DUCHEROW (Tchórzów)

Bundesland: Mecklenburg-Vorpommern

Landkreis: Vorpommern-Greifswald

Niewielka wieś o średniowiecznym rodowodzie leżąca na starym trakcie łączącym trzy pobliskie miasta Pasewalk, Anklam i Ueckermünde. O wczesnej metryce osady świadczył, zachowany jeszcze do XIX wieku, układ zabudowy skupionej wokół rozległego nawsia z kościołem i stawem pośrodku. Na kartach historii kościół pojawił się dopiero w roku 1307. W dokumencie nominacyjnym wymieniono nowego proboszcza Mikołaja Kerchera (kanonika) z Ducherowa. Usytuowanie przy ruchliwym trakcie handlowo-wojskowym rodziło tyleż samo szans co kłopotów. Podczas wojny polsko-szwedzkiej w latach 1655-1660 wieś została zniszczona. Kolejne zniszczenia przyniosła wojna trzydziestoletnia. Po okresie dziejowych kataklizmów nastąpił powolny rozwój Ducherow. Po stronie północnej wiejskiej zabudowy usytuowano założenie folwarczne z dworem i niewielkim parkiem. W XIX wieku opodal wsi przeprowadzono linię kolejową relacji Angermünde-Stralsund.

Źródła

- Kościół wzniesiono pod koniec XIII wieku z inicjatywy klasztoru w Stolpe.

- W XIV wieku był świątynią parafialną dla miejscowości filialnych Busow i Bugewitz.

- Podczas wojny trzydziestoletniej został zniszczony.

- Przebudowany całkowicie w pierwszej połowie XVIII wieku.

- W 1744 roku pod kierunkiem mistrza budowlanego Andreasa Christopha Neumanna dobudowano wieżę zachodnią. W tym czasie patronat nad kościołem objęła rodzina von Schwerin.

- Na początku XX wieku na wieży zamontowano Carillon z ośmioma dzwonami z brązu, wykonany przez firmę Rochlitz z Berlina.

- Podczas II wojny światowej dzwony zarekwirowano na potrzeby wojenne. Pozostał jedynie najstarszy i największy z 1472 roku.

- W roku 1991 przeprowadzono remont dachu kościoła i hełmu wieży.

- W roku 2002 ściany zewnętrzne kościoła otynkowano.

Architektura

Kościół wzniesiono na zachodnim skraju rozległego nawsia pośrodku wiejskiej zabudowy. Otrzymał prostą salową formę o planie prostokąta. Ściany wymurowano prawdopodobnie z kwadr granitowych. Podczas wojny trzydziestoletniej kościół został poważnie uszkodzony. Zdecydowano o budowie nowej bryły na reliktach poprzedniej budowli.

Zachowując pierwotny plan świątyni uzupełniono cegłą wyłomy w murach i podciągnięto je do obecnej wysokości. Przemurowano szczyt wschodni, przemurowano i powiększono ościeża okien, a od zachodu dobudowano wieżę o szerokości nawy. Wszystkie ściany otynkowano, a narożniki uwypuklono lizenami.

Ściana wschodnia otrzymała dwa duże okna o prostych ościeżach zamkniętych półokrągło. Szczyt rozczłonkowano płytkimi blendami w układzie piramidalnym, zamkniętymi łukami koszowymi. W blendach centralnych wykonano dwa niewielkie prostokątne otwory wentylujące poddasze. Krawędzie szczytu ozdobiono sterczynami.

W ścianie północnej wykonano cztery okna rozmieszczone symetrycznie. W ścianie południowej usytuowano trzy okna. W partii centralnej tej ściany wykonano neoklasycystyczny nagrobek ścienny hrabiów von Schwerin z kolumnową aediculą. Bezpośrednio przed nagrobkiem zauważyć można niewielkie wyniesienie skrywające w sobie prawdopodobnie kryptę grobową. Po prawej stronie nagrobka zachowało się zgrubienie ściany oraz zamurowane portalowe wejście o ostrołukowym wykroju. Są to relikty pierwotnej świątyni.

Wieża zachodnia dobudowana została w połowie XVIII wieku. Wzniesiono ją na palnie prostokąta z cegły. Podstawa otrzymała tę samą szerokość i wysokość co nawa, wydzielono ją jedynie narożnymi lizenami. W pasie podokapowym umieszczono sentencję z V Księgi Mojżeszowej „Błogosławiony będziesz, kiedy wejdziesz i błogosławionym zostaniesz, gdy wyjdziesz”. W ścianach północnej i południowej usytuowano okna, a od zachodu portalowe wejście o prostym ościeżu zamkniętym łukiem odcinkowym oraz gzymsem okapnikowym. Podobną formę otrzymała wyższa partia wieży, nieco tylko węższa od podstawy. Podziały kondygnacyjne wyznaczono jedynie oknami. Ściany zwieńczono profilowanym gzymsem koronującym. Całość zamknięto ośmiokątnym hełmem krytym sztucznym łupkiem, zwieńczonym iglicą z kulą, wiatrowskazem i gwiazdką. Na wiatrowskazie umieszczono datę 1744.

Wyposażenie

- Ołtarz ambonowy będący XIX wieczną kompilacją samodzielnej niegdyś ambony powstałej w XVII wieku. Kosz wsparty był na postaci Mojżesza, a całość zamykał baldachim. Adaptacji dokonano podczas przebudowy prezbiterium. Obecnie wieloboczny kosz ambony stanowi centrum kompozycji. Podziały wyznaczają kolumienki oraz gzymsy. Kasetony wypełniono malowanymi przedstawieniami Jezusa i apostołów (Jakuba , Jana , Pawła i Piotra) z ich atrybutami. W predelli umieszczono obraz przedstawiający Ostatnią Wieczerzę. Bok kosza flankują dwie marmurowe kolumny korynckie, ozdobione uszakami z misteryjnie ukształtowanej wici akantu. Tylna strona ołtarza w formie rozbudowanego zaplecka otoczona została rzeźbami ewangelistów: Mateusza, Marka, Łukasza i Jana. Pośrodku umieszczono rzeźbę Jezusa, zdobiącą pierwotnie Baldachim. Wieloboczny baldachim wyraźnie pozbawiony został zwieńczenia. Od dołu umieszczono symbol Ducha św. w postaci gołębicy. Przy ścianie wschodniej usytuowane jest wejście z balustradą, połączone z ławą pastoralną.

- Od strony południowej znajduje się murowany ostrołukowy portal. Na przełomie XVIII i XIX wieku zainstalowano tam neoklasycystyczne epitafium ścienne hrabiów von Schwerin z kolumnową aediculą.

- Z dawnych spiżowych dzwonów zachował się jedynie jeden odlany w 1472 roku. Średnica 105 cm. Na płaszczu widoczne gotyckie minuskuły różnej wielkości: O Rex gloriae tuae, veni cum pace * a d MCCCCLXXII. W roku 1914 fabryka zegarów wieżowych Rochlitz w Berlinie wykonała napędzany ręcznie ośmiogłosowy Glockenspiel (Carillon) z dzwonami wykonanymi z brązu. Fundatorem instrumentu był hrabia Ulrich von Schwerin. Dzwony te zostały zarekwirowane przez wojsko czasie II wojny światowej. W roku 1957 parafia zleciła wykonanie dwóch dzwonów żeliwnych. W 1997 roku ufundowano nowy Glockenspiel. Codziennie grane są na nim trzy melodie: „Obudź się moje serce i śpiewaj” Paula Gerhardta, „Jezu idź naprzód drogą życia” oraz „Teraz wszystkie lasy odpoczywają ".

- Empora zachodnia pochodząca z okresu przebudowy kościoła w XVIII wieku z późniejszymi dobudówkami po stronie północnej i południowej. Wsparta jest na czterech filarach.

- Organy wykonane w 1850 roku przez firmę FW Kaltschmidt ze Szczecina o prostym prospekcie. Odrestaurowane w 2006 roku. Traktura mechaniczna, 7 głosów, manuał plus pedał.

- Pod prezbiterium znajduje się barokowa krypta, która jest nieczynna od 1860 roku.

Architektura Pomorza