dodano: 2023-02-17 21:11:04 edycja: 2023-02-17 21:16:52 autor: 2 odsłon: 2513

WYSOKA (Wittstock)

Województwo: zachodniopomorskie
Powiat: myśliborski
Gmina: Boleszkowice
Diecezja: szczecińsko-kamieńska
Dekanat: Mieszkowice
Parafia: Boleszkowice – filia pw. św. Teresy od Dzieciątka Jezus

Niewielka wieś sołecka położona na Równinie Gorzowskiej w odległości 6 km na zachód od Dębna. Ślady osadnicze związane są z kulturą łużycką (1300-400 p.n.e.).  Już w drugiej połowie VII wieku istniała tu otwarta osada przekształcona następnie w wieś słowiańską, powiązaną prawdopodobnie z plemieniem Lubuszan. O tak wczesnej metryce świadczy ulicowo-placowy układ zabudowy z kościołem usytuowanym w centrum osady na wschodnim brzegu niewielkiego jeziora. W dobie rywalizacji terytorialnych ziemia ta przynależała przejściowo do Polski a następnie do Brandenburgii. Około 1250 roku margrabiowie brandenburscy zasiedlili te tereny osadnikami niemieckimi tworząc tzw. Nową Marchię. W księdze ziemskiej margrabiego brandenburskiego Ludwika Starszego wymieniono uposażenie wsi w wysokości 64 łanów ziemi. Przez następne wieki Withstock był własnością okolicznych rodów rycerskich: von Wittes, von Mörner, von Werbelows, von Ihlows i von Sohr. W latach 1402-1454/55 na terenie Nowej Marchii swoje rządy sprawowali Krzyżacy. Następnie Nowa Marchia stała się niezależnym państwem w ramach Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. W okresie wojny trzydziestoletniej wieś Witstoch została zniszczona i wyludniona. Ponowne zasiedlenie miało miejsce pod koniec XVII wieku. W roku 1720 wieś weszła w skład domeny państwowej z siedzibą w Dębnie. W roku 1755 we wsi powstało założenie folwarczne. W tym czasie majątek posiadał 1361 morgi, 4 domy i 32 mieszkańców; wieś natomiast liczyła 13 domów i 111 mieszkańców, kuźnię i karczmę. Na początku XX wieku wybudowano nowy dwór i rozbudowano folwark. W roku 1945 zniszczeniu uległy jedynie dwór i 4 gospodarstwa rolne. W następnych latach do Wysokiej napłynęli przesiedleńcy z okolic Stanisławowa i Lwowa a także repatrianci i osadnicy wojskowi. Uruchomiono szkołę podstawową (zlikwidowana pod koniec lat 80 XX wieku), oraz Państwowe Gospodarstwo Rolne (zlikwidowane w 1993 roku). Dzięki prowadzonej obecnie działalności rolniczej Wysoka zachowała swój wiejski charakter.      

Źródła

- Kościół zbudowano na przełomie XIV i XV wieku.
- Przebudowany na początku XVIII wieku.
- W latach 1880-1890 nadbudowano wieżę kościelną.
- Kościół poświęcono 03.10.1946 roku.
- Odrestaurowany w 2012 roku. Renowacji wymaga jedynie wieża.  

Architektura

Kościół usytuowano na lekko wyniesionym cyplu wschodniego brzegu jeziora. Otrzymał prosty salowy układ przestrzenny oparty o plan prostokąta. Zgodnie z obowiązującym kanonem kościół orientowano.  Pod koniec XIX wieku nad wschodnią częścią nawy nadbudowano niewielką wieżę.

Wszystkie ściany posadowione na kamiennym fundamencie wzniesiono z dobrze obrobionych kwadr granitowych oraz kamieni narzutowych, ułożonych w regularne poziome warstwy z wykorzystaniem okrzesków w warstwach wyrównawczych. Dokładniej obrobiono kwadry w narożach ścian oraz ościeżach portali i okien. Wnętrze zamknięto płaskim stropem belkowym oraz dachem dwuspadowym krytym dachówką ceramiczną. Kamienne pozostały również szczyty, jedynie ich krawędzie wymurowano od nowa z cegły. W ścianie południowej w jej wschodniej partii widoczny jest znaczny ubytek kwadr, uzupełniony wtórnie kamieniem łamanym. Przyczyna tego destruktu nie jest znana. Ciekawostką jest również sposób posadowienia belek stropowych i konstrukcji dachu na drewnianym oczepie widocznym z zewnątrz.       

Kościół otrzymał trzy portalowe wejścia o ościeżach wykonanych z kwadr i klińców granitowych, zamkniętych ostrołukiem bez elementu zwornikowego. Archiwolty obwiedziono dodatkowym wieńcem kamieni. Najbardziej okazały portal usytuowano w podstawie ściany zachodniej. Posiadał dwuuskokowe ościeże. Obecnie pozostaje zamurowany. Kolejne dwa portale o dwu i jedno uskokowych ościeżach usytuowano w ścianie południowej. Stanowią główne wejścia do świątyni.

Ostrołukowy wykrój posiadały również okna, osadzone symetrycznie po trzy, na przestrzał, w ścianach północnej i południowej. Triada okien znajdowała się również w elewacji wschodniej. Zachowały się jedynie relikty ich ościeży, bowiem około 1700 roku poszerzono je znacznie, a ościeża zamknięte łukami koszowymi i skośnymi parapetami wymurowano od nowa z cegły. Ostrołukowe zamknięcie posiadały prawdopodobnie trzy płytki blendy zdobiące szczyt wschodni, zniszczone częściowo przez nadbudowaną wieżę. 

Pod koniec XIX wieku nad fasadą wschodnią wybudowano niewielką wieżę o planie kwadratu i dwuczłonowej drewnianej konstrukcji szkieletowej. Wsparta została na ścianie szczytowej, więźbie dachowej oraz dodatkowych podciągach i dwóch słupach posadowionych w posadzce prezbiterium. Poszczególne człony otrzymały bliźniaczą formę ale odmienne proporcje. We wszystkich ścianach z wyjątkiem zachodnich, osadzono centralnie niewielkie okna o prostych ościeżach zamkniętych portykiem i parapetem. Deskowane ściany obłożono płytkami z łupka skalnego. Przesłonięte zostały żaluzjami dla lepszego rozchodzenia się dźwięku dzwonów.  Całość zwieńczono ostrosłupowym hełmem krytym blachą, zakończonym kulą i krzyżem.

Plac kościelny o dość regularnym prostokątnym zarysie jeszcze do roku 1945 pełnił funkcję lokalnej nekropolii. Od strony południowej i zachodniej okalał go kamienny mur oporowy. Po wojnie cmentarz zlikwidowano a wszystkie nagrobki wraz z płytami zepchnięto do pobliskiego jeziora. Przy niskim stanie wody zauważyć można wiele płyt pomnikowych i elementów nagrobków. Ocalał jedynie betonowy postument usytuowany przy wschodniej ścianie kościoła, będący pozostałością po obelisku upamiętniającym niemieckich żołnierzy poległych podczas I wojny światowej (Kriegerdenkmal). Obecnie wieńczy go figura Matki Boskiej.

Wyposażenie

- Empora zachodnia o prostej formie z płycinową balustradą, osadzona w ścianach i wsparta na dwóch słupach.
- Dzwon z 1883 roku o średnicy 0,7 m.
- Pozostałe wyposażenie współczesne. 
 
 
2.jpg
3.jpg
1.jpg
6.jpg
7.jpg
8.jpg
9.jpg
11.jpg
13.jpg
15.jpg
21.jpg
17.jpg
18.jpg
DSC_1094.jpg
25.jpg
27.jpg
28.jpg
29.jpg
30.jpg
31.jpg
33.jpg
35.jpg
36.jpg
40.jpg
43.jpg
44.jpg
46.jpg
47.jpg
50.jpg
51.jpg
52.jpg
54.jpg
55.jpg
56.jpg
57.jpg
60.jpg
61.jpg
62.jpg
63.jpg
64.jpg
66.jpg
67.jpg


17 lutego 2023r. 17 lutego 2023r. 2 2513