Conversio gentis Pomeranorum. Studium świadectwa o wydarzeniu (XII wiek)
O takim tytule pod koniec 2010 roku ukazała się książka w całości poświęcona chrystianizacji Pomorza Zachodniego. Autorem obszernej monografii jest dr Stanisław Rosik – mediewista z Uniwersytetu Wrocławskiego.
Publikacja jest próbą nowego spojrzenia na losy misji św. Ottona z Bambergu wraz z szerokim opisem kontekstu wizyty duchownego. Historyk sporo miejsca poświęca krytyce źródeł, a także przypomina o problemach badawczych, hipotezach na temat organizacji (wspólnot osadniczych) mieszkańców regionu, nazywanych przez skrybów Pomorzanami. W narracji nie zabrakło oczywiście postaci Bolesława Krzywoustego i jego polityki względem północnych sąsiadów państwa polskiego.
Dwunastowieczny Szczecin również mocno zaznacza swoją obecność w „Conversio gentis Pomeranorum”. Autor opisuje rolę kultu pogańskiego w naszym mieście, a także skupia uwagę czytelnika m.in. na najbardziej wpływowych osobach ówczesnego Szczecina – Janie Wyszaku i Domosławie. Szczegółowo przedstawione są obie wizyty biskupa bamberskiego w naszym mieście, ze szczególnym uwzględnieniem roli wyżej wymienionych możnych – Praca dotyczy w ścisłym sensie debaty nad konwersją Pomorzan w środowiskach pielęgnujących pamięć o Ottonie jeszcze przed jego kanonizacją w 1189, ale oczywiście do dziejów Szczecina jest to bardzo bogaty materiał. Myślę, że w paru miejscach książka zaskoczy czytelnika, między innymi krytyką utrwalonych w literaturze poglądów – zapewnia dr Stanisław Rosik.
Misja św. Ottona została utrwalona przez trzy żywoty – Herborda, Ebona i mnicha z Prüfening. Są to pierwsze źródła pisane, które nie tylko wymieniają nazwę naszego miasta, ale także szczegółowo opisują je od wewnątrz. Co zrozumiałe, wszystkie dzieła hagiograficzne zostały napisane po łacinie i do dnia dzisiejszego, niestety, nie ma pełnego ich wydania w języku polskim. Dostępne opracowania, m.in. „Mitologia Słowian” A. Gieysztora czy przede wszystkim „Pomorze Zachodnie w żywotach Ottona” wg tłumaczenia J. Wikarjaka, cytują zaledwie fragmenty źródeł (zauważalna jest zwłaszcza niedostępność Herborda). W związku z powyższym, nowa publikacja historyka Uniwersytetu Wrocławskiego staje się tym bardziej wartościowym i cennym opracowaniem dla miłośników średniowiecznego Szczecina.
Na dzień dzisiejszy książka jest praktycznie niedostępna na terenie miasta. Nie posiadają jej w swoich zasobach bądź po prostu jeszcze nie rozpoczęły upowszechniać ani Książnica Pomorska, ani biblioteka Uniwersytetu Szczecińskiego. Póki co, chęci sprzedaży nie wyraziła także żadna szczecińska księgarnia. Trzeba mieć nadzieję, iż w niedługiej przyszłości to się zmieni. Do tego czasu wszyscy zainteresowani mogą nabyć monografię jedynie za pośrednictwem internetu, w tym strony www wydawnictwa – http://www.chronicon.pl/index.php?act=zapowiedzi&id=11, gdzie dostępny jest również szczegółowy spis treści publikacji.
Jan Skolimowski
