NOWE OBJEZIERZE (Groß Wubiser)
Niewielka wieś położona w odległości ok. 5 km na zachód od Morynia na starym trakcie wiodącym do Cedyni. Ślady osadnicze sięgają neolitu a za sprawą odkrytego opodal wielkiego rondela możemy coraz dokładniej opisywać procesy osadnicze i kulturę przybywających tu ludów. Owalnicowy układ zabudowy zdradza średniowieczną metrykę osady, którą usytuowano przy południowym brzegu rozległego jeziora (Wobyser-See). Na kartach historii zaistniała po raz pierwszy w 1311 roku, za sprawą patronatu, jaki cedyńskie Cysterki otrzymały nad miejscem określonym mianem Wobiser. Księga ziemska prowincji Neumark pod rokiem 1337 potwierdziła patronat klasztoru z Cedyni nad miejscem określonym mianem Deutonica Bobieseren. Zapewne też cedyńskie cysterki rozpoczęły akcję kolonizacyjną na 54 łanach pól, z czego 20 łanów objął założony przez nie folwark. Nie udało się jak dotąd definitywnie rozstrzygnąć, czy wieś kolonizacyjna powstała na surowym korzeniu czy objęła istniejącą już osadę słowiańską? Po sekularyzacji dóbr zakonnych folwark włączony został do domeny królewskiej. Dokonany w tym okresie spis odnotował ponadto: 10 gospodarstw rolnych, 6 zagród chałupniczych, karczmę, młyn, tartak. Na przełomie XIV i XV wieku we wsi osiedlili się Waldensi czyniąc z Groß Wubiser główny ośrodek swojej apostolskiej aktywności na Pomorzu Zachodnim. Tutaj mieszkał długoletni przełożony gminy i skarbnik Herman Gossow. W roku 1800 i 1808 dwa wielkie pożary strawiły część wsi. W połowie XIX wieku folwark nabył von Arnim i przekształcił go w posiadłość. Następnie został odsprzedany przedstawicielowi rodu von Levetzow. 20 grudnia 1892 roku oddano do użytku linię kolejową łączącą Siekierki z węzłem w Godkowie (Zäckerick – Jädickendorf). Linia ta przebiegała przez północne rubieże wsi, gdzie wzniesiono budynek kolejowy i bocznicę. Dokonywane na początku XX wieku spisy rolne potwierdzały powolny, ale systematyczny rozwój wioski i majątku. Niestety tendencja ta została przerwana przez wybuch II wojny Światowej. Zło zerwane z łańcucha powróciło w 1945 roku w jakże tragicznej odsłonie na te tereny. Wysiedloną ludność niemiecką zastąpiła rzesza polskich przesiedleńców ze wschodnich terenów dawnej Rzeczypospolitej. W ten sposób rozpoczęła się historia Nowego Objezierza.
Źródła
Architektura
Kościół usytuowano w centrum zabudowy pośrodku wrzecionowatego nawsia, na prostokątnej parceli wydzielonej kamiennym murem. Pierwotnie była to budowla jednoprzestrzenna, wzniesiona na planie prostokąta, orientowana. Wszystkie ściany posadowione na kamiennym fundamencie i niskim cokole wymurowano z dobrze odrobionych kwadr granitowych łączonych zaprawą wapienną. Dokładniej obrobiono ościeża portali i okien, naroża ścian oraz kwadry z fazowanym gzymsem cokołowym. Wnętrze zamknięto stropem belkowym oraz dachem dwuspadowym krytym dachówką. Okna posiadały zapewne ostrołukowy wykrój i rozglifione ościeża. Na początku XIX wieku kościół gruntownie przebudowano zarazem rozbudowując o nowe elementy: prezbiterium z zakrystią, południową kruchtę oraz południową dzwonnicę.
Zachowały się dwa pierwotne portale wejściowe. Zachodni osadzony na osi kościoła otrzymał dwuuskokowe szerokie ościeże zamknięte ostrołukiem z elementem zwornikowym. Wydaje się, że pierwotnie ościeże było nieco węższe a łuk bardziej ostry „naturalny”. Pośrodku ściany południowej osadzono drugi portal. Jego trójuskokowe wąskie ościeże zamknięto ostrołukiem z elementem zwornikowym. Krawędzie poszczególnych uskoków ozdobiono na przemian holkielem z guzami, wałkiem oraz po połowie wałkiem i holkielem. Światło wejścia zamknięto pierwotnie jednoskrzydłowymi drzwiami o ostrołukowym wykroju. Niepotrzebnie później zmieniono ich formę. Podczas XIX wiecznej przebudowy portal osłonięty został dobudowaną do nawy niewielka kruchtą wzniesioną na planie prostokąta, krytą dwuspadowym dachem poprzecznym do osi kościoła. Dobudowano ją prawdopodobnie w celu ochrony tego cennego reliktu dawnego kunsztu kamieniarskiego.
W miejscu pierwotnych okien wymurowano nowe łącząc je w pary, w ścianie północnej trzy pary a w elewacji południowej dwie. Ostrołukowe uskokowe ościeża wykonano z cegły maszynowej o żółtym kolorze. Zmieniono również strop zamykający przestrzeń nawy. Płaską konstrukcję belkową zastąpiono deskowanym stropem dwuspadowym opartym na kroksztynach i kamiennych konsolach.
Podczas tej samej rozbudowy do wschodniej ściany kościoła dodano niewielkie wydzielone prezbiterium z dobudowaną od północy zakrystią. Posadowiono je na kamiennym cokole z fazowanym gzymsem a mury wzniesiono z cegły maszynowej koloru żółtego. Prezbiterium otrzymało plan prostokąta. Naroża oskarpowano gdyż wewnętrzna przestrzeń zamknięta została sklepieniem krzyżowym oraz dachem dwuspadowym krytym dachówką. W ścianie wschodniej wykonano dużą rozetę z witrażowym przeszkleniem, osadzoną w płytkiej okrągłej niszy. Szczyt wschodni ozdobiono kompozycją płytkich blend o ostrołukowym wykroju, pośrodku zaś w formie krzyża łacińskiego. Zakrystia północna otrzymała plan kwadratu. Zamknięto ją dachem dwuspadowym poprzecznym do osi kościoła. Otrzymała zewnętrzne wejście od wschodu oraz okno o maswerkowej formie od północy. Szczyt ozdobiono płytką okrągłą blendą.
W tym samym okresie wymurowano nowe szczyty kościoła. Wschodni pozbawiony jest zdobień natomiast zachodni rozczłonkowano dużą płytką blendą o ostrołukowym wykroju i maswerkowym wypełnieniu oraz flankującymi ją blendami okrągłymi. W ich wnętrzu zachowano kamienno-ceglaną strukturę wcześniejszego muru. Nad blendą widnieje data 1901 pisana cyframi wykonanymi z metalu. Podstawę szczytu ozdobiono dekoracyjnym ornamentem. W podstawie ściany zachodniej wykonano dwa okna flankujące portal o ostrołukowym wykroju i maswerkowej formie.
Najbardziej wizerunkowym elementem dodanym w XIX wieku jest południowa dzwonnica wzniesiona przy zachodniej partii południowego muru kościoła. Otrzymała plan kwadratu. Podstawę osadzoną na płytkim cokole wymurowano z kamienia dobrze obrobionego z zachowaniem warstw nawiązujących do struktury muru nawy. Od zachodu usytuowano portalowe wejście o dwuuskokowym ostrołukowym ościeżu wykonanym w kamieniu i cegle. Archiwoltę ościeża wewnętrznego przedzielono łukiem odcinkowym tworząc tympanon. Światło portalu zamknięto jednoskrzydłowymi drzwiami. W ścianie wschodniej i południowej wykonano okna o ostrołukowym wykroju, pojedyncze oraz w formie biforium. Dodatkowo nad oknem południowym wykonano płytki okulus. Kolejne kondygnacje wydzielono ozdobnymi gzymsami okapnikowymi. Środkową rozczłonkowano centralnie osadzonymi blendami o uskokowych ościeżach, dolne ostrołukowe, górne okrągłe. W ostrołukowych wykonano niewielkie okna doświetlające wnętrze. Górną kondygnację, dzwonną, rozczłonkowano podwójnymi oknami o uskokowych, ostrołukowo zamkniętych ościeżach. Przesłonięte są drewnianymi żaluzjami. Wieżę nakryto ostrosłupowym hełmem krytym blachą, zwieńczonym kulą i krzyżem. Na wiatrowskazie zamieszczono rok 1898. Na czterech bokach hełmu wykonano niewielkie lukarny.
Teren przykościelny o regularnym prostokątnym zarysie otoczono kamiennym murem z bramą od zachodu i południa. Pełnił on funkcję lokalnej nekropolii. Po 1945 roku wszystkie nagrobki i krzyże usunięto. W wyłomach muru północnego zachowały się jeszcze metalowe ażurowe ogrodzenia grobów.
Wyposażenie
Wyposażenie niezachowane
