dodano: 2004-10-26 00:00:00 edycja: 2019-04-26 21:54:27 odsłon: 9750

TRZEBIATÓW - kaplica św. Jerzego ( Treptow )

Województwo: zachodniopomorskie
Powiat: gryficki
Gmina: Trzebiatów
(Inna forma użytkowania) 

 

Podobnie jak w większości średniowiecznych miast, oprócz właściwych ośrodków życia religijnego w postaci kościoła parafialnego i konwentu zakonnego, występują w Trzebiatowie również zespoły szpitalno-opiekuńcze niosące pomoc pielgrzymom, osobom chorym i bezdomnym. Kompleksy te fundowane były najczęściej przez radę miejską lub zrzeszonych w cechach i bractwach mieszczan. Składały się one zazwyczaj z budynku mieszkalnego, kaplicy i cmentarza. Z obawy przed rozprzestrzenianiem się chorób i epidemiami lokalizowane były najczęściej poza murami miasta, rzadziej w ich obrębie. Nosiły zazwyczaj wezwania; św. Jerzego, św. Ducha i św. Gertrudy. W Trzebiatowie funkcjonowały wszystkie trzy szpitale i co należy do wyjątków przetrwały one do dzisiaj.

Źródła

- Pierwsza wzmianka pochodzi z roku 1307, gdzie kościół szpitalny wymieniony został jako domus leprosorum – dom dla trędowatych, Pommersches Urkundenbuch IV, nr 275.
- Obok kaplicy wzniesiono też zabudowania szpitalne, które dysponowały dwudziestoma miejscami dla mężczyzn i kobiet.
- W XIX wieku całkowicie przebudowano kaplicę czyniąc z niej przytułek a w latach sześćdziesiątych XX wieku przebudowano ją na mieszkania czynszowe.

Architektura:

Kościół szpitalny św. Jerzego wzniesiono przed miastem na tzw. przedmieściu Kołobrzeskim przy starym trakcie wiodącym z Trzebiatowa do tego biskupiego miasta. Cały zespół składał się z budynków szpitalnych w formie trójskrzydłowego założenia z przylegającą doń kaplicą. Przyjmuje się, że początkowo Kościół jak i reszta budynków szpitala, wzniesiony był w konstrukcji ryglowej. Dopiero w XV wieku wzniesiono na tym samym miejscu murowaną świątynię. Była to budowla salowa, orientowana, założona na planie prostokąta o wymiarach 15,30 x 8,40 z półkoliście zamkniętym prezbiterium i bez wieży zachodniej. Ściany posadowione na kamiennym fundamencie wymurowane zostały z cegły. Wnętrze przykryto prawdopodobnie sklepieniami krzyżowo-żebrowymi i dwuspadowym, ceramicznym dachem załamanym pięciobocznie nad zamknięciem prezbiterium. Pomiędzy przyporami znajdowały się duże okna (najprawdopodobniej z laskowaniem) o ostrołukowych, profilowanych ościeżach. Portalowe wejścia znajdowały się od strony południowej i zachodniej. Zapewne ościeża ich były uskokowe, rozglifione i zamknięte ostrołukiem. Nad portalem południowym znajdował się okulus o dość dużych rozmiarach i prawdopodobnie uskokowych ościeżach. Podziały elewacji wyznaczały zarówno uskokowe skarpy symetrycznie opinające budowlę, jak i gzymsy: cokołowy, okapnikowy i wieńczący.
Na przestrzeni wieków kaplica zmieniała swe przeznaczenie stając się w okresie protestantyzmu przytułkiem a następnie obiektem mieszkalnym. Stopniowo zacierał się jej jednoznaczny, sakralny charakter. Przebudowie uległo szczególnie wnętrze, które podzielono na dwie kondygnacje i całkowicie zabudowano. Elewacje zewnętrzne otynkowano. Zamurowano ostrołukowe okna wybijając je w nowych miejscach. Zamurowano też portale wejściowe a klatkę schodową zlokalizowano od strony północnej. Zachowały się jednak relikty pierwotnego założenia jak chociażby ślady po portalach, poducza okien w elewacji wschodniej oraz fragmenty ościeży okulusa.
Po obiektach szpitalnych nie ma dziś śladu. Być może dokładne badania archeologiczne potwierdziłyby ich istnienie i układ, tak jak przypadkowe prace ziemne przeprowadzone wokół kaplicy a szczególnie na północ od niej potwierdziły istnienie w tym miejscu przyszpitalnego cmentarza.
Funkcje domu mieszkalnego pełni kaplica aż po dzień dzisiejszy. Zważywszy na skromne warunki mieszkaniowe oraz rangę obiektu warto byłoby podjąć wysiłek przywrócenia mu dawnej świetności.

Wyposażenie:

Nie zachowało się

Widok od południa
Widok od wschodu
Strona północna
Portal południowy i fragment okulusa
Portal zachodni - zamurowany
Elewacja wschodnia


26 października 2004r. 26 kwietnia 2019r. 9750