BRWICE (Blankenfelde)

Województwo: zachodniopomorskie

Powiat: gryfiński

Gmina: Chojna

Diecezja: szczecińsko-kamieńska

Dekanat: Chojna

Parafia: Brwice - kościół parafialny pw. św. Antoniego

Niewielka wieś położona na uboczu utartych szlaków w odległości 10 km na południowy wschód od Chojny i tyleż samo na południowy zachód od Trzcińska Zdroju. Ślady osadnicze sięgają czasów przedsłowiańskich. W okresie średniowiecza któryś z pomorskich klasztorów rozpoczął zapewne na tym terenie akcję kolonizacyjną. Świadectwem tego procesu jest dobrze zachowany wielodrożnicowy układ zabudowy oraz nazwa osady „Puste pola”: (1337) Blanckenfelde, (1375) Blankenvelde. Pierwsza historyczna wzmianka o Blankenfelde pochodzi z roku 1337. Codex diplomaticus Brandenburgensis A XVIII. 88, 93., wymieniał między innymi uposażenie wsi, które wynosiło 57 włók ziemi ornej, z czego cztery włóki przynależały do plebanii. Dość wcześnie wieś stała się lennem rycerskiego rodu von Stevenow. Następnie wspomina się rodziny: von Trampe, von Sydow, von Plӧtz. Od 1472 roku przynależała do rodu von Sack. Pod koniec XV wieku wieś znalazła się przejściowo pod zarządem klasztoru augustianów z Chojny. W roku 1657 panem na Blankenfelde został Joachim Fridrich von Osten z Golenic. Pod koniec XVII wieku majątek przejął kapitan Albrecht von Blumenthal. W roku 1797 wieś nabyła rodzina von Trescow, w której to rękach miejscowość pozostała aż do roku 1945. Oni też wznieśli jeden z dworów szlacheckich, usytuowany po zachodniej stronie kościoła. Na początku XX wieku miejscowość zamieszkiwało 151 mieszkańców, a wieś obejmowała powierzchnię 156,7 ha. Z kolei do majątku należało 1 094,6 ha ziemi i mieszkało w nim 245 pracowników. II wojna światowa nie przyniosła większych zniszczeń, jedynie dwór usytuowany w parku, po południowej stronie kościoła, został zniszczony i rozebrany. Opuszczone zagrody i domostwa przejęły wielopokoleniowe rodziny chłopskie przybyłe z okolic Lwowa oraz rodziny sybirackie. Pomiędzy nie rozparcelowano ziemię należącą do majątku. W roku 1946 uruchomiono nauczanie powszechne. Nowa szkoła podstawowa powstała w 1968 r. Obecnie wieś zamieszkują w większości emeryci. Brwice zachowały swój typowo rolniczy charakter.

Źródła

- Kościół wzniesiono pod koniec XIII wieku.

- Po roku 1534 katolicka świątynia została przejęta przez protestantów.

- W okresie tym była kościołem filialnym parafii w Rosnowie (Rohrbeck).

- Po roku 1945 kościół ponownie powrócił do katolików. Poświęcenie kościoła miało miejsce 13 czerwca 1948 r.

- W drugiej połowie XX wieku do południowej ściany kościoła dobudowano zakrystię.

Architektura

Kościół usytuowano w środkowej części wsi, na niewielkim wyniesieniu terenu w bezpośrednim sąsiedztwie krzyżowania się lokalnych dróg. Otrzymał formę prostej, salowej budowli, wzniesionej na planie prostokąta, o wymiarach zewnętrznych 19,8 x 10 m. Zgodnie z obowiązującym kanonem świątynię orientowano. Wszystkie ściany posadowiono na kamiennym fundamencie oraz niskim cokole zakończonym fazowanym gzymsem. Wymurowano je z dokładnie obrobionych kwadr granitowych łączonych zaprawą wapienną, ułożonych w regularne poziome warstwy. Dokładniej obrobiono kwadry narożnikowe ścian, kwadry cokołowe oraz tworzące ościeża portali i okien. Wnętrze zamknięto płaskim stropem belkowym i dachem dwuspadowym, krytym obecnie blachodachówką. W czasach nowożytnych do południowej elewacji dobudowano zakrystię, zamkniętą płaskim stropem oraz dachem dwuspadowym, poprzecznym do osi kościoła.

W elewacji wschodniej wykonano charakterystyczną triadę wąskich okien o obustronnie rozglifionych ościeżach, zamkniętych ostrołukiem. Wszystkie otrzymały tę samą wysokość. Nie wiadomo jaką formę otrzymał szczyt wschodni, który w późniejszym okresie od nowa został przemurowany. Prawdopodobnie zdobiła go triada ostrołukowych blend, którą odtworzono w trakcie przemurowywania szczytu. Ościeża ich wykonano jednak w cegle. Szczyt zachodni zachował swoją pierwotna formę. W przyziemiu ściany zachodniej osadzono portal wejściowy oraz sporych rozmiarów okulusową blendę (okno?).

Do wnętrza świątyni prowadziły dwa portale o uskokowych ościeżach zamkniętych wyraźnym ostrołukiem. Portal zachodni, dwuuskokowy, przemurowano częściowo w czasach nowożytnych. W wewnętrznym, kamiennym ościeżu osadzono kwadratową drewnianą ramę ościeżnicową z dwuskrzydłowymi drzwiami płycinowymi. W prawe ościeże łuku wejściowego wmurowano kamienną kropielnicę. Kolejny portal usytuowano pośrodku ściany południowej. Został zamurowany w późniejszym okresie.

Ostrołukowy wykrój otrzymały również otwory okienne, o wąskich i obustronnie rozglifionych ościeżach z ukośnymi parapetami. Osadzono je symetrycznie, na przestrzał, po pięć w każdej ze ścian; północnej i południowej.

Plac kościelny o regularnym prostokątnym zarysie pełnił funkcję lokalnej nekropolii. Otoczony został kamiennym murem. W czasach nowożytnych w południowym ciągu muru wykonano bramę wykonaną z cegły, w prostej formie z półokrągłym łukiem przejazdu. W zachodnim ciągu muru, w sąsiedztwie remizy, wykonano niewielką furtę. W kolei w północno-wschodniej pierzei placu kościelnego pobudowano pomieszczenia plebanii.

Wyposażenie

- Ołtarz typu szafiastego (tryptyk) wykonany ok. 1520-1530 roku w nieznanym warsztacie. W szafie dwie płaskorzeźbione sceny „Zdjęcie z krzyża” i „Złożenie do grobu”. W skrzydłach, na dwóch poziomach, płaskorzeźbione przedstawienia świętych i błogosławionych. Na zewnętrznych stronach skrzydeł cztery malowane pola. Rysunek zatarty, nieczytelny. Pozostałe elementy ołtarza nie zachowały się.

- Empora zachodnia wsparta na słupach o prostej formie z płycinową balustradą.

- Dzwony. Inwentaryzacja przedwojenna wspomina tylko jeden dzwon, odlany w 1568 r. przez Lorenza Brüggemanna w Szczecinie o średnicy 0.65 m. Na płaszczu umieszczono inskrypcję treści: „Anno 1568 goth mi Lorentz Brugeman help godt alle Tidt * der Junkher Baltzer Sack ist God mit uns wol will den wedder uns”. Pierwotnie był on zawieszony na wieży wyrastającej z połaci dachowej. Przypuszczalnie była to konstrukcja szkieletową o planie kwadratu, osadzona w więźbie dachowej, szalowana. Formy zamykającego ją hełmu nie udało się jak dotąd ustalić. Obecnie dzwon ten znajduje się na wolnostojącej dzwonnicy usytuowanej w południowo-zachodnim narożniku placu kościlnego. Po drugim dzwonie zostało jedynie jarzmo i fragmenty zawiesia z sercem. Prawdopodobnie uległ on rozbiciu.

Wyposażenie niezachowane

- Dwa cynowe świeczniki ołtarzowe z 1799 r., zdobione płaskorzeźbami przedstawiającymi głowy aniołów.

- Dwa świeczniki ołtarzowe z ok. 1800 r, blaszane o gładkich spawanych powierzchniach.

- Butelka zakręcana z 1798 r., cynowa.

- Krucyfiks żeliwny z ok. 1820-1830. Na podstawie symbole apostołów.

Aneks.

Po północnej stronie kościoła usytułowana była duża krypta o planie prostokąta, dłuższym bokiem przylegająca do fundamentu kościoła, z wejściem od wnętrza świątyni.
W Brwicach zachowały się dwa założenia parkowe z okazami starodrzewu. Większe obszarowo, na południe od kościoła i mniejsze, sąsiadujące z dworem, po zachodniej stronie drogi. Tu też rośnie pomnikowych rozmiarów mamutowiec olbrzymi, najstarszy okaz w Polsce. Obwód pnia wynosi ok. 350 cm.
Przy narożniku południowo-zachodnim muru kościelnego znajduje się zabytkowa remiza strażacka. Prosty budynek wzniesiony na planie prostokąta kryty dachem dwuspadowym. Wjazd bramny z łukiem odcinkowym od strony południowej.

Architektura Pomorza