dodano: 2011-06-16 22:31:43 edycja: 2020-12-05 23:26:54 odsłon: 8613

EICKSTEDT ( Dębno * Dobiesława )

Bundesland: Brandenburg
Landkreis: Uckermark
 
Niewielka wieś położona w odległości 14 km na wschód od Prenzlau i 6 km na zachód od węzła nr 4 autostrady Szczecin-Berlin [11]. O średniowiecznym rodowodzie osady świadczy wczesna metryka kościoła, wokół którego skupiona była ówczesna zabudowa. W późniejszym okresie, między innymi za sprawą budowy pałacu i folwarku, układ owalnicowy ewoluował w ulicówkę.
Najstarsze źródłowe wzmianki o miejscowości, wymieniające pochodzących z niej notabli, pochodzą z roku 1271 (Frederico de Ecstede) i z roku 1349 (Dubslaw von Eyckstede). Miejscowość wymieniono również w roku 1497, jednak pod zmienioną nazwą - Dhammen.        
Na przestrzeni kilku wieków wieś stanowiła własność znanego na Pomorzu rycerskiego rodu von Eickstedt, który miał tu swoją rodową siedzibę w postaci warownej wieży mieszkalnej. Po zniszczeniach wojny trzydziestoletniej, zapewne w pobliżu pierwotnego zamku, wzniesiono pałac, który przetrwał do dnia dzisiejszego. W XIX wieku w bezpośrednim sąsiedztwie pałacu pobudowano założenie folwarczne. Na początku XX wieku południowym skrajem wsi poprowadzono linię kolejową relacji Prenzlau-Löcknitz, zlikwidowaną w 1991 roku. Wieś posiada typowy, rolniczo-usługowy charakter. Pałac przeszedł w ręce prywatne i jest pieczołowicie odrestaurowywany. Rozległy plac okalający pałac otoczony jest od strony wsi wysokim kamiennym murem, podkreślającym warowny ongiś charakter tego miejsca.   

Źródła

- Kościół wzniesiono w drugiej połowie XIII wieku.
- W nieustalonym czasie dobudowano pomieszczenia zakrystii i kruchty.
- Podczas wojny trzydziestoletniej zniszczeniu uległa wieża, której nie odbudowano.
- W XIX wieku przemurowano częściowo okna i portale oraz koronę murów.
- Kościół znajduje się w dość dobrym stanie.

Architektura

Kościół usytuowano w centrum wiejskiej zabudowy na prostokątnej parceli wydzielonej kamiennym murem. Otrzymał on typowy dla tego typu architektury układ złożony z prostokątnego w planie salowego korpusu nawowego, zamkniętego od zachodu masywem wieżowym tej samej szerokości co nawa. Wszystkie ściany posadowione na kamiennym fundamencie wymurowano z dokładnie obrobionych kwadr granitowych łączonych zaprawą wapienną, ułożonych w regularne poziome warstwy. Ewentualne nierówności niwelowano ułomkami kamienia. Podczas remontu przeprowadzonego w XIX wieku, koronę muru wzmocniono cegłą maszynową tworząc po zewnętrznej stronie ozdobny gzyms. Jednoprzestrzenne wnętrze zamknięto płaskim stropem belkowym i dachem dwuspadowym krytym dachówką cementową. Wnętrze otynkowane zaprawą wapienną pozbawione jest dekoracji malarskiej. Wyjątek stanowią zacheuszki w formie krzyża równoramiennego o rozszerzających się końcach opisanego okręgiem, polichromowane.
 
W późniejszym nieco okresie, przy wschodniej partii ściany północnej dobudowano pomieszczenie zakrystii. Wymurowano ją z kwadr granitowych na planie prostokąta i zamknięto dachem pulpitowym, który przesłonił niemal całkowicie okna osadzone w tej części ściany. Z przestrzenią nawy łączy ją niewielki portal o prostym ościeżu zamkniętym łykiem odcinkowym. Drugą przybudówkę wzniesiono przy zachodnim skraju ściany południowej. Wymurowano ją z kwadr granitowych na planie kwadratu i zamknięto płaskim stropem belkowanym oraz dachem namiotowym, poprzecznym do osi kościoła, krytym dachówką. W ścianie południowej znajduje się wejście o prostokątnym wykroju. W drewnianej ościeżnicy osadzono podwójne drzwi.
 
Do wnętrza świątyni wiodły wejścia portalowe. Jedno z nich znajdowało się prawdopodobnie na osi kościoła w podstawie wieży. Portal ten, poprzez kruchtę wieży, wprowadzał do nawy kościoła. Drugi portal znajduje się w elewacji północnej. Posiada dwuuskokowe ościeże zamknięte ostrołukiem, wykonane z dokładnie obrobionych kwadr i klińców granitowych. Obecnie jest on zamurowany. Kolejne portale osadzone są w ścianie południowej. Pierwszy zasłonięty jest przez niewielką kruchtę. Drugi znajduje się we wschodniej partii muru. Posiada jednouskokowe ościeże zamknięte ostrołukiem, przemurowane częściowo w cegle. Obecnie wejście to jest zamurowane. Kolejny wykonany został prawdopodobnie w surowym licu zachodniej partii muru. Posiada szerokie dwuuskokowe ościeże zamknięte łukiem odcinkowym. Do wnętrza, wydzielonego z przestrzeni nawy, wiodą dwuskrzydłowe wrota.
 
Okna zachowały się praktycznie w niezmienionej formie, za wyjątkiem drobnych przemurowań ostrołuków. Dobudowanie do wschodniej partii ściany północnej pomieszczenia zakrystii, wymusiło konieczność zamurowania dwóch znajdujących się tam okien. W ścianach północnej i południowej osadzono po pięć okien, rozmieszczonych symetrycznie na przestrzał, w ścianie wschodniej trzy. Wszystkie charakteryzują się identycznym wykrojem i wielkością. Obustronnie rozglifione ościeże zamknięte zostało ostrołukiem oraz skośnym parapetem. Wykonano je z dokładnie obrobionych kwadr i klińców granitowych.
 
Szczyt wschodni ozdobiono trzema blendami w układzie piramidalny. Szerokie ościeża zamknięto półokrągło. Krawędzie szczytu przemurowano w cegle i zakończono kostkowymi sterczynami.  
 
Ze zniszczonej podczas wojny trzydziestoletniej wieży zachowały się jedynie relikty kamiennej podstawy, wzniesionej na planie zbliżonym do kwadratu, szerokością równej nawie. Grube na ponad metr mury, leżące obecnie na terenie prywatnej posesji, zostały częściowo odtworzone. Nie udało mi się stwierdzić obecności portalu zachodniego, a brak archiwalnej ikonografii uniemożliwił dokładniejsze opisanie tej części budowli.
 
Przykościelna parcela spełniająca niegdyś funkcję lokalnej nekropolii, wydzielona została kamiennym murem. W późniejszym okresie część północna i zachodnia włączone zostały w obręb tworzonej posiadłości rycerskiej. Po dzień dzisiejszy zachowała się jedynie południowa i wschodnia partia muru z bramką od południa.

Wyposażenie

- Ołtarz w formie prostopadłościennego bloku wymurowany prawdopodobnie z cegły. Nadstawa ołtarza z 1591 roku w formie architektonicznej, rozczłonkowana gzymsami i kolumnami. W części centralnej znajduje się rzeźbione przedstawienie Ostatniej Wieczerzy. W czterech polach znajdujących się w predelli i zwieńczeniu umieszczono rzeźbione wizerunki ewangelistów oraz gołębicę – symbol Ducha Świętego. Odrestaurowany w ostatnich latach.
- Ambona przyścienna z ok. 1600 roku. Ośmioboczny kosz podparty pojedynczą kolumną z dostawionymi od wschodu schodami. Rozczłonkowana kolumnami, gzymsami oraz pełnołukowymi arkadami. Pozbawiona całkowicie dekoracji figuralnej i malarskiej. Odrestaurowana w tym samym okresie co ołtarz.
- Empora zachodnia wsparta na słupach oraz stalle z końca XVIII wieku.
- Organy o prostym segmentowym podziale prospektu, wykonane zostały przez firmę Grüneberg ze Szczecina (brak numeru katalogowego).
- Dzwon spiżowy z XIV wieku o prostej formie. Po zniszczeniu wieży umieszczono go na przykościelnej dzwonnicy, usytuowanej w południowo-wschodnim narożniku placu kościelnego. Drewniany szkielet dzwonnicy, pozostawiony sam sobie, jest w tak opłakanym stanie, że grozi mu zawalenie. Z tego też powodu dzwon przewieszono na współczesną, metalową konstrukcję.
- We wschodniej ścianie prezbiterium usytuowane są dwie nisze, mniejsza kwadratowa, większa o ostrołukowym wykroju zamknięta drewnianymi drzwiczkami. Stanowią one tzw. sakraria służące przechowywaniu naczyń liturgicznych i najświętszego sakramentu.
Strona południowa
Strona południowo-wschodnia
Ściana wschodnia
Zakrystia
Strona północna
Usytuowanie portali i okien
Portal południowy
Portal południowy
Okna w ścianie południowej
Relikty wieży zachodniej
Ściana południowa wieży - okno szczelinowe
Kruchta południowa
Lico ściany południowej
Szkieletowa konstrukcja dzwonnicy
Dzwon
Mur okalający posiadłość


16 czerwca 2011r. 05 grudnia 2020r. 8613