Architektura Pomorza

W dniu 5.12.2006 w brandenburskim mieście Seellow w Powiecie Marchijsko- Odrzańskim odbyła się konferencja popularno-naukowa poświęcona organizacji lokalnej trasy kulturowo-turystycznej o nazwie "Szlak Romański", która połączy w przyszłym już roku polskie i niemieckie zabytki późnoromańskie w Euroregionach "Pro Viadrina Europa" i "Pomerania".

Była to już druga w tym roku konferencja poświęcona architekturze romańskiej oraz lokalnym europejskim "Szlakom Romańskim" przygotowana w rejonie Nadodrza. Pierwsza z nich zatytułowana "Szlaki Romańskie-kulturowe korzenie Europy" przygotowana została przez "Fundację na rzecz Collgium Polonicum" i odbyła się w lutym na Uniwersytecie UAM "Collegium Poloncum" w Słubicach. Pomysłodawcami i współorganizatorami obydwu tych ciekawych polsko-niemieckich spotkań byli między innymi animatorzy i koordynatorzy polskiego "Szlaku Romańskiego" i Centrum Promocji Europejskiego Dziedzictwa Kulturowego, którego centrala mieści się w zabytkowym opactwie cysterskim w Sulejowie w Hotelu "Podklasztorze" oraz niemieckie Stowarzyszenie Arbeitsinitiative e.V. z Letschin w Brandenburgii. Hojnym sponsorem obydwu konferenencji była natomiast Fundacja Wsółpracy Polsko-Niemieckiej z Warszawy a głównym polskim partnerem przy realizacji projektu zostały władze samorządowe Powiatu Słubickiego z Ziemi Lubuskiej.
Podczas konferencji w Sellow oprócz wystąpień naukowych dotyczących kwestii architektonicznych i historycznych zastanawiano się również nad praktycznym wymiarem utworzenia lokalnej transgranicznej polsko-niemieckiej trasy romańskiej. Omawiano między innymi kwetie obsługi takiej trasy przez lokalną branżę turystyczną i wykwalifikowanych przewodników, przygotowanie jej oznakowania i zaplecza turystycznego, jej przyszłą promocję oraz dostępność obiektów dla zwiedzających.
W podsumowaniu konferencji stwierdzono zgodnie, iż oprócz dotychczasowych projektów związanych z utworzeniem w regionie Nadodrza wspólnych polsko-niemieckich ścieżek rowerowych jest to jedyny wyrazisty i rzeczywisty projekt ponadgraniczny nad Odrą, który ma ogromną szansę stania się główną atrakcją turystyczną wyżej wymienionych Euroregionów.
Specyfika tej polsko-niemieckiej trasy kulturowej, która zaplanawona jest zarówno jako trasa samochodowa, rowerowa i pielgrzymkowa, opiera się natomiast na historycznym podłożu i związana jest z istniejącym tu już od XII wieku piastowskim biskupstwem w Lubuszu oraz działalności zakonu templariuszy, którzy pozostawili po sobie na tym terenie kilkanaście bardzo ciekawych komandorii i wiejskich kościołów powstałych w XIII wieku. Do tych najważniejszych należą- komandoria w Lietzen w Brandenburgii, komandorie w Chwarszaczanach i w Rurce na Pomorzu Zachodnim oraz dziesiątki kościołów po obydwu stronach Odry ( Sulęcin, Ostrów, Cychry, Dargomyśl, Oborzany, Grzybno, Piaseczno, Swobnica, Banie, Neuentempel, Marxdorf, Dolgelin, Heinersdorf). "Szlak Romański" pokrywa się więc tutaj głównie ze "Szlakiem Templariuszy" oraz częsciowo ze "Szlakiem Cysterskim" i obejmuje on obszar dawnej, piastowskiej Ziemi Lubuskiej- rozciągającej się kiedyś od Starussbergu pod Berlinem aż do Kostrzyna i Świebodzina- i jako taki jest wyjątkową historyczną polsko-niemiecką enklawą kulturową odwołujacą się do kamiennej, architektonicznej i artystycznej wspólnoty europejskiego średniowiecza.
Powstanie tu na przełomie XIII i XIV wieku lokalnych odcinków szlaku pielgrzymkowego do Santiago de Comopstella sytuuje dodatkowo ten region jako jeden z ważnieszych punktów na mapie europejskiego dziedzictwa kulturowego. Lokalna trasa pieszego pielgrzymkowego "Szlaku św. Jakuba" w Brandenburgii na Ziemi Lubuskiej i na Pomorzu Zachodnim jest obecnie opracowywana na Uniwersyetceie Viadrina we Frankfurcie nad Odrą przez fakultet pod kierownictwem prof. Knefelkampfa. Na Uniwersyetcie AM Collegium Poloncum opracowywywany jest ponadto przez prof. Hengelhaupt inny pomniejszy projekt p.t "Rycerze i mnisi" odwołujący sie do tutejszej działalności cytersów, templariuszy i joannitów. Jako cztery główne punkty informacyjne obsługi całej trasy zaproponowano komandorie w Lietzen, Centrum Informacji Turystycznej w Lebus w Brandenburgii a po polskiej stronie- kościół p.w. Najświętszego Serca Jezusowego w Rzepinie i Park Kulturowy Komandorii Termplariuszy w Chwarszczanach.
Bardzo istotną kwestią jest też tutaj fakt, iż partnerzy niemieccy pragną przyjąć niemiecką wersję polskiego logo "Szlaku Romańskiego" na oznakowanie swoich obiektów. Jest to fakt wręcz symboliczny ponieważ po ośmiuset prawie latach póznoromańskie zabytki istniejącego tu na przełoie XII i XIII wieku piastowskiego biskupstwa p.w. św. Wojciecha będą oznaczone wspólnym graficznym wyróżnikiem, co świadczy o dobrze rozwijajacej się tu współracy polsko-niemieckiej. Jest to jednocześnie poszerzenie ogólnopolskiego "Szlaku Romańskiego" o dawny piastowski region w nowej, zjednoczonej już Europie.
Ciekawym uzupełnieniem konferencji była też duża wystawa fotograficzna p.t. "Między Wisłą a Renem- architektura poźnoromańska w Euroregionach Pro Viadrina Europa i Pomerania" autorstwa koordynatorów polskiego "Szlaku Romańskiego"- pani Bożeny Marteli i Grzegorza Bednarka- przedstawiająca wszystkie najważniejsze XIII wieczne zabytki pomiędzy Berlinem, Szczecinem i Ośnem Lubuskim. Po stronie polskiej na "Szlak Romański" składają się n Ziemi Lubuskiej kościoły w Rzepinie, Drzeńsku, Kowalowie i Radowie.
W konferencji brało udział około 40 gości z Polski i z Niemiec- głównie samorządowców i lokalnych animatrów turystyki a reprezentantka Urzędu Marszałkowskiegio Ziemi Lubuskiej zadeklarowała pomoc tego urzędu w przyszłym rozwoju i obsłudze projektu na swoim terenie. Innym symbolicznym wymiarem tej konferencji i pozytywnie rowijajacej się wspólpracy polsko-niemieckiej był fakt, iż konferencja miała miejsce w przeddzień spotkania premierów Polski, Niemiec i Francji w ramach "Trójkąta Weimerskiego" obchodzacego właśnie 15 lecie istnienia.

Grzegorz Bednarek

Za http://templariusze.org/tmplszlk.php?tr=5&k=71