dodano: 2021-12-15 21:24:27 edycja: 2024-02-18 23:50:41 autor: 2 odsłon: 9865

ZICHOW (Cichów)

Bundesland: Brandenburg
Landkreis: Uckermark

Niewielka wieś o średniowiecznym rodowodzie położna w odległości 5 km na południowy wschód od Gramzow. Osada powstała z pewnością w średniowieczu a jej słowiańska nazwa może być łączona z imieniem założyciela - Sicha. Dynamiczny rozwój wsi nastąpił wraz z kolonizacją niemiecką. Z okresu tego pochodzi ulicowy układ zabudowy i założenie zamkowe usytuowane na wschodnim brzegu niewielkiego jeziora. Pierwsza wzmianka źródłowa o Zichow zawarta została w dokumencie wystawionym przez konwent Norbertanów w Gramzow, datowanym na 1288 rok. W późniejszych okresach nazwa wielokrotnie ewaluowała: Tzychow (1321), Czichow (1355), Zychow (1456), Zygow (1487), Ziechow (1578), Zichow (do 1945). W 1354 elektor Ludwik II brandenburski zastawił Zichow i Golm Księstwu Pomorskiemu. Miejscowości zostały odebrane przez elektora Fryderyka II w 1447 r. W późniejszym okresie wieś była własnością kilku rodów szlacheckich. W okresie wojny trzydziestoletniej wieś została częściowo zniszczona i wyludniła się. W XIX wieku nastąpił dynamiczny rozwój miejscowości, przerwany kolejnym kataklizmem wojenny. Po roku 1945 nastąpił dalszy rozwój wsi. Mimo zachodzących przemian strukturalnych zachowała typowo rolniczy charakter.

Źródła

- Kościół wzniesiono w drugiej połowie XIII wieku.
- Częściowo zniszczony podczas wojny trzydziestoletniej.
- Odbudowany w 1713 roku.
- Rozbudowany w partii wieży w 1883 roku.

Architektura

Kościół usytuowano na skraju skarpy łagodnie opadającej w kierunku przebiegającej przez wieś drogi. Otrzymał charakterystyczny układ przestrzenny składający się z prostokątnej wieży o tej samej szerokości i wysokości co nawa, prostokątnego w planie korpusu nawowego oraz prostokątnego, prosto zamkniętego prezbiterium. W późniejszym okresie do ściany południowej prezbiterium dobudowano pomieszczenie zakrystii.

Wszystkie ściany posadowione na kamiennym fundamencie wzniesiono z dobrze obrobionych kwadr granitowych łączonych zaprawą wapienną ułożonych w regularne poziome warstwy.

Do wnętrza kościoła prowadziły trzy wejścia. Najbardziej okazałą formę otrzymał portal usytuowany w zachodniej ścianie wieży. Trójuskokowe ościeże wykonane z kwadr i klińców granitowych zamknięto ostrołukiem bez elementu zwornikowego. Ostrołukowy wykrój otrzymały również dwuskrzydłowe drzwi wejściowe. Ponad portalem osadzono niewielki okulus wykonany z kwadr granitowych. Drugie portalowe wejście usytuowano w zachodniej partii południowej ściany nawy. Jednouskokowe ościeże wykonane z kwadr i klińców granitowych zamknięto ostrołukiem bez elementu zwornikowego. W późniejszym okresie portal ten zamurowano. Trzecie z wejść lokowano w zachodniej partii południowej ściany prezbiterium. Portal ten otrzymał prawdopodobnie tę samą ostrołukową formę. W późniejszym okresie został przesłonięty dobudowaną w tym miejscu zakrystią. W ścianie północnej nawy mogło znajdować się jeszcze jedno portalowe wejście, o czym świadczyć może przerwa w wątku muru i ślady przemurowania.

W nienaruszonej formie zachowały się okna kościoła rozmieszczone symetrycznie na przestrzał po trzy w ścianach nawy i po dwa w ścianach prezbiterium. We wschodniej ścianie szczytowej wykonano triadę okien w układzie piramidalnym. Wszystkie okna otrzymały ten sam wykrój. Proste i mocno rozglifione obustronnie ościeża wykonane z kwadr granitowych zamknięto ostrołukiem i skośnym parapetem. W późniejszym okresie wykonano jeszcze parę niewielkich okien o ostrołukowym wykroju usytuowanych w zachodniej partii ścian północnej i południowej nawy w celu doświetlenia przestrzeni pod emporą organową.

Szczyt wschodni pozbawiono dekoracji. Wykonano jedynie niewielki otwór szczelinowy wentylujący poddasze. W późniejszym okresie dodano jeszcze jedno niewielkie okno. Proste ceglane ościeże zamknięto łukiem odcinkowym. Podstawę szczytu wymurowano z kwadr granitowych, wyższą partię z polnych otoczaków.

Przestrzenie nawy i prezbiterium oddzielono łukiem tęczowym (niestety usunięto go podczas XIX wiecznej przebudowy). Wnętrze kościoła zamknięto płaskimi stropami belkowymi i dwuspadowymi dachami krytymi dachówką ceramiczną.

W tym samym okresie wybudowano zakrystię. Otrzymała plan prostokąta, dłuższym bokiem przylegającego do południowej ściany prezbiterium. Wszystkie ściany łącznie z narożnymi lizenami, sterczynami i szczytem wymurowano z ceramicznej cegły maszynowej. Wnętrze zamknięto stropem belkowym i dachem dwuspadowym prostopadłym do osi kościoła, krytym dachówką ceramiczną. Portalowe wejście o ostrołukowym wykroju usytuowano w południowej ścianie szczytowej zamykając je dwuskrzydłowymi drzwiami z nadświetlem. Flankują je dwa niewielkie okna o ostrołukowym wykroju oraz niewielki okulus w szczycie.    

Wieża zachodnia otrzymała plan prostokąta, długością równego nawie. Z nawą zrównano również wysokość ścian wzniesionych z tego samego materiał. Jedynie szczyt zachodni wykonano z cegły z dodatkiem kamiennych otoczaków. Nieznana jest pierwotna forma nadstawy wieży. Wykonana była prawdopodobnie w konstrukcji szkieletowej szalowanej. Pod koniec XIX wieku wzniesiono nadbudowę kalenicową przy użyciu cegły i kamienia polnego. Otrzymała plan kwadratu. Podstawa i korona ścian wzmocnione zostały szerokimi łukami odcinkowymi oraz gzymsem okapnikowym wykonanym z kształtek ceramicznych. Wnętrze zamknięto dachem hełmowym ostrosłupowym wykonanym z cegły. Zwieńczono go iglicą z kulą i wiatrowskazem, na którym umieszczono daty: 1572, 1883, 1933. Wysokie okna, osadzone po dwa w każdej z elewacji z wyjątkiem wschodniej, otrzymały wąskie proste ościeża zamknięte łukiem odcinkowym. Przesłonięto je żaluzjami w celu lepszego rozchodzenia się dźwięku dzwonów.

Plac kościelny o prostokątnym zarysie w części obwiedziony został kamiennym murem z bramkami od północy i południa. Porasta go starodrzew wielogatunkowy. Nadal pełni funkcję lokalnej nekropolii.

Wyposażenie

- Neogotyckie retabulum ołtarza z 1883 roku z rzeźbionymi figurami postaci ze Starego Testamentu.  
- Pozostałości ołtarza ambonowego z roku 1713, wykorzystywane obecnie w obramieniu drzwi do zakrystii.
- Kosz ambony ustawiony osobno po stronie północnej, przyściennie. Balustrada wejścia połączona z ławą pastora.
- Krucyfiks z XVI wieku wykonany z drewna.
- Ława kolatorska z XIX wieku ustawiona przy ścianie południowej prezbiterium.
- Ława pastora z XIX wieku przy ścianie północnej prezbiterium.   
- Ławki dla wiernych z XIX wieku.
- Empora zachodnia zakotwiona w ścianach, od przodu wsparta na dwóch słupach.
- Organy z prostym prospektem trójdzielnym.    
- Dzwony:
pierwszy, odlany w XIV wieku,
drugi z XV wieku, ze znakami pielgrzyma z Aachen, Werben, Königslutter i Masstricht,
trzeci z 1581 roku wykonany w odlewni Joachima i Andreasa Beckenów w Szczecinie
- Płyty nagrobne figuralne z lat 1568, 1571, 1578, 1591 i 1598, ustawione na ścianie wschodniej prezbiterium.
- Drewniane tarcze zmarłych z lat 1568, 1578, 1591 i 1591, zawieszone obecnie na ścianie zachodniej nawy.
- Drewniane epitafium poświęcone poległym w latach 1939-1945 żołnierzom pochodzącym z Zichow i okolic. 
 
Aneks
Warto zobaczyć pałac z wieżą warowną oraz młyn wiatrowy typu holenderskiego.
 
 
Ściana południowa nawy
Wschodnie zamknięcie prezbiterium
Widok od północy
Portal zachodni
Portal południowy nawy
Okno południowe
Prezbiterium
Ambona
Nawa


15 grudnia 2021r. 18 lutego 2 9865