dodano: 2022-12-21 21:44:28 edycja: 2024-02-18 23:50:18 autor: 2 odsłon: 4707

KUNOW

Bundesland: Brandenburg
Landkreis: Uckermark

Niewielka wieś położona na uboczu utartych traktów w odległości 10 km na północ od Schwedt, na skraju morenowego wału stanowiącego północną krawędź doliny rzeki Welse. O średniowiecznym rodowodzie osady świadczą źródła pisane, placowy układ zabudowy oraz wczesna metryka kościoła. Nazwa miejscowości wykształciła się jeszcze w czasach słowiańskich i pochodzi od słowa „koń”. W roku 1281 książę pomorski Bogusław IV potwierdził patronat nad kościołem w Conow klasztorowi w Gartz. Do XVII wieku wieś stanowiła własność rodu Melsholt lub Elsholz. Od nazwy miejscowości jedna z linii rodowych została nazwana Conowsche. W roku 1563 majątek w Kunowie przeszedł w ręce Kanclerza Hansa von Wolde. W roku 1723 pułkownik Bogusław von Wolde sprzedał majątek Annie Sophie von der Albe. Trzy lata później dobra kunowskie nabył margrabia Friedrich Wilhelm von Brandenburg-Schwedt. Sporządzony w 1779 roku spis wymieniał: folwark, wiatrak, okazałą karczmę, kuźnię, kościół i szkołę. We wsi znajdowało się ponadto 18 gospodarstw chłopskich i 13 chałup zagrodników. Pod koniec XVIII wieku wieś została włączona do domeny królewskiej Fryderyk Wilhelm II z siedzibą w Schwedt.  W wieku XIX kolejnymi właścicielami Cunowa zostali: Friedrich Froreich, Ernst Vossow, Hermann Kolberg. W tym też czasie wieś zaczyna rozwijać się dynamicznie za sprawą prowadzonych w okolicy upraw tytoniu i morw. W roku 1850 rozpoczęto budowę szkoły. Pod koniec XIX wieku wieś liczyła 120 gospodarstw domowych i 603 mieszkańców. Na początku XX wieku zmieniono nazwę miejscowości na Kunow.  1 maja 1921 roku postawiono w centrum wsi pomnik upamiętniający żołnierzy poległych w I wojnie światowej. Po roku 1945 wieś rozwija się w nowych realiach polityczno-gospodarczych. W roku 1956 powstała spółdzielnia rolnicza (LPG) oraz liczne zakłady usługowe. W 1993 roku wieś została włączona w granice Schwedt.

Źródła  

- Kościół w Kunow powstał prawdopodobnie w latach 1250-1275.
- W roku 1281 patronat nad świątynią przejęli zakonnicy z Gartz.
- Kościół spłonął w czasie wojny trzydziestoletniej.
- Kościoła odbudowano na przełomie XVII i XVIII w.
- Na początku wieku XVIII wykonano barokowe elementy wyposażenia.
- W tym samym okresie wykonano szkieletową nadbudowę wieży.
- W XVIII wieku kościół w Kunow stał się świątynią filialną parafii w Woltersdorfu.
- W roku 1972 Kunow zostało parafią.
- W roku 2003 odnowiono hełm wieży z iglicą.
- W latach 2013-2016 przeprowadzono gruntowny remont kościoła.

Architektura

Kościół wybudowano na niewielkim wyniesieniu terenu, na prostokątnej parceli usytułowanej w północno-wschodnim narożniku rozległego placu z owalnym stawem pośrodku. Kościół otrzymał typowy dla średniowiecznej architektury układ przestrzenny, złożony z prostokątnej nawy, wydzielonego i prosto zamkniętego prezbiterium, oraz zachodniego masywu wieżowego tej samej szerokości co nawa lecz znacznie od niej wyższego. Poszczególne partie budowli wyodrębniono szerokimi łukami a ich wnętrza zamknięto płaskimi stropami belkowymi (obecnie odeskowane). Ostrołuk oddzielający kruchtę wieży od nawy w późniejszym okresie zamurowano. Budowlę orientowano.

Wszystkie ściany, posadowione na kamiennym fundamencie, wymurowano z dobrze obrobionych kwadr granitowych łączonych zaprawą wapienną, ułożonych w regularne poziome warstwy. Dokładniej opracowano kwadry w narożnikach ścian, w ościeżach portali i okien oraz w krawędziach szczytów.

Z pośród czterech portali wejściowych, główny usytuowano w ścianie zachodniej wieży, kolejne dwa pośrodku ścian północnej i południowej korpusu nawowego oraz jeden w ścianie północnej prezbiterium. Najbardziej okazałym jest portal zachodni o dwuuskokowym ościeżu zamkniętym ostrołukiem z elementem zwornikowym. Jednoskrzydłowe ostrołukowe drzwi wprowadzają do wnętrza kruchty wieżowej. Pozostałe portale otrzymały jednouskokowe ościeża zamknięte ostrołukiem z elementem zwornikowym. Obecnie pozostają zamurowane. W późniejszym okresie wykonano jeszcze jeden portal w ścianie północnej nawy o typowo gotyckim wykroju i jednouskokowym ościeżu wykonanym w cegle.     

Otwory okienne w swej pierwotnej formie zachowały się jedynie w ścianach prezbiterium, po dwa w północnej i południowej oraz trzy w ścianie wschodniej. Otrzymały identyczną formę, proste obustronnie rozglifione ościeża zamknięto ostrołukami i skośnymi parapetami. Okna wschodnie są tylko nieco wyższe. Otwory północne i południowe zostały w późniejszym okresie nieco przymurowane od dołu, tak by nie przesłaniały ich ławy kolatorskie ustawione we wnętrzu prezbiterium. Okna w ścianach nawy przemurowano i powiększono. Otrzymały zdecydowanie gotycki wykrój, proste ceglane ościeża i skośne parapety. Szklenie witrażowe o prostych geometrycznych kształtach.

Szczyt wschodni wymurowano z kamiennych otoczaków i otynkowano. Ozdobiono go jedynie niewielkim okulusem doświetlającym i wentylującym przestrzeń poddasza.

Narożniki ścian zwieńczono prostymi kamiennymi głowicami. Gzyms koronujący ściany wykonano wtórnie z wykorzystaniem cegły.    

Wieżę zachodnią, tej samej szerokości co nawa, wzniesiono na planie prostokąta. Ściany wyciągnięto znacznie ponad mury nawy. Nadstawę wykonano prawdopodobnie w konstrukcji szkieletowej. Obecna pochodzi z wieku XVIII. Otrzymała plan kwadratu a odkryte boki kamiennej podstawy zamknięto dachami pulpitowymi. W górnej części każdej z elewacji wykonano po dwa prostokątne okna przesłonięte żaluzjami. Tam też umieszczono dzwony. Całość zamknięto rozbudowanym ostrosłupowym hełmem zwieńczonym iglicą z kulą, wiatrowskazem i gwiazdką. Na wiatrowskazie umieszczono inskrypcję złożoną z inicjałów fundatorów.       

Plac kościelny o prostokątnym zarysie otoczono kamiennym murem z furtami od północy i południa. Od strony zachodniej z wyraźnymi cechami oporowymi. Plac okolony starodrzewem po dziś dzień pełni funkcję lokalnej nekropolii. Przy narożniku północno-zachodnim ustawiono kamień upamiętniający poległych w latach 1914-1918 żołnierzy mieszkających w Kunow.  

Wyposażenie

- Ołtarz główny ustawiony w kościele 17 maja 1719 roku. Dzieło o wyraźnej stylistyce barokowej typu architektonicznego. Główne podziały wyznaczono dwoma kolumnami, gzymsem gierowanym oraz rozbudowanym frontonem. W predelli umieszczono przedstawienie Ostatniej Wieczerzy, w części centralnej obraz ze sceną ukrzyżowania, a w bocznych policzkach wizerunki fundatorów z rodu von Wolde. Wszystko ujęto rozbudowaną wicią akantu. W wieńczącym ołtarz medalionie znalazła się scena zdjęcia z krzyża, flankowana przez rzeźbione postacie aniołów trzymających herby fundatorów, oraz anioł z chłopięciem. Ołtarz powstał prawdopodobnie w warsztacie Christiana Wiese, a malowidła w pracowni G. Steina prawdopodobnie działającego w Szczecinie, o czym świadczy sygnatura na obrazie.
- Ambona o cechach barokowych z ośmiobocznym koszem wspartym na spiralnej kolumnie oraz podwieszonym baldachimem. Usytuowana po południowej stronie łuku tęczowego oddzielającego nawę od prezbiterium z wejściem od strony prezbiterium.
- Empora zachodnia wsparta na słupach z bocznymi krótkim skrzydłami.

- Organy wykonane w 1847 roku w warsztacie Friedricha Wilhelma Kaltschmidta w Szczecinie. Jeden manuał plus pedał, traktura mechaniczna.

Dyspozycja:      

Manual           (C-f3)

Principal         8'
Gamba            8'
Hohlflöte        8'
Salicional       8'
Octav              4'
Mixtur 2 und 3 fach. 
     
Pedal   (C-d1)
Subbaß            16'
Violon             8'
Pedalcoppel, Evaquant, Calcant
 
- Anioł chrzcielny, rzeźbiony w drewnie i polichromowany, podwieszony pod stropem przed prezbiterium. Wykonany w warsztacie Erhardta Löfflera w Szczecinie.
- Pozostałości malowideł ściennych na północnej ścianie prezbiterium.
- Ławki skrzynkowe dla wiernych oraz stalle kolatorskie wykonane około 1725-1730 r. Motywem przewodnim 61 niezwykłych obrazów umieszczonych na płycinach i drzwiczkach ław jest serce – symbol człowieka wierzącego.  Wśród tych przedstawień znajdują się między innymi: serce płonące, serce uskrzydlone, serce z oczami. Przedstawieniom towarzyszą krótkie aforyzmy i sentencje biblijne o charakterze moralizatorskim. Motywy te zaczerpnięto z wydanego przez szczecińskiego teologa Daniela Kramera zbioru symboli zatytułowanego „Emblemata sacra”.
- Dzwon (zwany wielkim) zarekwirowany przez armię niemiecką 17 lipca 1917 roku. W ramach rekompensaty w roku 1924 kościół otrzymał trzy dzwony stalowe o wadze 626 kg, 352 kg i 254 kg.
2.jpg
7.jpg
8.jpg
4.jpg
5.jpg
Portal zachodni
Portal zachodni
Nawa - portal południowy
Nawa - portal północny
Prezbiterium - portal północny
Nawa - portal północny
Ściana szczytowa wschodnia
Okno wschodnie
Okno południowe - prezbiterium
Okno południowe - nawa
24.jpg
25.jpg
26.jpg
32.jpg
31.jpg
33.jpg
28.jpg
35.jpg
36.jpg


21 grudnia 2022r. 18 lutego 2 4707