SCHÖNOW (Dzwonów)

Niewielka wieś o średniowiecznym rodowodzie położona na uboczu utartych traktów, w odległości 17 km na północny-zachód od Schwedt, na skraju moreny czołowej stanowiącej krawędź doliny rzek Randow-Welse. Ślady osadnicze z terenu osady sięgają epoki brązu. Natomiast o słowiańskiej metryce wioski świadczy jej prawdopodobna nazwa „Dzwonów„ oraz układ zabudowy skupionej wokół centralnego placu, na którym w późniejszym okresie wzniesiono kościół. Na kartach historii pojawiła się w roku 1272, w dokumencie margrabiów brandenburskich uposażających częścią wsi Woltersdorfu klasztor cystersów w Chorin. Jako świadek czynności prawnych wystąpił właściciel Schönow - Hinricus de Sydow. W XVIII wieku kolejne już pokolenie rodu von Sydow wzniosło we  wsi założenie pałacowo-folwarczne z niewielkim parkiem. W roku 1840 wybudowano neogotycki zamek. W 1863 roku majątek został sprzedany rotmistrzowi Gustavowi Karlowi Kieckebuschowi ze Schwedt nad Odrą. Około 1892 roku nowym właścicielem dworu został podkomorzy Kurt Gustav von Lettow-Vorbeck. Pod koniec XIX wieku majątek liczył 1130 ha ziemi, 493 ha lasu, a główną gałęzią produkcji rolnej była hodowla owiec. Dynamiczny rozwój miejscowości możliwy był dzięki powstałemu w 1843 roku połączeniu kolejowemu Berlin-Szczecin. W pewnym okresie folwark dysponował nawet własną bocznicą wąskotorową. Po roku 1945 w wyniku uwłaszczeniowej reformy rolnej majątek przeszedł na skarb państwa. Dwór przez długi czas był nieużytkowany, a następnie wystawiony na sprzedaż. Nowi właściciele przejęli go dopiero w 2014 roku. Obecnie w Schönow istnieje kilka gospodarstw rolnych, dzięki którym miejscowość zachowała swój rolniczy charakter.

Źródła

Architektura

Kościół usytuowano w centrum wiejskiej zabudowy na niewielkim placu wydzielonym kamiennym murem. Prosty salowy układ przestrzenny oparty na palnie prostokąta przetrwał do XIX wieku, kiedy to wzbogacono go o wschodnią apsydę. Wszystkie ściany posadowione na kamiennym fundamencie i niskim cokole zakończonym fazowanym gzymsem, wymurowano z dobrze obrobionych kwadr granitowych ułożonych w regularne poziome warstwy. Nieco dokładniej obrobiono ościeża portali i okien oraz narożniki ścian. Wnętrze zamknięto płaskim stropem belkowym oraz dachem dwuspadowym krytym dachówką ceramiczną.

Kościół otrzymał trzy, lub nawet cztery, portalowe wejścia. Trzy są w pełni czytelne, mimo iż północny został zamurowany. Zagadką pozostaje zachwianie wątku kamiennych warstw w okolicy zachodniego okna elewacji południowej, a także układ niektórych kwadr w formie łukowatego ościeża, wyglądających jak relikt portalu. Najbardziej rozbudowaną formę otrzymał portal zachodni. Niestety w XIX wieku jego kamienne ościeża usunięto. Nowy trójuskokowy portal wymurowano z cegły. Ościeże zewnętrzne zamknięto ostrołukiem, wewnętrzne natomiast łukiem odcinkowym tworzącym tympanon. Portal południowy otrzymał dwuuskokowe ościeże wykonane z kwadr i klińców graniowych zamkniętych ostrołukiem z elementem zwornikowym. Archiwoltę obwiedziono dodatkowym wieńcem kamieni.

XIX wiek odcisnął swoje piętno także na otworach okiennych, które na nowo wymurowano, z zachowaniem ich pierwotnej lokalizacji. Poszerzone, uskokowe ościeża wykonane z cegły, zamknięto zdecydowanym ostrołukiem gotyckim i skośnym parapetem. W świetle okna umieszczono szklenie witrażowe oraz metalową kratę. W miejscu okien wschodnich wykonano apsydę.        

Szczyt zachodni wymurowano od nowa cegłą maszynową. Otrzymał skromną dekorację w postaci dwóch płytkich i wąskich blend ostrołukowych oraz trzech niewielkich okulusów. Boki szczytowe nieco poszerzono z dodaniem delikatnego profilowania. Szczyt zwieńczono niedużą sygnaturką, w której umieszczony był dzwon. Szczyt wschodni wymurowano od nowa wraz z całą ścianą. Dolną partię z kamienia łamanego, górną z cegły maszynowej. W szczycie umieszczono niewielką okrągłą blendę a w zwieńczeniu sterczynę w formie kwiatonu. Do ściany wschodniej dobudowano pięcioboczną sklepioną apsydę z trzema ostrołukowymi oknami w neogotyckiej stylizacji z licznymi fryzami i gzymsami. Zamknięto ją dachem wielopołaciowym krytym dachówką.     

Plac kościelny o nieregularnym zarysie wydzielono w XIX wieku niskim kamiennym murem z ceglanymi bramkami od wschodu i zachodu. Prawdopodobnie pełnił funkcję cmentarza do momentu założenia nowej nekropolii, która znajduje się opodal. Na niej wzniesiono niewielką kaplicę przedpogrzebową.

Wyposażenie