym też stopniu jako warstw wyrównawczych. Ściany wewnętrzne jak i zewnętrzne otynkowano. Wnętrze zamknięto płaskim stropem belkowym i dachem dwuspadowym z wielopołaciowym zamknięciem prezbiterium. Swoją obecną formę zawdzięcza XVIII wiecznej przebudowie.

Dobudowano wtedy wieżę zachodnią z podstawą na planie prostokąta, wysokością i szerokością równą korpusowi nawowemu. Podstawę wykonano z tego samego materiału co nawę. Nadstawę o planie kwadratu wzniesiono w konstrukcji szkieletowej słupowo-ramowej tworzącej piękną kratownicę. Pola pomiędzy belkami wypełniono cegłą maszynową i pobielono. Ta partia wieży wyrasta bezpośrednio z połaci dachowej. Zamknięta jest barokowym hełmem z ażurową latanią ze szpicem zakończonym kulą i krzyżem z wiatrowskazem. Widnieje na nim data 1932. W każdej ze ścian zwieńczonej profilowanym gzymsem okapnikowym wykonano okna przesłonięte żaluzjami.

Kościół posiada dwa wejścia portalowe. Zachodnie usytuowane jest w osi kościoła w podstawie wieży, w szerokim występie muru sięgającym korony muru. Profilowane uskokowe ościeże wykonane z cegły zamknięto łukiem pełnym. Dwuskrzydłowe drzwi płycinowe otrzymały półokrągłe nadświetle. Drugi portal usytuowany jest w zachodnim krańcu ściany południowej nawy, także w szerokim występie muru. Każdy z uskoków ościeża zamknięty jest odmiennym łukiem, pierwszy ostrym, drugi w formie trójliścia, trzeci pełnym. Światło portalu jest obecnie częściowo zamurowane. W górnej części znajduje się okno o półokrągłym wykroju.

Okna o szerokich prostych ościeżach zamknięto łukiem pełnym i obwiedziono ozdobnymi opaskami z tynku. W ścianie południowej występują cztery, w zamknięciu prezbiterium trzy (jedno zamurowane) a w ścianie północnej zachowały się jedynie dwa.

Wieża dobudowana została do partii zachodniej kościoła stanowiąc jego przedłużenie. Podstawa otrzymała plan prostokąta a szerokością i wysokością równa jest nawie. Nadbudowa wieży o planie kwadratu wyrasta z połaci dachowych. Modna na ówczesne czasy konstrukcja szkieletowa słupowo-ramowa tworzy harmonijną kratownicę. Przestrzenie pomiędzy belkami wypełniono cegłą maszynową. Nie tynkowano jej tylko pomalowano. Wieża kryta jest barokowym hełmem z ażurową latarnią zakończoną szpicem z kulą i krzyżem, na którym znajduje się wiatrowskaz z datą 1932.

Plac kościelny o regularnym kwadratowym zarysie otoczony jest kamiennym murem z bramką od zachodu. Początkowo pełnił funkcję lokalnej nekropolii do czasu wytyczenia nowego cmentarza na południowy wschód od zabudowy. Na placu pozostał jedynie pomnik upamiętniający żołnierzy niemieckich poległych w latach 1914-1918, tzw. kriegerdenkmal.