dodano: 2020-10-11 21:20:20 edycja: 2020-12-05 23:21:48 autor: 2 odsłon: 8037

ROSNOWO (Rohrbeck)

Województwo: zachodniopomorskie
Powiat: gryfiński
Gmina: Trzcińsko-Zdrój
Diecezja: szczecińsko-kamieńska
Dekanat: Chojna
Parafia: Trzcińsko-Zdrój; kościół filialny pw. Chrystusa Króla
 

Niewielka wieś położona w odległości ok. 5 km na zachód od Trzcińska Zdroju przy drodze łączącej to miasteczko z Chojną. Pierwsza nota źródłowa pochodząca z 1248 roku wymienia osadę (Rosnowe) stanowiącą uposażenie klasztoru cysterskiego w Schönebeck. W 1333 roku wieś została nadana rycerzowi rodu von Sac (Sack), w nadaniu tym figuruje już pod nazwą Roerbek. W XVII wieku część dóbr Rosnowa kupiona została przez rodzinę von Schmallenberg.  W roku 1768 wieś nabył margrabia Heinrich Friedrich ze Schwedt. W XVIII wieku Rosnowo weszło w skład domeny króla Fryderyka Wilhelma II. Chwilę później Fryderyk uposażył dobrami rosnowskimi marszałkową dworu - von Thiele. Swoją obecność w Rosnowie zaznaczyły też rody: von Kleist i von Osten. Na początku XIX wieku Rozpoczął się dynamiczny rozwój majątku. We wsi pojawili się niezależni chłopi a nieco na południe od zabudowań założono nowy folwark Agneshof. Kolejnymi właścicielami dóbr byli spadkobiercy Marie von Gerlach.    

Źródła

- Kościół wzniesiono w XIII wieku.
- Na początku XVIII wieku kościół przebudowano. Zamurowano portale, przemurowano okna oraz wzniesiono ryglową konstrukcję wieży. Wewnętrzne mury otynkowano.
- W roku 1847 zmieniono więźbę dachową a na zachodniej emporze wybudowano organy.
- W 1897 roku do ściany południowej nawy dobudowano zakrystię o neogotyckich formach.  Z tego też okresu pochodzi ceglana brama w południowym murze okalającym plac kościelny.
- W roku 1909 odnowiono wieżę.
- Po 1945 roku kościół uszkodzony w toku działań wojenny był nieużytkowany i popadał w ruinę.
- W latach 1960-1967 podjęto pierwsze prace restauratorskie. Wymieniono i wzmocniono belki stropowe, przełożono dachówkę, uzupełniono oszklenie, założono posadzkę ceramiczną.  
- Rekoncyliacja miała miejsce 21 listopada 1965 roku.  
- W późniejszych latach systematycznie remontowano bryłę budowli jak i upiększano wnętrze świątyni.

Architektura

Kościół usytuowano pośrodku wsi na niewielkim wyniesieniu. Jest to jednoprzestrzenna budowla salowa bez chóru i wieży, wzniesiona na planie prostokąta (23x10,00 m), orientowana. Wszystkie ściany wymurowano z dobrze obrobionych kwadr granitowych łączonych zaprawą wapienną, ułożonych w regularne warstwy. Grubość ścian dochodzi do 1,34 m. Dokładniej obrobiono ościeża portali i okien oraz narożniki ścian. Szczyty wykonano z nieobrobionych otoczaków granitowych i obłożono tynkiem wapiennym. W narożach szczytu wschodniego widoczne są profilowane kwadry mogące stanowić pozostałość gzymsu koronującego ściany. Koronę murów bowiem przemurowano i nieznacznie podniesiono w późniejszym okresie. Z kolei w przyziemiu dostrzec można prosty gzyms cokołowy obiegający ściany. Wewnętrzną stronę ścian otynkowano zaprawą wapienną. Wnętrze zamknięto stropem belkowym oraz dachem dwuspadowym krytym dachówką ceramiczną. Podczas powojennej odbudowy belkowany strop korpusu nawowego zakryto boazerią. W ten sam karygodny sposób postąpiono później także z chórem zachodnim oraz posadzką i ścianami prezbiterium. 

Z pośród trzech wejść, najbardziej okazałym jest portal południowy. Dwuuskokowe szerokie ościeże zamknięte zostało ostrołukiem posiadającym element zwornikowy. Archiwoltę obwiedziono dodatkowym wieńcem kwadr.  Podobny wykrój posiada portal zachodni. Dwuuskokowe ościeże zamknięte ostrołukiem, pozbawione jest jednak elementu zwornikowego. Trzeci z portali znajduje się pośrodku ściany północnej. Jednouskokowe wąskie ościeże zamknięte jest ostrołukiem z elementem zwornikowym. Obecnie czynny jest tylko portal zachodni. Pozostałe zostały zamurowane.   

Otwory okienne otrzymały pierwotnie ostrołukowy wykrój o wąskich ościeżach rozglifionych na zewnątrz oraz skośnych parapetach. W ścianach północnej i południowej osadzone były symetrycznie, na przestrzał, po cztery z każdej ze ścian. Ich relikty najlepiej widoczne są w elewacji północnej. W szczytowej ścianie wschodniej tradycyjnie osadzona była triada okien, z których środkowe było nieznacznie tylko wyższe. Niestety podczas XVIII wiecznej przebudowy wszystkie okna zostały zamurowane a w nowych miejscach przebito nowe o szerokich ceglanych ościeżach zamkniętych łukiem pełnym bądź koszowym W samym szczycie znajduje się tylko jedno okno w formie niewielkiego okulusa doświetlające poddasze.

Z tego samego okresu pochodzi szkieletowa konstrukcja wieży o planie kwadratu wyrastająca z korpusu kościoła. Przestrzenie pomiędzy belkami wypełniono paloną cegłą łączoną zaprawą wapienną. Pośrodku elewacji znajdują się pary prostokątnych okien zasłonięte żaluzjami, a pod okapem hełmu okrągłe okienka wentylacyjne. Barokowy hełm posiada piękną ażurową latarnię. Kryty jest łupkiem skalnym. Wieńczy go iglica z kulą i krzyżem. Na wiatrowskazie widnieje napis - ANNO 1716. Na archiwalnych fotografiach przedstawione są tarcze zegarowe usytuowane w osi ścian pod okapem hełmu. Po renowacji wieży nieodtworzone.  

Ostatnim elementem rozbudowy była południowa kruchta (zakrystia) wzniesiona na planie kwadratu z kamienia i cegły (6 x 6 m). Wnętrze zamknięte zostało stropem kolebkowym oraz dachem dwuspadowym prostopadłym do osi kościoła krytym dachówką ceramiczną. W ścianie szczytowej znajduje się dwuuskokowy portal z ostrołukowym tympanonem, który wypełnia krzyż łaciński. Wejście zamknięte jest dwuskrzydłowymi drzwiami otwieranymi na zewnątrz z dekoracyjnym okuciem. Ponad portalem usytuowane jest niewielkie ostrołukowe okno. Szczyt wieńczy sterczyna z ostrołukową blendą.

Plac kościelny o regularnym prostokątnym zarysie otoczony jest kamiennym murem. W ciągu południowym znajdują się również kamienny przypory. W narożniku południowo-wschodnim zlokalizowana jest ceglana brama przejazdowa z ostrołukowym uskokowym portalem. Zdobią ją płytkie ostrołukowe blendy z krzyżem łacińskim oraz prostokątne pole z inskrypcją Christus ist mein Leben – Chrystus jest moim życiem. Inskrypcja wypełniała również analogiczne pole znajdujące się na wewnętrznej ścianie bramy, niestety po miedzianych literach pozostały jedynie otwory w cegle. Plac kościelny pełnił funkcję lokalnej nekropolii. Po licznych niegdyś nagrobkach pozostał jedynie żeliwny krzyż Christiana Rehlsa usytuowany naprzeciw zachodniego portalu.    

Wyposażenie

- Ołtarz barokowy z 1716 roku o formie architektonicznej flankowany kolumnami korynckimi w stylu późnego baroku. W ażurowym obramieniu z liści akantu dwie figury dzieci. Poszczególne piętra zawierają obrazy przedstawiające kolejno; ostatnią wieczerzę, ukrzyżowanie i zmartwychwstanie Chrystusa. Dekorację dopełniają rzeźbione postacie aniołów.  
- XIX wieczna chrzcielnica o formie kielichowej wykonana z piaskowca. Czasza, trzon i podstawa ośmioboczne, zdobione maswerkowym wypełnieniem w postaci trójliścia i ostrołuku. Na wierzchnim obrzeżu czaszy widoczna inskrypcja. Pokrywa drewniana profilowana z czterema liśćmi akantu ora kulą z krzyżykiem.  
- XIX wieczne malowidło ścienne przedstawiające Chrystusa uwalniającego baranka.
- Dzwony. Z pośród trzech dzwonów, które znajdowały się na wieży rosnowskiego kościoła zachował się tylko jeden. Nie udało mi się ustalić który.
Dzwon duży – średnica 1.04. m. Smukły kształt z gładkimi krzywiznami. Odlany prawdopodobnie w XIV wieku. Napis na górnej krawędzi wykonany gotycką majuskułą. Pomiędzy słowami małe okrągłe tarcze z dekoracjami heraldycznymi.
Dzwon średni – średnica 0.80 m. Smukły kształt, powierzchnia płaszcza gładka pozbawiona ozdób. Napis na górnej krawędzi minuskułą gotycką zawiera rok 1437, cyfra 3 jest odtworzona w odbiciu lustrzanym.
Dzwon mały – średnica 0,68 m. Smukły kształt i gładkie powierzchnie. Odlany prawdopodobnie w XIV wieku. Napis na górnej krawędzi gotycką minuskułą „ave + plena”.         

- Zegar. Na przedwojennych fotografiach dostrzec można tarcze zegarowe usytuowane tuż pod okapem hełmu wieży. Inwentaryzacja niemiecka nie ujęła mechanizmu zegarowego jednak wspomina o dzwonie zegarowym, który znajdował się w latarni wieży. 

 

Wyposażenie niezachowane

Niemiecki katalog zabytków powiatu Königsberg wymienia szereg zabytków ruchomych stanowiących wyposażenie kościoła, które zostały utracone.
- Barokowa ambona z początku XVIII wieku.
- Organy w roku 1847. Niewielki instrument o trakturze mechanicznej, posiadający 10 registrów, dwa manuały i pedał. Wybudowany przez warsztat Friedricha Bütowa. Należałoby ustalić czy został przeniesiony czy zniszczony?   
- Malowidła ścienne z XIX wieku na ścianach nawy: „Kazanie na górze” oraz „Syn marnotrawny”.
- Trzy masywne świeczniki mosiężne z XVII wieku.
- Krucyfiks o starożytnej formie z ok. 1810 roku.   
- Misa chrzcielna wykonana z mosiądzu z grawerowanym wizerunkiem jednorożca.
- Dzban cynowy do lavabo z 1711 roku.
- Puszka na komunikanty z XVIII wieku.
- Dwa kielichy cynowe z XVIII wieku.
- Srebrne pudełko (hostiarka) z ok. 1700 roku.
- Żyrandol mosiężny z ornamentami roślinnymi z ok. 1820-1840 roku.
- Szpada z ok. 1700 roku z inkrustowanym ornamentem ze srebra.

 



11 października 2020r. 05 grudnia 2020r. 2 8037