dodano: 2024-06-10 22:57:16 edycja: 2024-11-29 21:08:47 autor: 2 odsłon: 3499

WISMAR (Wyszomierów)

Bundesland: Brandenburg
Landkreis: Uckermark

PMała wieś położona w odległości 4 km na północny wschód do Strasburga. Średniowieczny rodowód widoczny jest w układzie zabudowy, skupionej wokół szerokiego wrzecionowatego nawsia ze stawem i kościołem po środku. Z kolei słowiańskie korzenie potwierdzone zostały w rdzeniu nazwy wsi wywodzącej się od jej założyciela Vysěmêr lub Visemêr.  W późniejszych okresach nazwa miejscowości kilkukrotnie ewaluowała: 1316 Wismarowe, 1321 Bysmerow, 1534 Wissmar. Na kartach historii pojawiła się w roku 1316 w dokumencie margrabiego Ludwika, poświadczającym uposażenie wsią klasztoru cysterek w Boitzenburgu. Podjęta przez zakon akcja kolonizacyjna przyczyniła się do dynamicznego rozwoju osady. W połowie XVI wieku zamieszkiwali tu przedstawiciele starego rodu rycerskiego: von Schwechten. Po nich swoją obecność w Wismarze zaznaczyły rodziny von Farenholz, von Rawen, von Blankenburg, von Arnim i von Stülpnagel. W tym też okresie we wsi znajdowało się 20 gospodarstw chłopskich i 12 chałup zagrodników. Podczas wojny trzydziestoletniej miejscowość nieznacznie się wyludniła. W późniejszych wiekach wieś odbudowała swój potencjał. Peryferyjne położenie miejscowości uchroniło ją od kolejnego kataklizmu jaki przyniosła ze sobą II wojna światowa. Po wojnie mimo wielu przemian społeczno-gospodarczych Wismar zachował swój rolniczy charakter.     

Źródła   

- Kościół powstał w drugiej połowie XIII wieku.
- Jeszcze na początku XIX wieku kościół był filią parafii w Lübbenow. Następnie stał się kościołem parafialnym. 
- W roku 1825 dobudowano wieżę zachodnią oraz południową kruchtę, przebudowano szczyt wschodni, przemurowano okna.

Architektura

Kościół usytuowano we wschodniej części rozległego wrzecionowatego nawsia, pośrodku wiejskiej zabudowy. Założony na planie prostokąta, otrzymał prostą salową formę z dobudowaną od północy zakrystią. W pierwszej połowie XIX wieku pierwotne założenie rozbudowano o południową kruchtę i masyw wieży zachodniej.

Wszystkie ściany posadowione na kamiennym fundamencie wymurowano z kwadr granitowych o umiarkowanym stopniu obróbki, łączonych zaprawą wapienną, ułożonych w regularne poziome warstwy. W podstawie wieży nie zachowano regularności wątku muru, wykorzystując w większości nieobrobione kamienie polne przy znacznym udziale okrzesków i rumoszu ceramicznego. Jednoprzestrzenne wnętrze zamknięto tynkowanym drewnianym stropem koszowym i dwuspadowym dachem krytym dachówką. W XIX wieku zmieniono formę dachu na mansardowy.    

Kościół posiadał pierwotnie trzy portalowe wejścia usytuowane w ścianach północnej, południowej i zachodniej. Uskokowe ościeża wykonane z kwadr i klińców granitowych zamknięto ostrołukiem. Portal północny został zamurowany, zachodni obudowany kruchtą wieży, południowy przesłonięty kruchtą południową.

Okna osadzono symetrycznie po cztery w ścianach północnej i południowej, oraz zespół trzech okien w ścianie wschodniej. Kamienne ościeża, obustronnie rozglifione, zamknięto ostrołukiem i skośnym parapetem. W XIX wiek niemal wszystkie przemurowano. Pozostawiono jedynie środkowe okno we wschodniej ścianie szczytowej, zamurowane ostatecznie w późniejszym okresie.    

We wschodniej partii ściany północnej zachowały się ślady po znajdującej się tam zakrystii. Strzępia murów i widoczne fundamenty pozwalają uchwycić jej zarys.

Na początku XIX wieku do ściany zachodniej kościoła dobudowano wieżę z podstawą o planie prostokąta, o boku nieznacznie tylko wychodzącym poza obrys nawy. Ściany posadowione na kamiennym fundamencie wymurowano z kamieni polnych nieznacznie tylko przyciosanych, układanych bez zachowania ciągłości wątku. Materiału ceramicznego oraz okrzesków kamiennych użyto wyłącznie w wypełnieniach i warstwach wyrównawczych. Ościeża portali i okien wykonano z cegły.

Główny portal wejściowy usytuowano w ścianie zachodniej. Jednouskokowe ościeże, obwiedzione dodatkowym obramowaniem, zamknięto łukiem pełnym. Dwuskrzydłowe drzwi deskowane prowadzą do wnętrza przestronnej kruchty. Ponad portalem wykonano okno w formie półkola a ponad nim okulus. Bliźniacze, nieco mniejsze, portale osadzono w ścianie północnej i południowej.   

Drugą kondygnację o planie kwadratu wymurowano w całości z cegły. Wysunięte nieco ponad połać dachową półszczyty otrzymały łukowate zakończenie. W każdej z trzech ścian osadzono prostokątne okno o prostych ościeżach, obramionych dodatkową opaską.

Trzecia kondygnacja otrzymała konstrukcję szkieletową, ośmioboczną. Prostokątne regularne fachy wypełniono cegłą i otynkowano. W środkowych rzędach osadzono prostokątne okna, przesłonięte żaluzjami dla lepszego rozchodzenia się dźwięku dzwonów. Powyżej okien, na osi wschód zachód, umieszczono tarcze zegarowe. Całość zamknięto ośmioboczną kopułą krytą łupkiem skalnym, zakończoną latarnią. Zwieńczono ją iglicą z kulą i wiatrowskazem. Na chorągiewce umieszczono inskrypcję „ANNO 1825”.    

W XIX wieku dobudowano kruchtę południową sytuując ją w miejscu znajdującego się tam portalu wejściowego. Otrzymała plan zbliżony do kwadratu. Wymurowano ją prawdopodobnie z cegły i otynkowano. Wnętrze zamknięto płaskim stropem i dachem dwuspadowym prostopadłym do osi kościoła, krytym dachówką cementową. Od południa sytuowano szerokie wejście o prostym ościeżu zamkniętym łukiem odcinkowym. Drzwi dwuskrzydłowe deskowe. Powyżej, płytka półkolista blenda.   

Plac kościelny o regularnym kwadratowym zarysie otoczono solidnym kamiennym murem z bramką od zachodu. Porośnięty starodrzewem przez wieki pełnił funkcję lokalnej nekropolii. Zachowało się kilka nagrobków.

Wyposażenie

- Barokowy ołtarz ambonowy z pierwszej połowy XVIII wieku (pierwotnie znajdował się w kościele w Schwarzensee. Dobudowano go do istniejącej wcześniej ceglanej mensy. Konstrukcja typu architektonicznego wsparta na czterech kolumnach z koszem ambonowym pośrodku i baldachimem wbudowanym w gierowane gzymsy. Całość bogato zdobiona akantem i wicią roślinną. Ołtarz został odrestaurowany w 2005 roku.
- Anioł chrzcielny zakupiony w 1788 roku przez rodziny von Armin i von Stülpnagel za sumę 40 Reichstalerów. Pełno rzeźbiona w drewnie, uskrzydlona postać, trzymająca w rękach wieniec laurowy owinięty wstążkami, podwieszona była pod stropem kościoła. Na początku XX wieku czasowo wystawiona na ekspozycji w Muzeum Historii i Kultury w Prenzlau. W latach 60. XX wieku dzieło wróciło na swoje miejsce. Odrestaurowany w 2010 roku.
- XIX wieczne ławy dla wiernych.
- Drewniane epitafium tablicowe upamiętniające dwóch braci zmarłych w latach 1866 i 1870. Tablicę ozdobiono dwoma żelaznymi krzyżami, które w czasach NRD zostały usunięte. Na zachód od kościoła znajduje się kolejny pomnik wykonany z kamieni polnych. Na płycie z czarnego marmuru upamiętniono poległych żołnierzy wojen wyzwoleńczych oraz poległych w I i II wojnie światowej.
- Empora zachodnia z XIX wieku z krótkimi bocznymi skrzydłami. Konstrukcja osadzona w ścianach i wsparta na słupach. Balustrada płycinowa malowana. Zabudowany obecnie dół tworzy tzw. „kościół zimowy”.  
- Organy, usytuowane na emporze zachodniej wykonał w 1840 roku warsztat Friedricha Wilhelma Kaltschmidta ze Szczecina. Prospekt o prostych podziałach utrzymany w stylu klasycystycznym. Instrument dziesięciogłosowy z podwójnym manuałem i pedałem, o trakturze mechanicznej. W roku 1917 piszczałki cynowe zostały zarekwirowane na cele wojenne.  W 1945 roku rozkradziono cześć pozostałych metalowych piszczałek. W roku 1953 organomistrz Karl Gerbig z Eberswalde przeprowadził naprawę instrumentu. W roku 1993 naprawę i wymianę uszkodzonych przez korniki drewnianych piszczałek przeprowadził Ulrich Fahlberg z Eberswalde.
Dyspozycja:
 
Manuał (C–f3)
Principal 8'
Hohlflöte 8'
Gamba 8'
Octave 4'
Mixtur 3-5f
Lieblich Gedact 8'
Salicional 8'
Flautino 4'
 
Pedał  (C–d1)
Subbaß 16'
Violon 8'
 
Pielhilfen
Koppeln: Manualcoppel (II/I) Pedalcoppel (I/P)
2.jpg
4.jpg
5.jpg
3.jpg
6.jpg
7.jpg
8.jpg
12.jpg
15.jpg
16.jpg
21.jpg
22.jpg
18.jpg
27.jpg
26.jpg
25.jpg
28.jpg
31.jpg
29.jpg
30.jpg
34.jpg
35.jpg


10 czerwca ponad tydzień temu, 2024-11-29 2 3499